Географиялыќ есептер
жүктеу/скачать 245 Kb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- . Ауа
Әр түрлі ендіктердегі 10 параллель доғасының ұзындығы
№ 12 е с е п Экватор маңында орналасқан Кито (790 б.б. және 10 о.е.) және Макапа (510 б.б. және 10 с.е.) қалаларының географиялық координаталарын анықтап, екі қаланың арақашықтығын есептеу керек. Бұл жерде біз экватордың 10 доғасының ұзындығы 111км (40 000 : 3600 = 111,3 км ) екенін ескереміз. Б ерілгені: Шешуі: Кито - 790 б.б; 10 о.е. 790 б.б. - 510 б.б.=280 Макапа- 510б.б.; 10с.е. L =280 * 111,3км = = 3116,4 км Т/к L - ? Ауаның жер бетіне түсіретін салмағы атмосфералық қысым немесе ауа қысымы деп аталады. Биіктік артқан сайын қысым азая береді. Өйткені сол деңгейдегі салмақ түсіретін ауа қабатының қалыңдығы кемиді. 100км биіктікке көтерілгенде атмосфералық қысым жер бетіндегімен салыстырғанда миллион есе азаяды. Сондықтан үлкен биіктіктегі атмосфералық қысым ауа температурасының және тығыздығының таралуына орай есептеу жолымен анықталады. Жер бетінің түрлі аймақтарындағы және түрлі биіктіктегі атмосфералық қысымды бір-бірімен салыстыру үшін 450 ендіктегі теңіз деңгейіндегі қысым алынады. Сынап бағанасының 760 мм биіктігіне тең осы қысым қалыпты атмосфералық қысым деп аталады. Атмосфераның жер бетіне таяу қабатында әрбір 10 м биіктікке көтерілген сайын қысым шамамен 1 мм төмендейді. № 13 е с е п Биіктігі 1500м тау шыңындағы атмосфералық қысымды анықтау керек. Жаз күндері күндіз булану күшті жүретіндіктен, ауаға су булары көп жинақталады. Бұлтсыз ашық түндері жер беті күндіз жылынған жылуынан тез айрылып , салқындайды. Ауа жылуды ұзақ сақтайды, сондықтан ауа жер бетіндегі салқындаған заттармен (шөп, бұта) жанасқанда бойындағы су тамшыларын бөліп шығарады, яғни шық түседі. Шық жаздың соңында жиі түседі. Күзде, қыста, көктемде осындай жолмен қырау пайда болады. Үсік-көктемнің аяқ кезінде, күздің басында ауаның температурасы қысқа мерзімге (көбінесе түнде, таң алдында) нөль градустан төмендеп, топырақ бетінің суынып кетуі. Үсік жүрген кезде қар тәрізді жұмсақ мұзды кристалдар пайда болады. Ол егінге, жеміс ағаштарына көп зиян келтіреді. Бос жерлерге шық, үсік, қырау деген сөздерді орналастыр. Б ерілгені: Шешуі: Һ = 1500м Р2 = Р1 – (һ / 10м) Р2 = 760мм с.б. – (1500м / 10м ) = Т/к Р2 - ? 760мм с.б. – 150 = 610мм с.б. № 14 е с е п Егерде барометр төбенің табанында 762 мм с.б. ал басында 752 мм с.б. көрсетіп тұрса, төбенің биіктігін анықтау керек. Б ерілгені: Шешуі: Р1 = 762 мм с.б. һ = ( Р1 – Р2 ) * 10м Р2 = 752 мм с.б. һ = (762 мм с.б-752 мм с.б.)* 10м = 100м Т/к һ - ? № 15 е с е п Биіктігі 2200м таудың шыңындағы атмосфералық қысым 517мм с.б. тең. Тау етегіндегі қысымды анықтау керек. Б ерілгені: Шешуі: Һ = 2200м Р1 = Р2 + (һ / 10м) Р2 = 517мм с.б. Р1 = 517мм с.б. + (2200м / 10м )= = 517мм с.б. + 220 = 737мм с.б. Т/к Р1 - ? Жер бетіндегі жылудың негізгі көзі – Күн. Бірақ күн сәулелері ауадан кідіріссіз өтіп кетеді де, оны тікелей қыздырмайды. Күн сәулелері алдымен жер бетін қыздырады, содан кейін барып жылу ауаға таралады. Сондықтан ауаның жер бетіне таяу қабаты көбірек жылынады да, биіктеген сайын температура төмендей береді. Әрбір 100 м биіктікке көтерілгенде температура орта есеппен 0,60 С төмендейді. № 16 е с е п Ұшақ 5000м биіктікте ұшып барады. Егерде жер бетіндегі ауа температурасы 180 С - ға тең болса, ұшақ бортының сыртындағы ауа температурасы нешеге тең? Б ерілгені: Шешуі: Һ = 5000м Т2 = Т1 – 0,60 С * ( һ / 100м ) T 1 = 180C Т2 = 180С – 0,60С * (5000м / 100м ) = Т/к Т2 - ? 180С – 300С = - 120С № 17 е с е п Теңіз деңгейінде ауа температурасы +240С. Зкм биіктіктегі температура қандай болады? Б ерілгені: Шешуі: Һ = 3 км Т2 = Т1 – 0,60 С * ( һ / 100м ) T1 = +240C Т2 = 240С – 0,60С * (3000м / 100м ) = 240С – 180С = 60С Т/к Т2 - ? № 18 е с е п Биіктігі 2700м тау етегіндегі ауа температурасы -130 С – ға тең болса, тау шыңындағы ауа темпе-ратурасын анықтау керек. Б ерілгені: Шешуі: Һ = 2700м Т2 = Т1 – 0,60 С * ( һ / 100м ) Т1 = -130 С Т2 = -130С – 0,60С * (2700м / 100м ) = -130С – 16,20С = - 29,20С Т/к Т2 - ? № 19 е с е п Егер тау етегіндегі ауа температурасы 110 С – ға, ал тау шыңындағы ауа температурасы -70 С – ға тең. Таудың биіктігін анықтау керек. Б ерілгені: Шешуі: Т1 = 110 С һ = Т1 + Т2 * 100м Т2 = - 70 С 0,60С һ = 110 С + (- 70 С) * 100м = 3000м Т/к һ - ? 0,60С № 20 е с е п Төменде берілген мәліметтерді пайдалана отырып, ауа температурасының тәуліктік орташа температурасын анықтап, өзгеру графигін сызыңдар. Сағат 7 – де –2 0 ; сағат 13 – де + 10 0 ; сағат 19–да + 9 0 ; Б ерілгені: Шешуі: T1 = - 2 0 C Торт = Т1 + Т2 + Т3 T 2 = + 9 0C 3 T 3 = + 8 0C Торт = - 2 0С + 9 0С + 8 0С = 3 Т/к Торт - ? = 15 0С = + 5 0С 3 № 21 е с е п Төменде берілген кестені пайдалана отырып жылдық орташа температура мен амплитуданы анықтаңдар.
Оң (+) температуралар жиынтығы + 90 0С. Теріс (-) температуралар жиынтығы – 45 0 С. Торт = 90 0 С – 45 0 С = + 3,8 0 C 12 Т а = Т max - T min = 22 0C – ( - 14 0С ) = 36 0C Ауадағы су буының мөлшері буланатын беттің жағдайына және температураға байланысты. Ауадағы су буы мұхит үстінде мол , ал құрлық үстінде аз болады. Сонымен бірге неғұрлым температура жоғарылаған сайын ауадағы су буының мөлшері арта береді. жүктеу/скачать 245 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||