Г. Лихтенберг

Т₁ = 273К Менделеев-Клайпейрон теңдеуінен:

Р₁ = 8 ^. 10 ⁵ Па

m = 1кг m R Т₁

М = 32 ^. 10 ^-3 кг/моль . V₁ ^: V₂ = ^{_______________}

R = 8,31 Дж/(моль^. К) Р₁ М

V₁-? 1кг ^. 8,31 Дж/(моль^. К) ^. 273К

V₁ = ^{_________________________________________} = 06087 м³

8 ^. 10 ⁵ Па ^. 32 ^. 10 ^-3 кг/моль

2,1^. 10 ⁵ Па-ға дейін артты. Газдың температурасы қалай өзгерді?

Т₁ = 320К Изохоралық процесс болғандықтан,

Р₁ = 1,4^. 10 ⁵ Па Р ₁ ^: Р ₂ = Т₁^: (Т₁ + ∆ Т)

Р₂ = 2,1^. 10 ⁵ Па Т₁ Р ₂

Т₂ = Т₁ + ∆ Т ∆ Т = ^{_____________} - Т₁

∆ Т-? 320К ^. 2,1^. 10 ⁵ Па

С

Т V

0 0

3-сурет 4-сурет

Т₁ Р₂

V₁= V₂ Процесс изохоралық болғандықтан Р₁ ^: Р₂ = Т₁ ^: Т₂ осыдан Т₂ = ^{_______________}

Т₁ = 325К Р₁

Р₁ = 2^. 10 ⁵ Па 325К ^. 2,1 ^. 10 ⁵ Па

Р₂ = 2,1 ^. 10 ⁵ Па Т₂ = ^{__________________________} = 406,25К

Т₂-?

5.

V₁= 8 л Р₁ Т₁ V₂ Р₁ V₁ Т₂

V₂ = 160 л ^_________ = ^_________ = ^_________ ; Р₂= ^{_____________};

Р₁ = 2^. 10 ⁵ Па Р₂ Т₂ V₁ Т₁ V₂

Т₂ = 250К

2^. 10 ⁵ Па ^. 8 л ^. 250К

Р₂-? Р₂= ^{______________________________} = 2500 Па

6.

Т₂ = 480К Т₁ Р ₂

Р₁ = 1,5 Р₂ Процесс изохоралық болғандықтан Р ₁ ^: Р ₂ = Т₁ ^: Т₂ осыдан Т₂ = ^_________;

Р ₁

Т₂-? Т₁ Р ₂ Т₁

Т₂ = ^_________ = ^_________; Т₂ = 480К ^: 1,5 = 320К

1,5 Р₂ 1,5

Графиктер координат осінде қиылыспайды, өйткені газдың көлемі, не оның қысымы нольге тең болуы мүмкін емес.

m₁ = 6кг

m₂ = 5кг Бір мезгілде массасы, қысымы, температурасы және көлемі өзгеретін газ

Р₁ = 2 ^. 10 ⁵ Па күйінің теңдеуінен V₂ тапсақ:

Р₂ = 4 ^. 10 ⁵ Па

V₁= 8 м³ Р₁ V₁ Т₂ m₂

Т₁ = 250К V₂ = ^{__________________};

Т₂ = 300К m₁ Т₁ Р₂

V₂ = ^{_________________________________________} = 4м³

9.

V₁= 0,8 м³ ∆Т = Т₂- Т₁. Газ күйінің теңдеуінен Т₂-ні табамыз:

Т₁= 300К Т₁ Р₂ V₂

Р₁ = 2,8 ^. 10 ⁵ Па Т₂ = ^{_______________}

Р₂ = 1,6 ^. 10 ⁵ Па Р₁ V₁

V₂ = 1,4 м³ 300К ^. 1,6 ^. 10 ⁵ Па ^. 1,4 м³

Т₂ = ^{____________________________________} = 300К

∆Т₁-? 2,8 ^. 10 ⁵ Па ^. 0,8 м³

∆Т = 300К - 300К= 0К
10. Көмірқышқыл газдың тығыздығы 4,91 кг/м³ ,330К температурада қысымы қандай болғаны?

М = 44 ^. 10 ^-3 кг/моль

Т = 330К Газдың температурасы өзгерген жоқ, газдың күйі изотермиялық

R = 8,31 Дж/(моль^. К) өзгерді. Менделеев-Клапейрон теңдеуінен ρ = m / V өзгертеміз:

ρ = 4,91 кг/м³ ρ R Т

Р = ^{_______________}

Р-? М

4,91 кг/м^{3 .} 8,31 Дж/(моль^. К) ^. 330К

Р = ^{_______________________________________________} = 3,06 ^. 10 ⁵ Па

44 ^. 10 ^-3 кг/моль
Изопроцестердегі газдың жұмысы.
1. 240 г О₂ оттегіні 100К-ге дейін суытқанда оның ішкі энергиясы қалай өзгереді?

