И. А. Зимняя педагогикалық психология
§ 4. Педагогикалық іс-әрекеттің
жүктеу/скачать 2.21 Mb. Pdf көрінісі
|
|
§ 4. Педагогикалық іс-әрекеттің субъекті құрылымындағы қабілеттер Даралық ерекшеліктер мен қабілеттердің байланысы Педагогикалық қызметтің субъектісінің § 3 қарастырылған жеке психологиялық ерекшеліктері адамның қабілеттерімен, яғни оның ӛзіне тән қасиеттерінің бірімен іштей байланысты. Б.М. Теплов пен В.Д. Небылицынның беделді мақҧлдаулары бойынша, «адамның қабілеттері жүйке жүйесінің қасиеттеріне байланысты емес, ӛзгеше психологиялық заңдылықтар бойынша қалыптасса да, дегенмен , әрине оқыту процестері жүйке процестерінің динамикалылығы жоғары немесе тӛмен адамдарда түрліше жүреді, ал музыкалық қабілет жүйке жүйесінің сезімталдығы жоғары немесе тӛмен адамдарда басқаша қалыптасады» [212. ,7 4 6]. Адамдардың даралық-типологиялық айырмашылықтары тҧрғысынан (Н.Е. Малков) ақыл-ой қабілеттерінің табиғатын зерттеулерде, жҥйке процестерінің типологиялық қасиеттері сӛзсіз, ақыл-ой іс-әрекетінің ӛту динамикасын анықтайтыны кӛрсетілген: білімдерді ӛзектендіру жылдамдығын, зейінді шоғырландыру кҥшін, сырттық тітіркендіргіштерге қатынастардың ҧстамдылығын, ақыл-ой қабілетін. Басқаша айтқанда, адамның оны басқа адамдардан ажырататын даралық-психологиялық ерекшеліктері ретінде, қабілет- тердің психофизиологиялық, нышандық және ӛзіндік психологиялық ӛзекті деңгейлерінің сӛзсіз байланыстары белгіленді. Қабілеттер іс- әрекетті алдын ала анықтайды және одан кӛрінеді (С.Л. Рубинштейн, Б.М. Теплов, В.Д. Шадриков). Бҧл жерде қабілеттердің ӛзі психологияда тҥрліше қарастырылады: қабілеттер мен нышандар ажыратылмайды; нышандар қабілеттердің психофизиологиялық алғышарттарының мәні; қабілет қасиеттер ансамблі, олар эмоционалдық-еріктік ерекшеліктер мен қатынастар жҥйесін қамтиды; қабілет – бір белгілі бір білімдер 139 жиынтығы; қабілет – іс-әрекеттің, оны табысты орындаудың алғы шарты, мҥмкіндігі; қабілет жекеленген психикалық функцияларды жҥзеге асырушы функционалды жҥйелердің қасиеті [233, 179 б.]. жүктеу/скачать 2.21 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|