Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| ІІІ БӨЛІМ. Қазақ әдебиеттану ғылымының қалыптасу жолдары
аяқтап, 1970 жылдардан бастап даму кезеңiне қадам басқан қазақ әде биеттануының алдына заман ал- ға тартқан күрделi де, көкейкестi мәселелердi шешуге жұмыла кiрiстi. Ол ғалым С. Қирабаев жазғандай: «1956-1966 жылдар аралығындағы он жыл ішінде жүз елуден астам сын және зерттеу кітаптарының жарық көргенін айтудың өзі жеткілікті. Мұндай өнімділік бұрынғы әдебиет даму кезеңдерінің ешбірінде бол- ған емес. Қазақ әдебиеті сыны мен әдебиеттану ғылымының осы дә уірде қарқында дамуы, ең алдымен қо- ғамдық ой-пікірде еркіндік тууымен байланысты болды» [81, 3]. Шынын- да да «жылымық жылдары» аталып жүрген осы кезеңде ұлттық ғылыми- зерттеушілік ой-пікір өз тарихын дағы «пролеткультшылдық», «тұрпайы со- циологизм» секілді қате теория лар ықпалында жіберген кемшілік терін енді батыл түрде түзетуге бет алды. Оның негізгі қадамдарі осы қазақ әдебиеттануының даму дәуірі атап отырған кезеңде жүзеге асты. 1970-1980 жылдары ғылыми- зерттеу жұмыстарының темiрқазы- ғына толық айналған маркстiк- лениндiк әдiснама ықпалында бол са да ұлттық әдебиеттi тарихи, тео- риялық тұрғыдан тексеру жұ мыс- тарында табысты қадамдар жасала бастады. Әдебиеттiң тарихи кур- сының мәселелерiне және жеке да- рындар туралы көптеген моногра- фиялар, ғылыми-зерттеу еңбектер, мақалалар жарық көрдi. Осыған сай жекелеген жанр түрлерiнiң қазақ әдебиетiнде өсiп-өркендеу жолда- ры да монографиялық тұрғыда жан- жақты сөз болып теориялық мәнде нақты ғылыми тұжырымдар жасауға қол жеттi. Әдебиет теориясының кеңес дәуiрiне тән жалпы қисын- қа ғидаларына сай жазылса да ұлт- тық әдеби-теориялық ой-пiкiрдiң қалыптасуына үлес болып қосылған еңбектер көбейе түстi. Ұттық по- эзия, проза, драматургияның, әде- биет сынының туу, өсу-өркендеу, қалыптасу жолдарының тарихы ғылыми сипатта кеңiнен қарас ты- рылды. Олардың iшкi жанрлық түрлерi, атап айтқанда лирика, по- эма, роман повесть, әңгiме, трагедия, комедия, юмор мен сатиралар ар- найы зерттеу нысанасына түстi. Бұл жылдардағы ұлттық әдебиеттанудың жан-жақты өркендеуiне Б. Кенжеба- ев, М. Қаратаев, Х. Сүйiнiшәлиев, С. Қирабаев, М. Дүйсенов, Т. Кәкiшев, Р. Бердiбаев, З. Қабдолов, М. Базар- баев, Т. Нұртазин, З. Ахметов, С. Ор- далиев, Н. Ғабдуллин, Т. Қожекеев, Ө. Нарымбетов, М. Мырзахметов, Х. Әбдiбаев, Ш. Сәтбаева, Р. Нұр- ғалиев және т.б. көптеген әдебиетшi, сыншы дарындар зор үлес қосты. Бұл ғалымдардың ғылыми-зерттеу ең- бектерiн тiзбелей кәрсетуге, басты- бастыларына жекелей тоқталуға бо- лар едi. Бiрақ бiрiншiден ол көп орын Ре по зи то ри й К ар ГУ |