Геродоттан үзінді
жүктеу/скачать 3.88 Mb.
|
D) 1-Ә; 2-Б; 3-АE) 1-А; 2-Ә; 3-Б «Әрбiр орда бiрнеше болыстарға (аймақтарға) бөлiндi, ал болыс өз кезегiнде неғұрлым ұсақ бөлiмшелерге – ұлыстарға, яғни буындарға бөлiндi. Олардың бәрiнде өз атақтылары, тектi «ақсүйек» әулетi бар. Қатардағы ақсүйектерден ерекше тектi әулеттер және ақырында қырғызша сұлтан деп аталатын кiнәздер бөлiнiп шыққан. Осы ақсүйектердiң алғашқы екi табынан ұлыс старшындары сайланады; аймақтар басшыларының бәрi кiнәздерден шыққандар. Қыстақтарға және болмашы тұрақтарға келетiн болсақ, мұндайларға староста етiп «қара сүйектердi», яғни қара халық болып табылатын қырғыздарды да сайлауға болады. Бұл – жалпы ереже бойынша бiр әулеттен тараған туыс ұрпақтарды, аталастарды немесе неғұрлым алыс туыстарды жинақтайтын шағын қоныстар. Мұндай үлкендердi қырғыздар ақсақал дейдi, бұл сақалының ақтығын айтқаны. Болыстарды немесе аймақтарды айтпағанның өзiнде, ұлыстардың басшыларында халық сайламайды, ақсүйектер ғана сайлайды, бұл орайда сайлаудың өзiн ханның бекiтуi керек. Бұл қызметтерге жалпы ереже бойынша әкелерiнiң орнына ұлдары отырады, бiрақ басшыға халықтан қандай болса да түсiм алу көзделмеген және оның олардан азды көптi ерекше құны жоқ. Басшы дегенiмiз аймақтағы ең бай, ең құрметтi адам. Мiне, сондықтан да жергiлiктi басшылардың қолындағы билiктiң барынша формальды да болмашы екендiгiне қарамастан,олардың ықпалы зор болды және сондықтан да олар хандардың қолындағы күштi басқару құралына айналды, ол солар арқылы көп iс тындырды... Фальк И. Ресей бойынша ғылыми саяхаттардың толық жинағы (Императорлық Ғылым академиясы шығарған) 7-том, СПб., 1825, 541-542-б. (Орыс тілінде) Қазақ қоғамында елдің ішкі, сыртқы саясатын жүргізген әлеуметтік топты атаңыз білікші тархан ханбасқақ даруға Мәтін бойынша қазақ қоғамындағы ақсүйектер тобына жатты әмірлер, бектер билер, батырлар нояндар, мырзалар төленгіт, аламандар жүктеу/скачать 3.88 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|