«Физиканы оқытудың теориясы мен әдістемесі» кафедрасы «Механика» пәні бойынша зертханалық жұмыс орындауға арналған
жүктеу/скачать 1.48 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 3– жаттығу. Ньютонның екінші заңын тексеру
- Есепті безендіру тәртібі және оны қорғау
- Пысықтау сұрақтары
- Қолданылатын әдебиеттер тізімі: Негізгі әдебиеттер
- Қосымша әдебиеттер
| 2– жаттығу. Жол заңын тексеру .
Белгілі бір жүкше үшін жоғарғы тіреуіштің әртүрлі жағдайында Жүктердің қозғалу уақытын анықтайды және мына өрнекті тексереді (10) Бұл өрнекті тексеру үшін, жұмысты келесі ретпен жасайды: Ортаңғы тіреуішті оңға қарай 900 бұру керек. Оң жақтағы жүкті жоғарғы орынға жылжытып, оның үстіне жүкшеніңғ біреуін қойып, «ПУСК» клавишасын басып шығар. Клавишаның бұл жағдайында жүйені электромагнит ұстап тұрады. «ПУСК» клавишасын бас, сонымен бір мезгілде К¢1 датчиктің сәулесін жылдам жауып өт, сонда секундомер іске қосылады. Жүк пен жүкшенің Н жолдағы бірқалыпты үдемелі қозғалысының уақытын өлшеуіштен оқып 2 – таблицаға жазу керек. Өлшеуді 3 рет қайталап, Н жолдағы уақыттың орташа мәнін анықта. Жоғары тіреуішті жылжытып, өлшеуді басқа Н биіктіктер үшін қайтала. (10) өрнекті тексеріп (6) формула бойынша алынған нәтижемен салыстыр. Шығырдың инерция моментін J=1,5×10-5кгм2 және радиусын r=4,2×10-2м белгілі деп есптеп, а үдеуін (6) формула бойынша анықтап, 2 – таблица жазу керек. Өлшеудің салыстырмалы және абсолютті қатесін мына формуламен анықта. Таблица 2
3– жаттығу. Ньютонның екінші заңын тексеру Бұл заңды тексергенде, қозғалушы масса тұрақты болын, ал әсер етуші күш өзгеру керек. Оны m1 және m2 жүкшелерді бір жүктен екінші жүкке ауыстырып қою арқылы жасауға болады. Аз үдеу кезінде жіптің кернеу күштері бір бірінен айырмашылығы шамалы болады, яғни: Т1» Т2 . Оңайлату үшін былай деп алайық Т1 = T2 =T. Егер жүкшелердің екеуі де оң жақтағы жүктің үстінде болса, онда Ньютонның екінші заңы бойынша былай жазамыз: T- mg = ma1 сол жақтағы дене үшін; (m+m1+m2) g – T = (m+m1+m2) a1 оң жақтағы дене үшін. Бұл екі теңдеуді қосқаннан кейін (m1+m2) g = (2m + m1+m2) a1 мұндағы (m1+m2)g=F1 – бірінші және екінші денелердің салмақтарының айырмашылығы, ол жүйені қозғалысқа келтіретін күш болып саналады, яғни F1=(2m+m1+m2) a1. Егер кіші жүкшені (m2 ) сол жақтағы денеге қоятын болсақ, онда T – (m+m2) g = (m+m2) a2 сол жақтағы дене үшін; (m+m1) g – T = (m+m1) a2 оң жақтағы дене үшін. Бұл екі теңдеуді қосқан соң (m1+m2) g = (2m+m1 +m2) a2 мұндағы (m1–m2)g=F2 – оң және сол жақтағы денелердің салмақтарының айырмашылығы F2=(2m+m1+m2) a2. Жол заңының өрнегін H1=a1t21/2 және H2=a2t22 /2 пайдаланып келіп келесі қатынасты аламыз (11) Осы өрнектің дұрыстығын тексеру керек. өрнектердің барлығы бір бірімен шамамен өзара тең болады. Жатттығуды орындау үшін жұмысты келесі ретпен жасайды: Ортаңғы тіреуішті оңға бұр. Оң жақтағы жүкті жоғары жылжыт. «ПУСК» клавишасын басып шығарып, жүйені бекіт. Оң жақтағы жүкке m1 және m2 жүкшелерді қой. «ПУСК» клавишасын басып электромагнитті ажырат, осымен бір мезгілде К¢1 