Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
дәуір орнағаннан беріде қалыптасып қалған ой көзқарасты бұзып-жарып шығу қиынның қиыны еді. Кеңестік идеологияның осы конференция- ны ұйымдастырғандағы негізгі мақсатының өзі ғылыми ой-пікірді шашау шығармай маркстік-лениндік әдіснаманың қағидаларының шең- бе рінде ұстау болатын. Бұл мақ- сатына қиындықсыз жетті де. Ол конференцияның түйіні болып табы- латын қорытындысындағы бүгінгі күнгі көзқарас бойынша сәтсіздік болып табылатын төмендегідей кем- шіліктер сипатында көрініс тапты: 1.Фольклорлық мұраны зерттеу дің заман талабына сай өзекті мәселе ле- рі көтеріліп, маркстік-лениндік ілім қағидаларына орай тексерудің негізгі бағыт-бағдарлары анықталғанымен, 1947 жылғы қаулыдан кейін қате деп табылған жаңа ізденістері ақтал- май қалды. Қазақ фольклорының бұрын сөз болған жанрларын зерт- теу мәселесінің көтерілмеуін бы- лай қойғанда, тарихи жырлар тура- лы бірде-бір сөз айтылмауы идео- логиялық қателік жіберіп алмаудан сақтану ғана емес, конференцияда талқыға түсетін мәселелердің алдын ала белгіленіп берілгенін байқата- ды. «Основные проблемы изуче- ния фольклора» деген тақырыпта негізгі баяндама жасаған Н. Смир- нова қазақ фольклорының зерттелу тарихын термелей келе, оның өзінде орыстың ориенталист, фольклорист ғалымдарының еңбектеріне көбі- рек көңіл аудара отырып, кеңестік дәуірдегі фольклордың мәселелерін көбірек сөз етіп кетті. Оны мәскеулік В. Сидельников: «Доклад Н. Смир- новой имеет програмный характер. В нем намечены вопросы. кото- рые қазахские фольклористы будут разрабатывать в ближайшее вре- мя», – деп атап көрсетті де [1, 307]. М. Ғабдуллин жарыссөздегі сөзінде батырлар жырының шығу төркіні мен тарихқа қарым-қатынасын анық тау мәселесінен әріге бара қой- ма са, Б. Адамбаев шешендік сөз- дер ді зерттеудегі кемшіліктер бол- ғанын көрсете келіп, әдеби мұраның халықтығы мен таптығы қағидасына табан тіреп, шешендік сөздер би- шешендердікі емес, еңбекші халықтікі деп тапты. Жалпы алғанда, конферен- ция алда жазылып шықпақшы қазақ әдебиеті тарихының көп томдығының фольклорға арналған кітаптарында қамтылатын негізгі мәселелер мен жанрларды және оларды тексерудегі әдіснамалық әдіс-тәсілдер мен бағыт- бағдарды бұлжымастай етіп бекітіп берді. 2. Ұлт әдебиетінің тарихын ежел- гі дәуірдегі жазба ескерткіштерден бастау керек деген Б. Кенжебаевтың үлкен білгірлікпен ұсынған жоба- сы қабылданбай қалды да, ХVІІІ ға- сырдың ІІ жартысынан, яғни Бұ қар жырау шығармашылығынан бері қа рай ғана қарастыруды дәлелдеп Ре по зи то ри й К ар ГУ |