Гигиенаға кіріспе. Мақсаттары мен міндеттері. Гигиенаның тарихи дамуы
жүктеу/скачать 28.48 Kb.
|
1 2
1 дәріс| Гигиена тарихы.
Әр ғылымның өзіндік тарихы, өзіндік даму бағыты бар. Тарихи дамуы гигиена жатады ежелгі. Салауатты өмір сүру жағдайларын жасаудың алғашқы әрекеттері Ежелгі Греция, Рим, Египет, Қытай, Үндістан халықтарында байқалды. Бұл өмір салты, тамақтану, дене шынықтыру, жұқпалы аурулардың алдын алуға қатысты іс-шараларда көрініс тапты. 1991 жылдан кейін Қазақстан Республикасында гигиенаны дамыту. Егемендікті алғаннан кейін 1991 жылдың аяғында Қазақстан Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығында алғашқылардың бірі болып "Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы" заң қабылдады (1994), ол осы кезеңде санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің қызметін дамыту мен жетілдірудің басты бағыттарын айқындап, қадағалау қызметіндегі қайталану мен параллелизмді жойды. Республика экономикасының нарықтық қатынастар рельсіне өтуіне байланысты 2002 жылы "халықтың санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылығы туралы"жаңа заң қабылданды. Қазақстанда гигиеналық ғылымды дамытудың негізгі бағыттары да үлкен реформаларға ұшырады. 2005 жылға қарай республикада гигиена саласындағы ғылыми зерттеулермен 4 ғылыми-зерттеу институты, сондай-ақ медициналық жоғары оқу орындарының гигиеналық бейіндегі кафедралары мен дәрігерлердің білімін жетілдіру институты айналысты. Гигиена және эпидемиология ғылыми орталығының зерттеулерінде.Х. Жұматова, 1998 жылы Өлкелік патология ҒЗИ мен КИЭМ біріктіру жолымен құрылған, Шығыс Қазақстан облысында, Арал маңында, теңіз мұнай-газ кешені аймағында экологиялық қауіп-қатер, дағдарыс және апат аймақтарын бөлу мәселелері маңызды рөл атқарды. Сондай-ақ құрамында фосфор бар қосылыстардың, қазақстандық кен орындары көмірлерінің күлінің зақымдаушы әсерін бағалау және олардың қоршаған ортаның әртүрлі объектілері үшін нормативтерін әзірлеу жүргізілді. Медициналық шақыру комиссияларынан өту кезінде жасөспірімдердің денсаулығын бағалау критерийлері жасалды. Тамақтану институты алғаш рет Қазақстан мен Орталық Азия республикалары үшін ұлттық тамақтану саясатының тұжырымдамасын әзірледі (1996 ж.). Ұлттық деңгейде халықтың жекелеген топтарының тамақтану мәртебесі зерттелді, ұлттық өнімдер мен шикізаттың жаңа дәстүрлі емес көздері, жаңа биологиялық белсенді қоспалар негізінде емдік диеталар мен тамақтану рационы жасалды, емшек емізуді қолдау бағдарламасы орындалды. Осы өзекті мәселелердің дамуына т. ш. Шарманов, А. А. Алдашев, и. Г. Цой, Ю. А. Синявский, Ш. С. Тәжібаев, л. и. Қаламқарова және т. б. зор үлес қосты. Институт темір тапшылығы анемиясымен және йод тапшылығы жағдайларымен күрес жобалары бойынша ЮНИСЕФ-тің жауапты орындаушысы болып табылады. Оның негізінде Тамақ өнімдері мен азық-түлік шикізатын сертификаттау және стандарттау жүзеге асырылады. 1994 жылы денсаулық сақтаудың медициналық және экономикалық проблемаларының ғылыми орталығы ұйымдастырылды, оның қалыптасуы мен дамуына денсаулық сақтаудың көрнекті ұйымдастырушылары О. Т. Жүзжанов, п. п. Петров, Ж. Т. Тұрлыбеков, т. к. Қалжеков, Д. с. Исаев және т. б. елеулі үлес қосты. Орталықтың қатысуымен нарықтық экономика жағдайында денсаулық сақтауды ұйымдастыру мен реформалауға қатысты Республиканың заңдары әзірленді. Қазақ ұлттық медицина университетінің гигиеналық кафедралары (бұрын – АММИ) жүргізетін ғылыми зерттеулер аясы едәуір кеңейді. Жалпы гигиена кафедрасы "медициналық экология" ғылыми проблемалық зертханасымен біріктірілгеннен кейін 1995 жылы республиканың экологиялық-гигиеналық проблемалары бойынша ірі ғылыми және оқу орталығы болды, оны профессор У.И. Кенесариев басқарды. "Халық денсаулығы" ұлттық бағдарламасына сәйкес кафедрада мұнай-газ өңірлері мен республиканың зымыран-ядролық сынақ полигондарының өңірлеріндегі қоршаған орта мен халық денсаулығының жай-күйін зерделеу бойынша зерттеулер жүргізіледі, өзекті халықаралық бағдарламаларды іске асыруға белсенді қатысу жүзеге асырылады. Республикада алғаш рет қазақ және орыс тілдерінде "Экология және Халық денсаулығы", "радиациялық гигиена" оқулықтары дайындалып, басып шығарылды, онда республикадағы экологиялық-гигиеналық жағдай мәселелері де көрініс тапты. 1991 жылы АММИ-де жаңадан санитарлық-гигиеналық факультет ашылғаннан кейін, республиканың көрнекті ғалымы, профессор Б. А. Неменко басқаратын балалар мен жасөспірімдердің коммуналдық гигиенасы және гигиенасы кафедрасында балалар мен жасөспірімдердің денсаулығын қалыптастырудағы және аурулардың дамуындағы экологиялық және генетикалық факторлардың рөлін, Қазақстан қалалары мен ауылдарын жоспарлау мен санитарлық абаттандыру мәселелерін зерттеу одан әрі дамыды. қазақ тілінде "Коммуналдық гигиена" (Б. А. Неменко, у. и. Кенесариев) және "балалар мен жасөспірімдер гигиенасы"», егеменді мемлекеттің Коммуналдық гигиена және балалар мен жасөспірімдер гигиенасы жөніндегі санитарлық заңнамасының негізгі құжаттары қайта әзірленді. Осылайша, гигиена ғылым және практикалық қызмет саласы ретінде Қазақстанда ұзақ даму жолынан өтті. Мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалаудың пәрменді қызметі құрылды, оның жетекші бағыты алдын ала қадағалау болып табылады. Кадрлық әлеует өлшеусіз өсті. Гигиеналық ғылымның көптеген салалары бойынша проблемаларды әзірлейтін ғылыми-зерттеу мекемелерінің қуатты желісі құрылды. ХХІ ғасырда профилактикалық медицинаның қазіргі кезеңі, кезеңі, дамуы экологиялық контекстпен және гигиеналық ғылым мен клиникалық медицинадағы жоғары мамандандырылған бағыттарды интеграциялау идеяларын жүзеге асырумен сипатталады, бұған мысал ретінде Еңбек медицинасы және қоршаған орта медицинасы сияқты пәндерді қалыптастыру болып табылады, бұл осы салалардағы проблемалардың барлық алуан түрлілігін қамтуға мүмкіндік береді. Тапсырма: Берілген дәрісті дәптерге көшіріп жазамыз Келесі дәріс кезінде Зуммен сабақ сұраймын. жүктеу/скачать 28.48 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|
1 2