фотоэлектрлік датчиктің сәулесін саусақпен жылдам жауып өт. Уақыттың t, жолдың Н1 және жүкшелердің жалпы массаларының m1+m2 мәндерін, 3 – таблицаның жұп номірлері (2,4,6) графаларына жаз. Жоғарғы тіреуішті жылжытып, басқа Н биіктіктер үшін, 2 – 4 пункттерді қайталап өлше. Кіші m2 жүкшені сол жақтағы жүктің үстіне ауыстырып салып, t2 және Н2 шамаларын өлше. Жүкшелердің массалар айырмашылығы m1- m2 және t2, Н2 мәндерін 3 – таблицаның тақ номірлі (3,5,7) графаларына жаз. Өлшеуді кез келген басқа Н2 биіктіктер үшін қайталап таблицаға жаз. (11) өрнекті тексеру үшін, m1+m2/m1-m2 және бөлшектердің мәндерін, 3 – таблицаға сәйкес шамаларды пайдаланып есептеп, таблицаның 8 және 9 графаларына жазу керек. Таблица 3
Есепті безендіру тәртібі және оны қорғау: Есеп келесі тәртіпте безендіріледі: 1. Экспериментті орындау 2. Есептеу нәтижелерін кестеге енгізу. 3. Орындалған жұмыс туралы қорытынды 4. Жұмысты безендіріп А4 форматында өткізу қажет. 5. Есепке мыналар кіреді: – орындаушының аты-жөні, жұмыстың орындалған мерзімі; жұмыстың аты және мақсаты; – техникалық құрылғылар мен жабдықтар; – жұмыстың орындалу реті, формулалар; суреттер; есептеулер; толтырылған кестелер; – жұмыс туралы қорытынды; бақылау сұрақтарына қысқаша жауап. Пысықтау сұрақтары Қандай жүйені Атвуд машинасы дейді? Жүктердің бірқалыпты үдемелі және бірқалыпты қозғалысы кезіндегі жіптің керілу күшін есептеп шығар. Жүктердің бірқалыпты қозғалысы Атвуд машинасында қалайша іске асады? Атвуд машинасында үдеулерді өлшеудің әдісі қандай? Жіптің керілу күші үшін формуланы қорытып шығар. Лездік жылдамдық дегеніміз не? Шығырдың массасын есепке алып, үдеу үшін формуланы қорытып шығар. Қолданылатын әдебиеттер тізімі: Негізгі әдебиеттер Сағындықов А.С., Айтбаев Е.А., Оралбаев А.Б., Тұрғанова Т.К. Механика пәні бойынша оқу құралы: "Физика" мамандық студ. үшін. - Шымкент : ОҚМУ, 2006. - 80 с. Сагындыков А.С., Айтбаев Е.А., Оралбаев А.Б. Учебное пособие к лабораторным работам по дисциплине "Механика". - Шымкент : ЮКГУ, 2006. - 76 с. А. Б. Оралбаев, К. Б. Сеитжанова. Жалпы физика курсы: 5В011000, 5В060400- Физика маманд. студ. арналған оқу құралы. - Шымкент: Нұрлы Бейне, 2013. - 276 с. Сайдахметов П.А., Кабылбеков К.А., Хамза А.К., АбдирамановаК.Ш. Методические указания к лабораторным занятиям по дисц. "Физика" (раздел "Механика"). - Шымкент : ЮКГУ, 2007. - 71 с. Аманқұлов Т.П., Хамза А.Қ., Аширбаев Н.К., Тұрғанова Т.К. Физика курсы: оқу құралы. - Шымкент : Нұрлы Бейне, 2012. - 335 с. Қосымша әдебиеттер Кассандрова О.Н., Лебедев В.В. Обработка результатов наблюдений. М.: Наука, 1970. Трофимова Т. И. Курс физики: учеб.пособие для вузов, 11-е изд., М.: Издательский центр «Академия», 2006, 560 с. Жалпы Физика курсынын практикумы: Механика. Электр, Оку құралы. - Алматы. Мектеп, 1987-176 б. Практикум по физике. Механика: Учебное пособие для студентов вузов / С. Г. Каленков, Г. И. Соломахо; Под ред. А. Д. Гладуна. - М.: Высшая школа, 1990. - 111 с.: ил. жүктеу/скачать 1.48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|