Ғұмыры мен жаныңа жігер берерлік шығармашылық өнерін халқына арнады

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 2 ǀ 2022
97 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
үстінде, сапарда, қолма-қол шығарылғаны көрініп, әр сөзінен көтеріліс сарыны, 
жорық лебізі, ерлік ұраны, сенімділік үміті, патриоттық рухы жаңғырып тұрады.
Махамбет өлеңдерін көбі серіппелі, жылдамдық пен оқуды үйретеді. 
Шығармалары тізімінде байыппен, салиқалы түрде оқуды сүйетін оқырмандарға 
өлеңдері да баршылық. Өлең тармақтарының түрлілігі мен ырғағының сан қырлы 
болуын қажет етеді. Өлең асығыс оқуды ұнатпағанымен ақынның кей өлеңдері 
шымыр шабытты, асқақ үнді, кербез де биік патетикамен оқуды қалайды. 
Орай да борай қар жауса, 
Қалыңға боран борар ма?! 
. Қаптай соққан боранда, 
Қаптама киген тоңар ма?! 
-деген өлең жолдары қақаған аязда қыстың аяусыз ызғары мен адамдардың 
соған қарамай шыдамдылықтары мен төзімділік қасиеттерін айта отырып, сол 
кездегі қиын жағдаятты да сипаттап отыр.
Махамбет толғаулары философияға, ұлттық мінезге, нақышқа, салт-
дәстүрге, даналыққа толы. Махамбет – философ, дана ақын, жаңашыл ақын, 
шыншыл ақы. Оның жаңашылдық сарыны өлеңдерінің сыртықы формасында ғана 
емес, негізінен ішкі мазмұнында, мән-мағынасынба. Ол ежелден келе жатқан 
ақындық дәстүрлердің бірі – термелеп айтуды да жақсы игерген таланты ақын. 
Термелерінде жанрға қойылатын алғышарттары – ақыл, даму, түйдектету, 
шешендік, тапқырлық, шыншылдық басым. 
Махамбет шығармашылығында ажарлау тәсілдері- аллитерация және 
эпитетті үнемі қолданылған. Ажарлау- өлең мазмұны мен әуезділік сарынын одан 
әрі көркейту тәсілі. Ал эпитет- заттың немесе құбылыстың бейнесіне ерекше етіп 
көтермелеп өзгеше атаумен одан әрі ашып беретін айқындауыштың бір түрі.
Махамбет Өтемісұлы өлеңдері француз, испан, ағылшын тағы басқа 
көптеген тілдерге аударылды. 2003 жылы ЮНЕСКО шеңберінде ақынның 200 
жылдық мерейтойын салтанатты түрде атап рәсімі болып жатады. Дәл осы той 
Париж қаласвнда тойланып жатқанда, музейге біздің қазақтарда барады. 
Көргезбелерді көзден кешіріп жүрсе әлемнің қаншама тілдеріне аударылған 
өлеңдері тізбектеліп тұр деседі. Сол бір бұрышында қазақша бір ғана өлеңі бар 
екен. Жұртшылықты жанына жиып, неліктен аударылмаған сұрайды, сонда: 
“Қазақ деген қандай ұлы халық еді, Махамбеттің тура осы өлеңін біз барлық 
ғалымдар, тіл мамандары жиналып аудара алмай қойдық. Мынау деген сұмдыы 
қой, егерде бізде де Махамбет сияқты ақынымыз болса, онда біз әлемнің барлық 
тіліне аударып әлемге тарататын едік! Не деген ақын мынау деген?!”. Бүкіл 
жұртшлықтың таңдандырған сол бір мына ғажап өлеңі екен- “Арқаның қызыл 
изені" 

CENTRAL ASIAN ACADEMIC JOURNAL 
OF SCIENTIFIC RESEARCH 
ISSN: 2181-2489 
VOLUME 2 ǀ ISSUE 2 ǀ 2022

жүктеу/скачать 0.51 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: