Дәріс №15 Теодолиттік жүріс нәтижелерін математикалық өңдеу

1. 
   Теодолиттік түсірістегі камералдық жұмыстар.
   
2. 
   Теодолиттік жүріс пункт координаталарының есептеу жұмыстары
   
3. 
   Ведомосты орындау реті.
   

Теодолиттік жүріс пункт координаталарының есептеу жұмыстары өзара мынандай түрлерге бөлінеді:

1) өлшенген бұрыштарды өңдеу;

2. 
   дирекциялық бұрыштарды есептеу;
   
3. 
   өлшенген ұзындықтардың горизонталь проекцияларын есептеу;
   

4. 
   координаталар өсімшелерін есептеу;
   
5. 
   пункттердің координаталарын есептеу.
   

Енді тұйықталған теодолиттік жүрістегі нүктелердің координаталарын есептеп шығару жолын қарастыралық (7.5-сурет). Есептеп шығарулар арнайы ведомость бойынша (7.1-кесте) төмендегі ретпен орындалады:

1. 
   Бұрыштарды өлшеу журналынан 2-бағанға гори­зонталь бұрыштардың орташа мәнін жазып алады.
   
2. 
   Ведомостың 6-бағанына өлшенген ұзындықтардың горизонталь салындылары (проекциялары) енгізіледі.
   
3. 
   Өлшенген бұрыштардың қосындысын есептеп, полигонның бұрыштық үйлеспеушілігін мына өрнекпен анықтайды:
   

мұндағы, Σβ_пр -. өлшенген бұрыштардың практикалық қосындысы;

Σβ_т- полигонның ішкі бұрыштарының теориялық қосындысы.
Тұйықталған теодолиттік жүріс бұрыштарының теориялық қосындысы мына формуламен есептеледі:

Σβ_т=180(п-2)

мұндағы, п - көпбұрыштың ішкі бұрыштарының саны.



7.5-суретп. Теодолиттік жүрістің схемасы

4. Бұрыштық үйлеспеушіліктің ƒ_β анықталған шамасы ықтимал шеткі үйлеспеушілікпен ƒ_βшек салыстырылады. Бұрыштық үйлеспеушілік бұрыш өлшеудің дәлдігін көрсетеді және ол төмендегі шектен шықпауы керек:

ƒ_β ≤1´√n (7.3)

мұндағы п - өлшенген бұрыштар саны.

5. Егер бұрыштық үйлеспеушілік шектен аспаса, онда бұрыштарды өлшеу сапасының жоғары болғаны. Бұл жағдайда бұрыштық үйлеспеушіліктің таңбасын теріс етіп барлық өлшенген бұрыштарға бөледі, ягни бұрыштарға кері таңбамен түзетулер енгізіледі.

δ_β = -ƒ_β/n (7.4).
Түзетулерді минуттың ондық бөлігіне дейін дөңгелектеп енгізеді.
6. Өлшенген бұрыштарды есептелінген түзетулермен, алгебралық қосып түзетілген бұрыштарды табады
β_т.б = β_ө + δ_β

7.Бұрыштар үйлесуінің дұрыстығын тексереді, сол үшін түзетілген бұрыштардың 2/?_тб қосындысын есеп-

Σβ_т.б = Σβ_т. (7.6)

8. Бастапқы белгілі қабырғасының алғашқы дирекциялық бұрышы мен полигонның түзетілген ішкі бұрыштарының мәні бойынша жүйеліліклен ішкі поли­гонның барлық қалған қабырғаларының дирекциялық бұрыштарын мына формуламен есептеп шығарады:

α₁=а_i-1 ±180°-β_т.оң .(7.7)

немесе:

α₁=а_i-1 ±180°-β_т.сол

Мұндағы, β_т.оң β_т.сол –солжүрістегі оң және сол жақтарға сәйкес түзетілген бұрыштар: а. - келесі қабырғаның дирекциялың бұрышы; а _л-1 - бастапқы қабырғаның дирекциялық бұрышы.

9. Дирекциялық бұрыштарды анықтауды тексеру. Бұл тұйықталған теодолиттік жүрісте бастапқы кабырғалардың дирекциялық бұрышын табу есептеулері болып табылады. . .

10. Румбалардың мәндері мына формуламен есептеледі:

1-ширек r₁=а₁

2-ширек r₂= 180°-а₁

3-ширек г₃= а₃ - 180°

4-ширек г₄= 360°-а₄ (7.9)

12. Тура геодезиялық есептің формулалары пайдаланып, координата өсімшелері есептеп шығарылады:

Δy = d sina = ± dsinr

Координата өсімшелерінің таңбалары берілген бағыттың қай ширекте жатқанына байланысты болады, яғни қабырғаның дирекциялық бұрышының мәнімен анықталады (7.2-кесте).

Координата өсімшелерінің есептеп шығарылған мәндерін координаталар ведомосының 7 және 8-бағандарына жазады.

ΣΔу = ±ƒy

Осы маңсатпен 7 жөне 8-бағандардағы оң және теріс өсімшелерді жеке-жеке қосады, содан соң алгебралық қосындысын есептеп, оның нәтижесін қорытынды сызықтың астына жазады.

14. Теодолиттік жүрістің периметріндегі абсолюттік ұзындық үйлеспеушілігін табады.
ƒа6с=√ƒ² x+ƒ²y (7.13)

15. Теодолиттік жүрістегі абсолюттік ұзындық өлшеулердің дәлдігі салыстырмалы ұзындық үйлеспеуші- лігінің шамасымен бағаланады. Ол абсолют ұзындық үйлеспеушілігіне абс тура пропорционал, ал полигон­ның периметріне Р кері пропорционал болады, оның мәні периметрдің 1/2000 бөлігінен аспауы тиіс.

Әрбір осьтегі түзетілген координата өсімшелерінің алгебралың қосындысы нөлге тең болуы тиіс: ΣΔxт =0

19. Түзетілген өсімшелер мен нүктелердің координаталары бойынша жүйелі түрде полигонның барлық ұштарының координаталарын есептеп шығарады: