I-кјсіпорындаєы активтерді талдауы мен аудиттіѕ теориялыќ јдістемелік негізі
жүктеу/скачать 0.62 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Айналым құралдарының айналымдығын талдау («Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-нің)
| 13. Іскерлік белсенділік индексі айналым капиталын басқару өрісінде, кезеңдегі кәсіпорынның негізгі қызметі бойынша кәсіпкерліктің тиімділігін сипаттайды. Ол талдау процесіндегі істегі капитал айналымдығы мағынасын негізгі қызметтің табыстылығына (рентабельділігі)көбейту арқылы есептеледі:
И Д/А = Д N * Д 0 Ф к S Іскерлік белсенділік көрсеткішіне Т.Б. Крылова (47) енңбек өнімділігінде кіргізуді ұсынады. Біздің көзқарасымыз бойынша болу көрсеткіш қор қайтарымы секілді, шарушылық жүргізуші субъектінің қызметінің тиімділігін көбірек сипаттайды. Сонымен, біздер кәсіпорынның іскерліңк белсенділігін сипаттайтын негізгі көрсеткіштерді қарадық, оларды талдау кәсіпорын өзінің қаражатын қаншалықты тиімді жұмсағанын анықтауғы көмектеседі. Бұл көрсеткіштерді талдау мен қатар, кәсіпорынның нарықтық белсенділігін бағалауға болатын басқа да көрсеткіштерді қарап және жан – жақты талдап қорыту керек. Кесте -7 Айналым құралдарының айналымдығын талдау («Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-нің)
Есептеу үшін ақша қаражаттарының шоттары бойынша («касса», (есеп айырысу шот», «Валюталық шот», «Банктегі арнайы шоттар» және т.б.) кезенінің басы мен соңындағы қалдықтар шамасы туралы ішкі есеп мәліметтері пайдаланылады. Осы мақсатта мына формула қолданылады. Мұнда; ДСn – n айының басындағы қалдықтар; n - кезеңдегі айлар саны. Ақша қаражатының айналымын есептеу үшін талданып отырған кезеңдегі 1040 «Ағымдағы банктік шотындағы» барлық шоты бойынша кредит айналымын пайдалану керек, онда кәсіпорындардың көпшілік өздерінің контрагенттерінен ақша аударып есеп айырысатынын, ал ақша қаражатын касса арқылы беруде (қызметкерлердің еңбек ақысы немесе шаруашылық шығындарын төлеу) оны алдын – ала банктен алу болжанады. Меншікті қаражат есебінен банктер арнайы шот ашып, оны пайдалану (чек кітапшалары, акредиттивтер) да есептесу шотынан сәйкес арнайы шотқа қаражат аудару мен байланысты болады. Бұл жағдайда ақша шоты бойынша несие айналымдарының сомасының айналымы шамасын есептеу үшін пайдалану қосарлас шотқа яғни, оның қортындысында кәсіпорындағы ақша қаражатының айналымдылық көрсеткіші айтарлықтай бұомалануына әкеліп соқтырар еді. Егер кәсіпорында есептесудің едәуір бөлігі касса арқылы беретін болса қолма – қол ақшамен жүргізілсе және арнайы шоттарды кұру заемдық негізде іске асырылса, онда 1010 – тармақтын «кассадағы барлық» және 1020 – тармақтын «банктегі арнайы шоттағы ақша қаражаты» шотында өзінің алдын –ала сомалар 1040 «Ағымдағы банк шотындағы барлық» шотының кредиттік айналым сомасына қосылу керек. Талдау жүргізген кезіндегі айналымдар санын көрсететін ақша қаражатының айналымдылық коэффициентімен қатар олардың жеткілікті екендігіе бағалауға мүмкіндік беретін ақша қаражатының айналымы кезеңінің ұзақтығы анықталады. Осы мақсатта мына формула қолданылады: Мұнда; До дс – ақша қаражатының айналым кезеңі; ДСс – ақша қаражатының орташа қалдығы; Др – талдау кезеңінің ұзақтығы; ДСо – талдау кезеңіндегі ақша қаражатының айналымы; Формула бойынша есептелген біздің кәсіпорындағы ақша қаражатының айналым кезеңі 2,08 –ден (наурыз) 4,86 (тамыз) күнге дейін ауытқыды. Басқаша айтқанда, кәсіпорынның шотына ақша түскен мерзімінен оның шығып кетуіне дейін, орташа үш күннен аз уақыт өтті (4,86 - 