m = 0,24 кг 5 m

∆Т =100К ∆U = ^_____ = ^_____ R∆Т ;

М = 32 ^. 10 ^-3 кг/моль 2 М

R = 8,31 Дж/(моль^. К) 0,24 кг ^. 8,31 Дж/(моль^. К) ^. 100К

∆U = ^{__________________________________________} = 15,58 кДж;

∆U-? 32 ^. 10 ^-3 кг/моль
Газдың ішкі энергиясы 15,58 кДж-ге азайды.
2. О₂ оттегіні 200К изобаралық қыздырып, көлемін арттыру үшін 25 кДж жұмыс атқарылады. Оттегінің массасын анықта. m

∆Т = 200К Изобаралық процесс үшін жұмыстың формуласы: А = ^________ R∆Т;

А = 2,5 ^. 10⁴ Дж М А М

М = 32 ^. 10 ^-3 кг/моль m = ^________ ;

R = 8,31 Дж/(моль^. К) R∆Т

32 ^. 10 ^-3 кг/моль^. 2,5 ^. 10⁴ Дж

m-? m = ^{________________________________________} = 0,481 кг;

3.

∆Т = 200К 3

R = 8,31 Дж/(моль^. К) ∆U = ^____ ν R∆Т; ∆U = 1,5 ^. 4 моль^. 8,31 Дж/(моль^. К) ^. 200К = 9,972 Дж;

2

∆U-?

М = 17 ^. 10 ^-3 кг/моль m

Т = 340К U = 3 ^___ RТ;

R = 8,31 Дж/(моль^. К) М

3^. 5кг ^. 8,31 Дж/(моль^. К) ^. 340К

m = 0,96 кг

М = 32 ^. 10 ^-3 кг/моль Екі атомды идеал газдың ішкі энергиясы:

∆Т = 80К

R = 8,31 Дж/(моль^. К) m 5 5 ^. 8,31 Дж/(моль^. К) ^. 80К

∆U = ^{___ ___} R ∆Т; ∆U = ^{_______________________________} = 49,86 кДж

∆U-? М 2 2
Газдың ішкі энергиясы 49,86 кДж азаяды.

Жылу машинасының жұмыс істеу принципі. Жылу қозғалтқышының

пайдалы әсер коэффициенті.
1. Жылытқыш пен суытқыштың температурасы 1500 К және 300 К тең. Жылу машинасының пайдалы әсер коффициентін анықта?

Т₁= 1500 К Т₁- Т₂ 1500 К-300 К

Т₂= 300 К η = ^_________ ; η = ^{___________________} = 0,8; η = 80℅

Т₁ 1500 К

η-?

Жылу машинасының пайдалы әсер коэффициентін анықта.

Q₁ = 1,1^. 10⁷ Дж Q₂ – Q₁ 9,5 ^. 10⁶ Дж - 1,1^. 10⁷ Дж

Q₂ = 9,5 ^. 10⁶ Дж η = ^_________ ; η = ^{____________________________________} = 0,136; η = 13,6℅

Q₁ 1,1^. 10⁷ Дж

η-?

3.

η_max = 0,35 Т₁- Т₂ Т₂ 585 К

Т₂= 585 К Мына формуладан: η = ^_________ ; Т₁-ді тапсақ: Т₁ = ^________; Т₁ = ^__________ = 900 К

Т₁ 1- η_max 1-0,35

Т₁-?



4. Карно циклы бойынша жылу машинасы әр цикл сайын қыдырғыштан 2500 Дж жылу алады. Қыздырғыштың температурасы 400 К, суытқыштың температурасы 300 К тең. Бір циклдегі машинаның атқарған жұмысын, суытқышқа беретін жылу мөлшерін анықта.

Q₁= 2500 Дж Q₁- Q₂ Т₁-Т₂ Q₂ Т₂ Q₁ Т₂

Т₁= 400 К ^_________ = ^_________; осыдан ^_________ = ^_________ және Q₂ = ^_________ ;

Т₂= 300 К Q₁ Т₁ Q₁ Т₁ Т₁

А-? Q₂-? 2500 Дж ^. 300 К

Т=293 К m ρ R Т

ρ=17,3 кг/м³ РV= ^________ R Т осыдан Р= ^________

М=18 ^. 10^-3 кг/моль M M

R=8,31Дж/(моль^. К) 17,3 кг/м^{3 .} 8,31Дж/(моль^. К) ^. 293 К

Р= ^{_______________________________________________} =2,34 кПа

Р-? 18 ^. 10^-3 кг/моль

Т=333 К m ρ R Т Р M

Р=19,92 кПа РV= ^________ R Т осыдан Р= ^________ ρ-ны тапсақ, онда ρ= ^________ ;

М=18^.10 ^-3 кг/моль M M R Т

R=8,31Дж/(моль^. К)

19,92 ^.10 ³ Па ^. 18^.10 ^-3 кг/моль ρ-? ρ= ^{_______________________________________} = 129,6 ^.10 ^-3 кг/м³ =130 ^.10 ^-3 кг/м³ 8,31Дж/(моль^. К) ^. 333 К
3. 300К температурада қанықпаған бу су буының қысымы 1,5 кПа. Молекулалардың концентрациясын анықта.

