Физика және астрономия пәніне арналған Білім беру коды және бейіні: Мамандығы
Молекулалардың өлшемдерін бағалау
жүктеу/скачать 1.39 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Молекулалар саны.
| Молекулалардың өлшемдерін бағалау.Молекулалардың бар болуының шындығына толық көз жеткізу үшін олардың өлшемдерін анықтау қажет.
Мұны май,мысалы,зәйтүн майы тамшысының су бетіне жайылуын бақылап,оңай байқауға болады. Егер ыдыс тым үлкен болса, май бүкіл бетке тұтас жайылмайды.Көлемі 1 тамшыны 0,6 -тан артық аудан алатындай етіп су бітіне жаюға келмейді.Май барынша үлкен ауданға жайылғанда, ол бар-жоғы бір молекуланың қалыңдығындай қабат түзеді деп жорамалдауға болады.Бұл қабаттың қалыңдығын анықтау және сол арқылы зәйтүн майының молекуласының өлшемдерін бағалау қиын емес.Май қабатының көлемі V оның S ауданын қалыңдығы d-ге көбейткенге тең, яғни V=Sd. Демек, қбаттың қалыңдығы, олай болса зәйтүн майы молекуласының өлшемі мынаған тең: , Бұл арадаатомдар мен молекулалардың бар екендігін дәлелдеудің алуан түрлі тәсілдерін атап жатудың қажеті жоқ. Осы заманғы приборлар жеке атомдар мен молекулалардың кескінін бақылауға мүмкіндік береді. -суретте вольфрам иненің ұшына орналасқан атомдардың орналасу көрінісі көрсетілген. Ол иондық проектор деп аталатын прибордың көмегімен алынған. Ақшыл дақтар- бұл жеке атомдардың кескінделуі. 4- суретте кремний жолағы бетінің микрофотосуреті көрсетілген. Ондағы бүршіктер- кремнийдің жеке атомдары. Мұндай кескін әдеттегі оптикалық микроскоптармен емес, күрделі туннельдік микроскоптардың көмегімен 1981 жылы тұңғыш рет алынды. Молеклалар өлшемдері, оның ішіндегі зәйтүн майы молекулаларының өлшемдері, атомдардың өлшемдерінен үлкен. Кез келген атомның диаметрі см шамасында. Бұл өлшемдердің кішкентайлығы сонша, тіпті оларды елестетудің өзі мүмкін емес. Мұндай жағдайда салыстырудың көмегіне жүгінеміз. Мынадай теңдеуді мысалға мысалға келтірейік. Егер біздің жұдырығымыз жер шарының үлкендігіндей болды деп елестетсек, дәл сондай шамаға үлкейген атом жұдырықтай болады екен. Молекулалар саны. Молекулалардың өлшемі өте кішкене болғандықтан, кез келген макроскопиялық денедегі олардың саны орасан көп болады. Мысалы 1 г, демек, көлемі 1 су тамшысындағы молекулалар санын шамамен санайық. Су молекуласының диаметрі шамамен см-ге тең. Молекулалар тығыз орналасқан судың әрбір молекуласына келетін көлем ( деп есептеп, тамшының көлемін (1 бір молекулаға келетінкөлемге бөліп, тамшыдағы молекулалар санын табуға болады: . Егер сен әрбір тыныс алған сайын өкпеңе жұтылған молекулалар қайте дем шығарғанда Жер атмосферасына бір қалыпты таралатын болса, онда біздің планетаның әрбір тұрғыны тыныс алып, ауа жұтқан сайын, сенің өкпеңде болып шыққан молекулалардың екеуін жұтыр отырар еді. Атом өлщемін есте сақтау керек. Ол: . 1 г судағы молекулалар санын есте сақтау қажет емес. Молекула-кинетикалық теорияның негізгі үш қағидасы туралы ілгеріде әлденеше рет сөз болады. Сендердің оларды ерте ме, кеш пе еске сақтауларыңа тура келеді. ? 1. Зәйтүн майы молекуласының өлшемін шамалау үшін қандай өлшеулер жүргізу керектігін еске түсіріңдер. 2. Егер атом көкнәр өлшеміне (0,1мм) дейін ұлғайған болса, онда сондай шамаға ұлғайған қандай дененің өлшемдері дән мөлшеріне жеткен болар еді? 3. Молекулалардың бар болуының тексте көрсетілгеннен басқа өздеріңе белгілі дәлелдемелерін атап шығыңдар. жүктеу/скачать 1.39 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|