Г. Б. Бекимова б-42. Ауыл шаруашылық мелиорациясы./Пәннің оқу-әдістемелік жинағы. Көкшетау, 2015. 133 бет. «Ауыл шаруашылық мелиорациясы»

жүктеу/скачать 3.11 Mb.

бет	59/76
Дата	14.09.2022
өлшемі	3.11 Mb.
	#460762

1 ... 55 56 57 58 59 60 61 62 ... 76

АШМ

Тәжірибелік сабақ № 3-4
Тақырыбы:
«Ауыл шаруашылық дақылдардың суару режимін есептеу»

Тапсырма:
1. Дренаж түрлерін ажырата білу, негізгі түсініктемелерін көшіру
2. Суару жүйесі қойылатын негізгі талаптар
Ауыл шаруашылық дақылдардың суару мерзімін және мөлшерін анықтау.
Берілгені: У – өнімділік, т/га (кестеден нұсқа бойынша алынады):

1 нұсқа	2 нұсқа	3 нұсқа	4 нұсқа	5 нұсқа	6 нұсқа	7 нұсқа	8 нұсқа	9 нұсқа	10 нұсқа
күріш	сәбіз	мақта	күріш	қияр	мақта	кызанақ	қызылша	қияр	қияр
36	56	145	48	210	250	142	50	148	168

Топырақтың көлемді салмағы Δ – 1,4 г/см³

Ең төменгі су сыйымдылығы γ _н.в.– 33 %
Егіс 21.04. жүргізілді
Егін жинау уақыты 10.09. жоспарланған
Топырақтың егіс алдыңдағы ылғалдылығы – 90% НВ
Сіңіру коэффициенті – К_н – 0,9
Жиынтықты су пайдалану коэффициенті – К_в – 120 м³/т
Топырақтың ылғал пайдалану коэффициенті – К_и – 0,6
Грунттағы сулардың тереңдігі – Н_г – 5 м

Көрсеткіштер 1 кестеде берілген, соның көмегімен 2,3 және 4 кестені толтыру

Декада бойынша топыраққа судың түсуі П = 10 К₀ О + Δ W (1)
К₀және О көрсеткіштерін 1 кестеден аламыз.
Су қорын келесі формула бойынша анықтаймыз:
Δ W = 100h_yΔγ_нв К_нК_и (2)
Декада бойынша жиынтықты су пайдалану:
(3)
Әр декада бойынша Р_с 1-ші кестеде берілген.
Белсенді қабаттағы су қорының өзгеруін кіріс пен шығын айырмашылығынан есептеп шығады: ± ЗВ = П – Р
Топырақтың белсенді қабатындағы ылғалдың шекті жіберілетін қорын келесі формулалар бойынша есептейміз:
W_ВОП = 100һΔγ_НВ(4)
W_НОП = 100һΔγ_НОП (5)
γ_НОП =2/3 γ_НВ (6)

Тақырыпқа түсініктеме:
Кесте 1. А/ш дақылдарын суарудағы суару нормасы мен мерзімін есептеу үшін берілген көрсеткіштер

Есептеу элементтері	Сәуір	Мамыр			Маусым			Шілде			Тамыз			Қыркүйек
Есептеу элементтері	ІІІ	І	ІІ	ІІІ	І	ІІ	ІІІ	І	ІІ	ІІІ	І	ІІ	ІІІ	І
Ылғал, О мм	6	11	8	9	9	9	10	8	10	6	7	11	9	8
Ылғал пайдалану коэффициенті, К₀	0,9	0,9	0,9	0,90	0,80	0,80	0,80	0,80	0,80	0,70	0,70	0,7	0,7	0,7
Топырақтың белсенді қабаты, һ м	0,4	0,4	0,4	0,45	0,50	0,55	0,60	0,65	0,70	0,75	0,80	0,8	0,8	0,8
Топырақтың белсенді қабатының тереңдігі, һ_у м	-	-	-	0,05	0,05	0,05	0,05	0,05	0,05	0,05	0,05	-	-	-
Декада бойынша ылғал жиынтығы, Р_с %	2	2	4	6	8	9	10	11	12	12	11	7	4	2

Кесте 2. Ауыл шаруашылық дақылдарын суарудағы топырақтың есепке алатын қабатындағы судың шығыны мен түсуін анықтау үшін су баланстық есептер жиынтығы, м³/га

Су балансының статьялары

Сәуір

Мамыр

Маусым

Шілде

Тамыз

Қыркүйек

ІІІ

ІІ

ІІІ

ІІ

ІІІ

ІІ

ІІІ

ІІ

ІІІ

Су түсуі, П

Ылғалдан қалған, 10 К₀ О мм

Топырақтың белсенді қабатының тереңдігінен,

Барлығы (+)

Су шығыны Р

Булану мен транспирацияға:

Топырақтың белсенді қабатындағы су қорының өзгеруі (+ЗВ)

Су артықтылығы (+)

Су жетіспеушілігі (-)

Кесте 3. Топырақтың белсенді қабатындағы жіберілетін су қоры, м³/га

Су қоры

Сәуір

Мамыр

Маусым

Шілде

Тамыз

Қыркүйек

ІІІ

ІІ

ІІІ

ІІ

ІІІ

ІІ

ІІІ

ІІ

ІІІ

Wвоп = 100hΔγ_н.в.

Wноп = 100hΔγ_НОП

W_н=W_ВОПК_н (7)
W_к=W_н - (±ЗВ) (8)
W_ВОП>W_K>W_НОПболған жағдайда, суару жүргізілмейді.
Кесте 4. Дақылдарды суаруды нормаларын, мерзімін және санын анықтау

Айлар	Декада	Декада алдындағы топыр. су қоры, W_н м³/га	Декада аралығындағы су қорының өзгеруі, ±3В, м³/га	Декада соныңдағы топырақтағы су қоры, W_км³/га		Суару мерзімі	Суару №	Суару күніндегі топырақтағы су қоры, м³/га		Суару нормасы, м³/га
Айлар	Декада	Декада алдындағы топыр. су қоры, W_н м³/га	Декада аралығындағы су қорының өзгеруі, ±3В, м³/га	суару алдында	суарудан кейін	Суару мерзімі	Суару №	суару алдында	суарудан кейін	Суару нормасы, м³/га
Сәуір	ІІІ
Мамыр	І
	ІІ
	ІІІ
Маусым	І
	ІІ
	ІІІ
Шілде	І
	ІІ
	ІІІ
Тамыз	І
	ІІ
	ІІІ
Қыркүйек	І

жүктеу/скачать 3.11 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 55 56 57 58 59 60 61 62 ... 76