Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж



Pdf көрінісі
бет391/441
Дата16.05.2023
өлшемі3.59 Mb.
#473784
түріОқулық
1   ...   387   388   389   390   391   392   393   394   ...   441
Okulik XX kazak adebiet

V БӨЛІМ. Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
жағынан да биік деңгейден табыл-
май қалатын шағында да сыншының 
білім-парасаты мен эстетикалық тал-
ғамы санаттан шығып қалған емес. 
Мұның өзі – сын дәрежесін аңғартуға 
қажетті субъективтік себеп. 
Екінші, объективтік себеп – көбі-
не әдебиеттің жалпы дәрежесіне 
тәуелді. Егер көркем шығармалар 
өзінің қоғамдық мәні жағынан көр-
кем бейнелер жасау типтік жағдай-
ларды көрініспен суреттеу, тіл бай-
лығын игеру, оқушыны ілгері ұм-
тылдыратын эстетикалық идеяларды 
белгілеу жағынан биік деңгейден 
табылып жатса, онда сынның өресі 
биік болғаны. Сыншы әрқашан көр-
кемдік дамудың кезеңді асуларында 
ойын өрбітуге қажетті дәлелдерді 
әдебиеттің күнделікті шындығынан 
ала отырып, келешекте шығар биік-
терді бағдарлайды, әдебиеттің өр-
кендер арнасын анықтайды, әдеби 
үрдіске белсене араласады. 
Ал халық ғұмырын қастерлеп
оның өткені мен өткеліне өзгеше 
қарап, бүгіні мен болашағы үшін бел 
шешіп, белсене араласуда жанпи-
далыққа жақын тұру, қажет жерінде 
құрбандыққа да қол арта алатын аза-
мат болу – екінің бірінің маңдайына 
бұйыра бермейтіні белгілі. 
Белгілі ғалым, профессор Т. Кә-
кі шев қазақ әдебиеті сынының туу
қалыптасу жолдарын нақты дәуір-
лерге бөле отырып зерттеу барысын-
да сын мен әдебиеттану ғылымының 
сабақтаса, бірін-бірі толықтыра оты-
рып дамитынын ескеріп, үлкен үш 
кезеңге жіктейді. «Бірінші кезең – 
қазақ әдебиеті сынының туу дәуірі. 
Қазақ әдебиеті сынының туу процесі 
Қазан төңкерісіне дейін созылған. 
Екінші кезең – қазақ әдебиеті сы-
нының жанр ретінде қалыптасу және 
әдебиеттану ғылымының туу дәуірі. 
Бұл процесс 1917-1937 жылдардың 
арасын қамтиды. Үшінші кезең – қа-
зақ әдебиеті сынының өсіп-өркен-
деу және әдебиеттану ғылымының 
қалыптасу дәуірі 1938-1985 жылдар 
аралығы» деп қарастырады. Осы үш 
кезеңнің әдебиет туралы ұлттық ғы-
лымының бастан өткерген тарихи 
жолына тікелей қатысы бар. Себебі, 
әдеби сын өзінің туу дәуірінен бастап-
ақ ұлттық әдебиеттің тарихы мен 
әдеби теориялық мәселелері жайын-
да пікір білдірмей тұра алмайды. Бұл 
туралы В. Г. Белинский «Орыс әде-
би сынының тарихи жолы мен даму 
кезеңдерін шолу дегеніміз – орыс 
әдебиетінің тарихын еріксіз шолу» 
десе, орыс әдебиеттану ғылымының 
қалыптасу тарихын зерттеушілердің 
бірі П. А. Николаев: «Попытка систе-
матического исторического обзора 
знаний о литературе первоначально 
осуществлялась на материале крити-
ки. Вместе с теорией и историей ли-
тературы критика составляет науку о 
литературе», – деп жазады [3, 41]. 
Қазақ әдебиеттану ғылымын
ондағы әдеби-теориялық ғылыми-
Ре
по
зи
то
ри
й К
ар
ГУ


415


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   387   388   389   390   391   392   393   394   ...   441




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет