«Химия» пәні бойынша
жүктеу/скачать 2.1 Mb.
|
| Метал қосылыстары
Гидрид, карбид, нитриттер және олардың қасиеттері. Ме сумен қосылысы гидриттер деп аталады. Сутегі гидрідінде теріс тотығу дәрежесін көрсетеді. Li + H2 = LiH Li -1e= Li+ 2 H2 +2e= 2H -1 Гидриттер күшті тотықсыздандырғыш қасиет көрсетеді, сумен әрекеттесіп газобр. Сутек бөледі. ТіН4 + Н2 О =ТіО(ОН)2 +4Н2 Ме көмірмен қосылысы карбид деп аталады. Көмір металмен температура арқылы әрекеттескенде карбид түзіледі. Карбидтерді Оксидтерден электропечтерде алудың техникалық маңызы бар. СаО+ С = CaC + CO Жер карбидтері сумен әрекеттескенде қанықпаған көмір сутектері түзіледі. СаС +Н2 О = C2 H2 + Ca(OH)2 ацителен Al C + H2 O = C2H2 +Al(OH)3 метал Жоғары температурада кейбір металдар N -пен нитрид түзеді. Mg +N2 = Mg 3 N2 Mg нитриді Сумен әрекеттескенде нитриттер NH3 бөледі. Mg 3N 2+ H 2O =N H3 +Mg(OH)2 Метал оксидттері , гидроксидтері. Ме оттегімен негіздік, қышқылдық, амфоторлық оксид түзеді. Mn2 O7 + H2 O = HМnO4 CuO +HCl =CuCl2 +H2 O Na2 O +H2 O = NaOH N2O5 +NaOH =Na NO3 +H2 O CrO 3+ H2 O= H 2CrO4 Ca(OH)2 +H2 CO3 = CaCO3 +2H2 O Na2 O +CrO3 =Na2 CrO4 Al2 O3 +N2 O5 =Al(NO3 )3 Al2 O3 +K2 O = K3АlO3 Жоғарғы тотығу дәрежесіндегі металдардың тотықтырғыштық қасиет. Тотықтырғыштық қасиет Mn , Cr , Pb қосылыстарында күшті білінеді. KМnO4 + FeSO4 +H 2SO 4= K2 SO4 +MnSO4 + Fe2 (SO4 ) 3 +H2 O PbO2 +HCl= PbCl2 +H2 О Ag, Au, Pt –иондары тотықтырғыштық қасиет көрсетеді. AgNO3 = Ag+NO2 +O2 Ag+ +e =Ag0 N 5+ +e= N4+ O2- -2e = O20 Реакциядан көрініп тұрғандай Ag күшті тотықтырғыш О-ден электрон тартып ала алады. Периодтық жүйедегі орыны: Олар I-A және II-А топтарды құрайды. Гелий VII-А топқа кіреді. Жалпы сипаттамасы: Барлық s – элементтердің саны 14. Сыртқы энергетикалық деңгейінің құрылысы ns1 болатын (сутектен басқа) I-А топ элементтерін сілтілік металдар (с.Ме) деп атайды. Li, Na, K, Rb, Cs, Fr II-А топ элементтерін (Be, Mg және сілтілік жер Ме (с.-ж.Ме): Ca, Sr, Ba, Ra) сыртқы энергетикалық деңгейінде екі электрон болады, олардың біреуі қозған кезде n деңгейден бос р-деңгейшеге ауысады (ns1p1). s-Ме катиондарының электрондық қабаты қатты болады. Li+ және Ве2+ 1s2, басқа катиондар ns2p6. Валентті электрондар – ns1 I-А топ және ns2 – II-А топ. (s-Ме)=const= топ №; Т.Д. (s-Ме)=const= (+) топ №. Т.Д. (Н) = -1, +1. Т.Д.(Н)=-1 тек қатты гидридтерде жалпы формуласы акт.Ме-Н (NaH…) В – валенттілігі Т.Д. – элементің қосылыстағы тотығу дәрежесі. s-Ме физикалық қасиеттері. Жеңіл, жұмсақ, оңай балқиды, күмістей ақ s-Ме химиялық қасиеттері. Аса активті Ме. Тотықсыздандырғыш қасиеттері топша бойынша өседі, ал период бойынша I- топ s-Ме ¬ II-топ s-Ме. Олар үшін суда тотықтырғыш бола алады. 2Ме + 2НОН қыздырусыз ® Н2 + 2МеОН – I-А топша немесе Ме(ОН)2 – IIА топша Mg сумен қыздырғанда әрекеттеседі, ал Ве- сілті қатысуымен: Mg + Н2О = MgО + Н2; Ве + 2Н2О + 2КОН = К2[Ве(ОН)4] + Н2 Сондай күшті тотықсыздандырғышты сутекті гидрид ионға дейін Н- тотықсыздандырады: 2Na + H2 = 2NaH s-Ме тікелей галогендермен Г2, күеіртпен S, оттекпен O2, азотпен N2 және фосформен Р (Na, K, Rb, Cs басқалары), көміртекпен C (Na, K, Rb, Cs басқалары) әркеттесіп: галогенидтер (Г¯), сульфидтер (S-2) немесе полисульфидтер; оксидтер (O-2); пероксидтер (О-1) немесе надпероксидтер (O-1/2) және озонидтер (О-1/3); нитридтер (N-3) және фосфидтер (Р-3); карбидтер түзеді. II топтың s-Ме және Li оттекте жанғанда оксидтерді МеО және Li2О, натрий ® пероксидті Na2O2. Калий, рубидий ® надпероксидтері КО2, RbO2 Цезий ® озониді CsO3. Сондықтан с.Ме оксидтерін (Li басқа) басқа жолмен алады: 2Na2O2 ® O2 + 2Na2O; 4KO2 ® 3O2 + 2K2О s-Ме – Na2O2, KO2, NaH, СаС2, Mg2 – Э-4 типтік бинарлы қосылыстары судың әсерімен толық ыдырап гидроксидтер түзеді Na2O2 +2HOH ®H2O2 +2NaOH; NaH + HOH ® H2 + NaOH; Mg3N2+HOH = 2NH3+3Mg(OH)2; Mg2Si +HOH ®SiH4+Mg(OH)2 СаС2 + НОН = С2Н2 +Са(OH)2; s-Ме оксидтері мен гидроксидтері жалпы формулалары Ме2О МеОН (I-А топ) және МеО – Ме(ОН)2 (II-А топ) ВеО – Ве(ОН)2 басқалары негіздік сипат көрсетеді. Метал гидроксидтері ең күшті негіздер болып саналады. Сілтілерді қыздырғанда тек LiОН ыдырайды. Басқа сілтілердің ыдырау температурасы олардың балқу температурасынан төмен. Топша бойынша астына қарай және периодта МеОН¬Ме(ОН)2 негіздердің күші өседі. с.Ме және с.-ж.Ме гидроксидтерінің сулы ерітінділері сілтілік ортаны көрсетеді, яғни суда жақсы ериді. Ве оксиді мен гидроксиді суда шамалы еріп қосалқалы қышқылдық-негіздік (амфотерлі) қасиет көрсетеді. Мөлдір қанықпаған Са(ОН)2 ерітіндісі – әк су. СаО – сөндірілмеген извест. Са(ОН)2 – сөндірілген извест. Химия жағынан известі сөндіру операциясы СаО судың қосылу нәтижесінде өте көп мөлшерде жылу бөлініп шығатын реакция. Ол келесі схема бойынша жүреді: СаО + HOH ® Са(ОН)2 s-Ме тұздары s-Ме–тұздың катионы (бар. s-Ме): Ме2SO4 н/е МеSO4… Тұздың құрамы s-Ме – тұздың оксоанионы (тек Ве): Na2ВеО2… s-Ме – тұздың гидроксоанионы (тек Ве): Na2 [Ве(ОН)4] жүктеу/скачать 2.1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|