I тарау. Өз бетінше жұмыстың педагогикалық-психологиялық

І.Квадрат 4.Тіктөрбұрыш

2. Бұрыш 5. Төртбұрыш

3. Кесінді 6. Үшбұрыш

Осыдан кейін оқушыларға:

«Сызбадағы фигуралардың нөміріне жауаптағы (аттары жазылған) нөмірлердің қайсысы сәйкес келетінін табыңдар» деген тапсырма беріледі. Бұл суреттің жауабы 4- суреттегідей кескінделеді.

Аты-жөні
	1	2	3	4	5	6
1			+
2		+
3						+
4		+
5				+
6

4-сурет

Бастауыш кластарда жауаптардың нөмірін атау үшін әртүрлі тиісті жалаушаларды немесе нөмір жазылған карточкаларды пайдалану мумкіндігі бар. Мысалы, олардың қолындағы жалаушалардың көк түсін —1 ал, жасылды —2, ақты -, сарыны — 4, қызылды - 5, деп келісуге болады.Енді жалаушаларды қалайша пайдалануға болатындығына қысқаша тоқтала кетейік.

Мысалы, 24+18: 3 - 2^-7 өрнегінің төрт немесе бечс жауаптары төменгі жағына былайша жазылады.

1)84; 2)16; 3)0 4)196

Бұл жауаптардың екіншісі дұрыс. Сондықтан оқушылар өрнектің мәнін есептеп болған соң жасыл жалаушаны көтеруі қажет. Қай жалаушаны көтерген оқушының жауабының дұрыстығын мұғалім кластағы оқушылардың басым көпшілігі сабаққа қатысқан соң мұғалім дұрыс жауабын атаған бір оқушыны тақтаға шақырып, мысалдың шығару жолдарын жаздырады., ал қалғандары өз жұмыстармен салыстырады.

Басқалардан көп ерте мысалды шешіп қойған оқушыларға қосымша басқа тапсырма дайын тұрғаны тиімді. Ол оқушылардың қарап отырып қалмауына және басқаларға кедергі бермеуіне септігін тигізеді.

Бағдарламалап оқыту әлементтерін пайдаланудың өрісін былайша өрбітуге болады. Оқушылардың алдына 0-ден 9-ға дейінгі сандардың барлығы жазулы түрады. Мысалы шешуде қай оқушы дұрыс жолға түскендігін байқап отыру үшін мұғалім бірінші амалдың нәтижесін көрсетуін сұрайды. Оқушылар алдарындағы сандар бойынша өз нәтижелерін көрсетеді. Дұрыс жауапты көрсеткен оқушыларға әрі қарай жалғастыруға тапсырма беріліп, ал қате жіберген оқушыларға өз қателерін іздестіруі жүктеледі.

Бағдарламалап оқытудың бастауыш сынып математика курсында әлементтерін пайдалану арқылы оқушылардың ойлау белсенділігі арттырылады. Бағдарламалап оқытуды қолдану арқылы оқушыларды жоғары оқуға түсу кезінде көп көңіл бөлініп отырған тестік жүйемен қабылданатын емтиханға да дайындау мүмкіндігі іске асады.

§2.6.Өзбетінше жұмыстарды пайдалану іс-тәжірибесі

Шағын комплектілі мектептің бірінші және төртінші кластарының математика сабақтарында жүргізілетін өзбетінше жұмыстардың түрлері іріктеліп жинақталады. Бұл тапсырмалар тағдарламаға сәйкес оқушылардың білімін, икемін және машықтарын қалыптастыруды көздейді. Олар:

1. 
   Мұғалім элі түсіндірмеген, жаңа оқу материалдарын оқып-үйренуге
   дайындық кезеңінде жүргізілетін өьзбетінше жұмыстар (қысқа және
   ыңғайлы болуы үшін алдағы уақытта өзбетінше жұмыстың бұл
   түрін Д - әрпімен белгілейміз)
   
2. 
   Сабақтағы жаңа материалды бекітуге берілген өзбетінше жұмыстар
   (Ж - әрпімен белгіленеді)
   
3. 
   Бірнеше сабақтардан немесе сабақтар жүйесінен кейін алған
   білімдер мен біліктілігін пысықтауға бағытталған өзбетінше
   жұмыстар (П - әрпімен белгілейміз).
   