2,08). Бұл кәсіпорында қаражатын айқын жетіспейтіндігін білдіреді, ол дебиторлық борыш есеп беру жылынын соңында едауір көлемді 1671 мың тенге, яғни өткен жылдың басымен салыстырғанда 46,6% артық жағдайда, бұл өте кауіпті болып табылады. Кәсіпорындағы ақша қаражатының іс жүзіндегі қозғалысын ашып көрсету, оның ырғақты түсуі мен жұмсалуын бағалау және кәсіпорындағы қол жеткізген қаржы нәтижесі шамысын байланыстыру үшін ақша қаражатының түсуі (кемуі) мен шығуының (кетуі) барлық бағыттарын бөліп және талдаау керек. Ақша қаражаты қозғалысының көрсетілген бағыттарын операциялық (ағымдағы), инвестициялық және қаржылық қызмет ауқымында қарау қажет. 10. Инвестицияланған капиталдың айналымдылығын. Инвестицияланған капиталдың айналымдылық коәффициенті кәсіпорынның өзінің дамуына салған инвестицияны қоса есептегенде, оның ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді инвестицияларының айналым жылдамдығын көосетеді. Алымындап сатудан түскен табыс (ақша), бөлімінде –кезеңдегі инвестицияланған капиталдың орташа шамасы: Мұнда; Ди – және Ки – сәйкес ұзақ мерзімді және қысқа мерзімді инвестициялар. Бұл коәффициенттің мағынасын сол кезеңдегі істегі капиталдың (барлық активтерден қысқа мерзіиді және ұзақ мерзімді инвестицияларды алып тастағанда), яғни тікелей өндірістік қызметтегі капиталдың айналымдылық коәффициентімен салыстырған абзал. 11. Істегі капиталдың айналымдығын алымында – сатудан түскен табыс (ақша), бөлімінде – кезендегі істегі капиталдың орташа шамасы келтірілген формула бойынша есептеледі. Мұнда: Фк – істегі капитал. Бұл коэффициенттің мағнасын талдағанда өндірістік қызметке тікелей қатысатын капиталдың айналымдығының баяулағанын немесе жылдамдағаннан көруге болады. Өзінің дамуына салған инвестицияны қоспағанда, активтердің жалпы айналымдылық көрсеткіштерімен салыстырғанда бұл коэфициенттің алынған мағынасы кәсіпорынның сатудан түскен табысын (ақша) тікелкй әсер етпейтін инвестициялардан тазарған. 12. Перманенттік капиталдың айналым жылдамдығын сатудан түскен табысты кезеңдегі перманентті капиталдың орташа шамасына бөлу жолымен алынған коэффициент анықтайды: Мұнда: Пер/к - перманенттік капитал = меншікті капитал + ұзақ мерзімді міндеттемелер. Бұл коэффициент кәсіпорыннның ұзақ мерзімдік пайдалануындағы капиталдың қаншалықты тез айналатындығын көрсетеді. Оның мәні меншікті капиталдың айналымдылық көрсеткішіне ұқсас, тек бір айырмашылығы, талдағанда кәсіпорынның ұзақ мерзімді міндеттремелерінің әсерін еске алу керек. 13. Іскерлік белсенділік индексі айналым капиталын басқару өрісінде, кезеңдегі кәсіпорынның негізгі қызметі бойынша кәсіпкерліктің тиімділігін сипаттайды. Ол талдау процесіндегі істегі капитал айналымдығы мағынасын негізгі қызметтің табыстылығына (рентабельділігі)көбейту арқылы есептеледі: Іскерлік белсенділік көрсеткішіне Т.Б. Крылова (47) енңбек өнімділігінде кіргізуді ұсынады. Біздің көзқарасымыз бойынша болу көрсеткіш қор қайтарымы секілді, шарушылық жүргізуші субъектінің қызметінің тиімділігін көбірек сипаттайды.
Кесте -7 Айналым құралдарының айналымдығын талдау («Оңтүстік Жарық Транзит» ЖШС-нің)
Талдау бойынша айналым құралдарының айналымдылығын талдаған кезінде айналымдылығы жыл басында 0,01 ал, 2006 жыл 1,96 өткен жылмен салыстырғанда, 1,95 күнге жоғарлады. Бір күндік айналым 2005 жылы 36000 күн 2006 жылы 184 күн болып, өткен жылмен салыстырғанда 35816 күнге қысқартылып айналым жылдамдытылды деуге болады. Кесте – 8 жүктеу/скачать 0.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|