Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й к ар гу әож кбж
жүктеу/скачать 3.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| V БӨЛІМ. Әдеби сын тарихы және ғылыми мектептер
және ХХ ғасырдың жиырмасын- шы жылдардағы қазақ әдебиетін зерттеуші өзге де ғалымдар еңбегі бүгінгі күн мүддесіне толық қызмет етеді. Бұл орайда, өзге ғалым еңбегі бір төбе де, әдебиетіміздің осы күр- делі кезеңінде бар ғұмырын сарп етіп келе жатқан Тұрсынбек Кәкішев еңбегі бір төбе. Дәуір әдебиетіне түрлі аспектіде келіп, жан-жақты зерттеген ғалым еңбегі бірнеше ерекшелігімен дараланады. 1960 жылы «Қазақ әдебиетінің қа лыптасу дәуіріндегі идеялық-твор- честволық мәселелер (1917-1929 жж.)» деген тақырыпта кандидаттық дис- сертация қорғады. Осы зерттеу ең- бегін Т. Кәкішев 1962 жылы «Ок- тябрь өркені» атты монографияға айналдырады. Бұл кітап жас ғалым- ның өткір де толымды ойларының молдығына ғана емес, сонымен қатар қазақ әдебиеттану ғылымында тари- хи мұрағаттық деректерді пайдалану, сөйтіп дәуір шындығын ашу үшін ғылыми ізденімпаздық жолға түсу мәселелерін күн тәртібіне қойды. Сан-салалы ғылыми ізденістер дің нәтижесінде әдебиет тарихында өзін- дік орны бар, бірақ әртүрлі себептер- мен айтылмаған, ұмтылуға жақын қалған есімдерді уақыт тозаңынан та- зартып, әдеби айналымға әкеп қос ты. Мәселен, Жиенғали Тілепбергенов, Елжас Бекенов сынды дарындар жа- йында Т. Кәкішев арнайы мақала жа- зып қана қоймай, олардың еңбектерін жинау, жариялау ісімен шұғылда- нады. 1957 жылы Саттар Ерубаевтың мұраларын түгелге жақын жинап, жеке кітап етіп шығарады. Оны толықтырып 1979 жылы екінші, 1994 жылы үшінші рет жарияла- ды. 1959 жылы Сабыр Шариповтің екі томдығын Қ. Жармағанбетовпен бірлесіп шығарса, С.Шариповтің 100 жылдығына бағыштап 1982 жы - лы екінші рет жариялады. 1960 жыл - дан бастап С. Сейфуллиннің алты томдығын шығаруға белсене қа- ты сып, 4. 5, 6 томдарын құрас ты- рады. 1969 жылы Жиенғали Ті леп- бергеновтің «Ізбасар» атты таң да- малы жинағын шығарса, Елжас Беке- новтің «Дала қоңырауына» алғы сөз жазды. Өз еңбегімен қатар өзгенің шы- ғармаларын ескі газет-журналдардан тауып алып, оған қайтадан өмір беру, архив ақтару машығы ғалымның өзіне ғана емес, ғылымға да олжа салғанын көреміз. Ғалым зерттеулері әменде практикалық қажеттілікпен астарласып жатады. Профессор Т. Кә- кішев қазақ әдебиетінің тарихын жа- сау жолындағы ғылыми-әлеуметтік мәні зор іске белсене араласуда «Қазақ әдебиет тарихының» үшінші томының І және ІІ кітаптарына ар- наулы тараулар мен бөлімдер жаз- ды. Екінші кітаптың жауапты ре- дакторының бірі болды. Е. Ысмайы- лов, М. Дүйсенов үшеуі бірігіп СССР Ғылым академиясының М. Горький Ре по зи то ри й К ар ГУ |