Физика және химия кафедрасы
Еркіндік дәрежесінің (с) саны
жүктеу/скачать 2.68 Mb.
|
| Еркіндік дәрежесінің (с) саны – жүйедегі фаза санын өзгертпей (бірі басқасынан тәуелсіз) ауыстыруға болатын жүйе жағдайын анықтайтын ТД параметрлардің саны.
Еркіндік дәрежесі (с) санына байланысты жүйе инвариантты (с=0), моновариантты (c=1), бивариантты (c=2)… Компоненттер- қорытпаларды құрайтын химиялық элементтер немесе олардың қосылыстары: түсті металл қорытпалары үшін металдар (мысалы, мырышпен мыс жез түзеді), ал темір көміртекті металдар үшін – металл емес аз мөлшерде металдар (көміртекті темір – шойын, болат). Қорытпаны зерттеу тиісті жүйенің күй диаграммасын құрастырудан және талдаудан басталады. Күй диаграммасы қорытпаның фазалары мен құрылымдық құрауыштарын зерттеуге мүмкіндік береді. Күй диаграммасын пайдаланып термиялық өңдеу жүргізу мүмкіндігін, режимдерін, құю температурасын, ыстық пластикалық деформацияны орнатуға болады. Сыртқы жағдайлардың үздіксіз өзгерісі жүйе қасиеттерінің үздіксіз өзгеруін тудырады. Жүйеде фазалар саны өзгерсе ғана кейбір қасиеттері секірмелі өзгереді. Бұл өзгерістер күй диаграммасында максимум, минимум, иілу, сыну, т.б. нүктелермен сипатталады. Фазалар алаңы: мұздың (М), сұйықтықтың (С) және будың (Б) болу облыстары. Жазықтықтардың қиылысу сызықтары: С↔М (АО қисығы); М↔Б (СО); С↔Б (ВО). Диаграмма күйіндегі нүкте (фигуративті нүкте) жүйенің берілген жағыдайын сипаттайтын параметрлер мәнін көрсетеді. Судың фазалық жағдайы және айналуы. (Тепе-теңдіксіз жағдай). СФдан ГФға өту - булану. Қфдан ГФ өту - сублимациия (айдау). Сфдан сұйықтықтың ішіндегі буға ауысу - қайнау. Сфдан буға өту –бу түзу. Бутүзуге қарама-қарсы Бфдан СФ ауысу - конденсация. Сублимацияға қарама-қарсы, будан ҚФ өту- десублимация. Қайнау температурасындағы судың СФ – қаныққан сұйықтық. Қайнау температурасындағы бу (қанығу) – құрғақ қаныққан бу. Екіфазалы қоспа «с+б" қаныққан жағдайы – ылғалды қаныққан бу. t = tқ –3-ші параметр қажет. Мысалы: h = h'- қайнаған су, h = h" – құрғақ қаныққан бу, h' < h < h" – ылғалды бу, h < h' – судың сұйық фазасы, h > h" – қызған бу, h' < h < h" – ылғалды бу. 2) t = const: Р < Рқ – қызған бу, Р > Рқ – судың сұйық фазасы, Р = Рқ – сәйкесінше t = tқ , Р=const болғанда h, v, s_бағытталған 1-ші СИ, Р – Па, h – кДж/кг, 2-ші СГС, Р – кгс/см2, h – ккал/кг. 1) Р = const: t < tқ – судың сұйық фазасы, t > tқ – қызған бу, Қысым мен температураны өзгерткенде, зат бір агрегаттық күйден екіншісіне ауысуы мүмкін. T=const ауысуларды бірінші текті фазалық ауысулар деп атайды. Фазалық ауысу кезіндегі қоршаған ортадан алатын немесе қоршаған ортаға шығаратын жылу мөлшері фазалық ауысудың жасырын жылуы деп табылады. Гетерогенді жүйеде химиялық өзара әрекеттесу жоқ, бірақ тек фазалық ауысу қарастырылса, онда T=const, P=const фазалық тепе-теңдік болады. Фазалық тепе-теңдік бірнеше фазалар, компоненттер санымен және ТД еркін жүйенің дәреже санымен сипатталады. Фаза – химиялық құрамы бірдей және 1 ТД күйдегі жүйенің барлық бөліктерінің байланысы Фазалық ауысулар жүктеу/скачать 2.68 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|