Т=300 К Газдың молекула-кинетикалық теориясының негізгі теңдеуінен:

Р=1,5 кПа Р= n κ Т осыдан

κ=1,38^.10 ^-23 Дж/К Р 1,5^.10 ^-3 Па

n= ^_______; n= ^{_________________________________} = 3,62^.10 ²³ м ^-3

n-? κ Т 1,38^.10 ^-23 Дж/К ^. 300 К

4.

Т=300 К 1м ³ қанықпаған будың молекулаларының санын n₁, және

Р=1600 Па қаныққан будың молекулаларының санын n₂ деп белгілейік.

Р_қ=2000 Па

κ=1,38^.10 ^-23 Дж/К Р Р Р_қ Р_қ - Р

n= ^_______; n₁= ^_______; n₂= ^_______; ∆n= ^_______;

∆n-? κ Т κ Т κ Т κ Т

400 Па

∆n= ^{_______________________________} = 9^.10 ²² м ^{- 3}

1,38^.10 ^-23 Дж/К ^. 300 К

ПӘН МҰҒАЛІМІ	Мамбетова К К
ПӘНІ	физика
КЛАСЫ	7
САБАҚТЫҢ ТАҚЫРЫБЫ	Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама.
САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ	Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама мәнін білу, анықтамасы мен формуласын қорытып шығару арқылы түсіну.
КҮТІЛЕТІН НӘТИЖЕ	Күш – денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама мәнін ұғады, анықтамасы мен формуласын қорытып шығару арқылы түсінеді.
ТҮЙІНДІ ИДЕЯ	Ұсынылған проблема бойынша өз елестетуін таныстыра біледі. Таным әрекеті үдерісінде қарым – қатынас жасау шеберлігі дамиды.
Ресурстар (көрнекілігі)	Гир, әртүрлі денелер. электрондық оқулық, оқулық
Сабақ кезеңдері:	Сабақтағы іс-әрекет	Бағалау	Уақыты
Кіріспе (сабақ басталмас бұрын оқушылар алдын-ала нені білетіндігін анықтау жұмыстары)	Психологиялық тренинг "Жағымды сөз" Үй тапсырмасы: «Қарлы кесек» сұраққау жауап 1.Денелердің өзара әрекеттесуі деген не? 2.Масса дегеніміз не? Оның бірліктерін ата. 3.Массаны қалай анықтаймыз? 4.Заттың тығыздығы деп нені айтамыз? 5.Заттың тығыздығын қалай анықтауға болады? 6.Қандай тығыздық бірліктерін білесіңдер? 7.Тығыздығы мен көлемі бойынша дененің көлемін қалай есептейді?	Үш шапалақ	2 мин 6
Жаңа материалдың таныстырылымы (оқушылардың жаңа тақырыпты оқып-үйренуі үшін қолданылатын жұмыс түрлері)	1.Электрондық оқулық 3.Ауызша түсіндіру 2. Тірексызбаны тақтаға іліп, тақырыпты шапшаң қайталап шығу	Үш шапалақ	3 мин 6 мин 8 мин
Жаңа материалды қолдану (сабақта қолданылатын нақты мысалдар, проблемалар, жобалар және т.б. )	Жеке жұмыс Тест жұмысы 1.Күш дегеніміз ................ А) дененің көлем бірлігіндегі массасына тең шама В) денелердің өзара әрекеттесуін сипаттайтын шама С) қашықтыққа байланысты уақыттың өзгерісіне тең шама 2.Күшті қандай әріппен белгілейді? А) m В) t С) F 3.Күш бірлігі ретінде ....... қабылданған. А) килограмм В) Ньютон С) метр 4.Күш сызбада қалай кескінделеді? А) ұшында бағыты көрсетілген түзу кесінді В) бөліктерге бөлінген шеңбер С) пирамида тәрізді 5.1,5 кН=……Н А) 0,015 Н В) 15 Н С) 1500 Н 6.Бірдей екі дене өзара әсерлескенде төмендегі физикалық шамалардың қайсысы өзгереді? А) жылдамдық В) масса С) тығыздығы 7.Қандай күш 1 Н-ға тең? А) тыныштық күйдегі массасы 1 кг денеге 1 с ішінде 1м/с жылдамдық беретін күш В) массасы 1 кг дененің көлемін 1 м3-ке өзгертетін шама С) бірлік уақыт ішіндегі орын ауыстырудың сол уақытта қатынасына тең шама	жиынтық	8 мин
Қорытынды (оқушылардың оқып-үйрену нәтижесін анықтау үшін бағалау тәсілдерін (кері байланыс) қолдану)	Бағалау: жиынтық бағалау Үйге тапсырма: § 25		2 мин