Өзбетінше жұмыстардың бұл түрлерін ұйымдастыру әдіс-тәсілдеріне тоқталайық. Мысалы:

Д - жұмыста мұғалімнің көмегінсіз өзбетінше өтетін жаңа материалдарға байланысты берілетін тапсырмалар ұсынылған. Мұнда оқушылар жаңа материалдарға байланысты берілетін тапсырмалар ұсынылған. Мұнда оқушылар жаңа материалды өзбетінше игеруге үмтылады. Ж - жұмысын орындау барысында оқушылар:

• 
  математикалық ұғымдар мазмұнын алғаш игереді;
  
• 
  математикалық терминогиялардың мәнін меңгереді;
  
• 
  сабақта өтілген материал мен оқушыларда бүрыннан бар білімдер
  арасындағы сабақтастықты тағайындайды.
  

Ж - жұмысы 2-3 тапсырмадантүрады. Шағын комплектілі мектептің мү_ғалімі оқушының өзбетінше жұмысын аяқтау барысын, сабақ үстінде текснереді. Мұндай әдіс арқылы оқушының жіберген қатесін жөндеуге мүмкіндік береді және ол қателіктерді класс ұжымымен талдау арқылы оқушылардың көпшілігі бірдей қате жібермеу жол көзделеді. Жекеленген оқушылар есеп немесе мысалдар шығаруда қате жіберсе, оларға арнайы нүхқау беріледі. Ж - жұмысын ұйымдастыру оқушыларды тез және дұрыс есептеуге үйретеді.

П - өзбетінше бірнеше сабақ өткенен кейін, материалды пысықтауға, Қайталауға, берілген жаттығулардан түрады. Бұл жұмыс мазмұны бойынша екі түрлі мақсат көздейді.

1. тақырып бойынша енді ғана өтілген материалды пысықтау.

2. Бұрыннан алған білім, білік және дағдыны бекіту, пысықтау.

Мұғалім П - өзбетінше жұмысын сабақтың кез-келген кезеңінде ұйымдастыра алады. Сонымен бірге оқушылардың кейбір бөлігіне П -өзбетінше жұмысын үйге тапсырма ретінде беруге болады.П - жұмысты орындау арқылы оқушылар есеп шығару және есептеу дағдыларын қалыптастырады. Мұның қорытындысы жаңа білімнің игерілгенін және педагогикалық еңбектің нәтижесін көрсетеді.

Шағын комплектілі мектептің оқу-тәрбие жұмысының ерекше көңіл аударылатын бір саласы - оқушылардың өздігінен орындайтын жұмыстары. Мұғалім оқушылардың өздері орындайтын жұмыс түрлерін күні бұрын жоспарлап әр тақырыптың ауыр жеңілдігіне қарай ұйымдастырылуы тиіс. Сонда әр кластағы сабақ жүйелі, ал оқушылардың өздері орындайтын жұмыстары сапалы болады.

Әрбір өзбетінше жұмыстарды пайдалану орындарын белгілейік.

1 - сынып бағдарламасындағы тақырыптар	Орындалатын жаттығулар
1. қарапайым түсініктер	П-2, Ж-3, П-5,П-7, П-9
2. Он көлеміндегі сандар	П-3, Ж-5,Ж-8,П-9,П-11,Ж-11 П-12
3. Кестелік қосу және азайту	П-2.П-3, Ж-4, П-6,П-8,П-10,П-11.Ж-14,П-16,Ж-17,П-18,П-20, Ж-21 ,Ж-22.
4.Толық ондықтар жүз	Ж-1,Ж-2,П-3,П-4,П-5,П-6
5.Бізнені үйрендік	П-1,П-2,П-3,П-4,П-5,П-6,П-7,П-8,П-9,П-10,П-11
2- сынып бағдарламасындағы тақырыптар	Орындалатын жаттығулар
1. Жүз көлеміндегі сандар, сандарды жазу, оқу, салыстыру, қосу және азайту.	Д-1,Д-2,Ж-3, Ж-4, Ж-5,П-6, П- 7
2.0ндықтан аттамай ауызша қосу _және азайту	Д-1,Ж-2,П-3,П-4,П-5П-6
З.Кестелік қосу және азайту	Ж-1,П-2,П-3,Д-4,Ж-5
4. Ондықтан аттап ауызша қосу _және азайту	Д-1,Ж-2,П-3,Ж-4,П-4
5. Ондықтан аттап жазбаша қосу ^кәне азайту	Ж-1,П-2Д-3,П-4
6. мың көлеміндегі сандарды оқу, _лсазу, және салыстыру.	Д-1,Д-2,Ж-ЗП-4,П-5.
7.Қосу және азайту _8_. Біз нені үйрендік	Д-1,Ж-2,П-3,П-4

П - 5. Жоғарыда-төменде. Сол жақта - оң жақта.

П 7. Сызықтар

П-4

Ж-5

П-9