«информатика»


Оналтылық санау жүйесінде көбейту амалын орындауға арналған кесте



жүктеу/скачать 10.93 Mb.
бет18/32
Дата13.06.2016
өлшемі10.93 Mb.
#131193
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   32

4-кесте. Оналтылық санау жүйесінде көбейту амалын орындауға арналған кесте



*

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

1

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

A

B

C

D

E

F

2

0

2

4

6

8

A

C

E

10

12

14

16

18

1A

1C

1E

3

0

3

6

9

C

F

12

15

18

1B

1E

21

24

27

2A

2D

4

0

4

8

C

10

14

18

1C

20

24

28

2C

30

34

38

3C

5

0

5

A

F

14

19

1E

23

28

2D

32

37

3C

41

46

4B

6

0

6

C

12

18

1E

24

2A

30

36

3C

42

48

4E

54

5A

7

0

7

E

15

1C

23

2A

31

38

3F

46

4D

54

5B

62

69

8

0

8

10

18

20

28

30

38

40

48

50

58

60

68

70

78

9

0

9

12

1B

24

2D

36

3F

48

51

5A

63

6C

75

7E

87

A

0

A

14

1E

28

32

3C

46

50

5A

64

6E

78

82

8C

96

B

0

B

16

21

2C

37

42

4D

58

63

6E

79

84

8F

9A

A5

C

0

C

18

24

30

3C

48

54

60

6C

78

84

90

9C

A8

B4

D

0

D

1A

27

34

41

4E

5B

68

75

82

8F

9C

A9

B6

C3

E

0

E

1C

2A

38

46

54

62

70

7E

8C

9A

A8

B6

C4

D2

F

0

F

1E

2D

3C

4B

5A

69

78

87

96

A5

B4

C3

D2

E1

1-Мысал:

223,2(8)+427,54(8)=? 3В3,6(16)+38В,4(16)=?



+

2

2

3,

2







+

3

В

3,

6




4

5

7,

5

4







3

8

В,

4




6

5

2,

7

4







7

3

Е,

А

2-Мысал:


1510,2(8)-1230,54(8) =? 27D,D8(16)-191,2(16) =?

-

1

5

1

0,

2




-

2

7

D,

D

8




1

2

3

0,

5

4




1

9

1,

2










2

5

7,

4

4







E

C,

B

8

3-Мысал:


1170,64(8)*46,3(8 =? 61,А(16)*40,D(16) =?

*










1

1

7

0,

6

4

-







6

1,

A






















4

6,

3













4

0,

D




+




3

5

5

2

3

4










4

F

5

2










7

3

2

4

7

0













1

8

6

8







4

7

4

3

2

0
















1

8

B

7,

5

2

5

7

3

3

4,

1

3

4





























Ұсынылатын әдебиеттер:

  1. Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.

  2. Острейковский В.А. Информатика. Учебное пособие М, Высшая школа, 1999 г.

  3. Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.

Студенттің өздік жұмысы №4

Тақырыбы: Қолданбалы программалар пакеті
Мақсаты: Қоллданбалы программалар пакетімен танысу
Тапсырма: Қосымша №4-те ұсынылған тақырыптар бойынша (Өз нұсқаңыз бойынша) тірек конспект жазу
Сұрақтар:

  1. ҚПП-нің кластарын атаңыз

  2. Офистік бағыттағы ҚПП атаңыз

  3. Баспа жүйесіне бағытталған ҚПП атаңыз

  4. Проблемалы- бағытталған программалар пакеті

  5. Автоматтандырылған жобалау жүйесі


Тапсыру формасы: СӨЖ дәптеріне берілген сұрақтарға жауаптар жазу. Өз нұсқаңыз бойынша тірек конспект жазып, қағазға басылған нұсқасын өткізу. Ауызша қорғау.
СӨЖ-ді орындауға әдістемелік нұсқаулар:

Дәріс №11«Программалық жабдықтаудың даму тенденциялары мен қазіргі жағдай» үйене отырып, сондай- ақ ұсынылған әдебиеттерді пайдаланып, тірек конспект жазу. Конспект дәрістерде қамтылмаған тақырыптарды қамту керек, мысалдар келтіру.




Ұсынылатын әдебиеттер:

  1. Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.

  2. Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под ред. Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002

  3. Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999

  4. Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.

  5. Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г.


Студенттің өздік жұмысы №5

Тақырыбы: Операциялық жүйелер. Операциялық жүйе ұғымы. Операциялық жүйенің қызметі. Операциялық жүйенің топтамасы. Бірмәнді және көпмәнді, бір пайдаланушыға және көп пайдаланушыға арналған операциялық жүйелер

Мақсаты: Программалық жабдықталумен танысу
Тапсырма: Қосымша №5-де ұсынылған тақырыптар бойынша (Өз нұсқаңыз бойынша) реферат жазу
Сұрақтар:

  1. Операциялық жүйеге анықтама беріңіз

  2. Қазіргі заманда қолданылатын операциялық жүйе түрлерін атаңыз

  3. Көпмәнді операциялық жүйелерді атаңыз

  4. Бірмәнді операциялық жүйелерді атаңыз

  5. Операциялық жүйелердің негізгі қызметтерін атаңыз


Тапсыру формасы: СӨЖ дәптеріне берілген сұрақтарға жауаптар жазу. Өз нұсқаңыз бойынша реферат жазып, қағазға басылған нұсқасын өткізу. Рефераттың сыртқы беті Қосымша №7-ге сай безендірілсін. Ауызша қорғау.
СӨЖ-ді орындауға әдістемелік нұсқаулар:

Ұсынылған әдебиеттерді пайдаланып реферат жазу. Реферат кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан тұру керек, дәрісте қамтылмаған тақырыптарды қамту керек, мысалдар келтіру.



Ұсынылатын әдебиеттер:

  1. Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.

  2. Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под ред. Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002

  3. Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999

  4. Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.

  5. Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г.


Студенттің өздік жұмысы №6

Тақырыбы: Арнайы қолданбалы программалық жабдық өнімдері
Мақсаты: Қолданбалы программалық өнімдер туралы түсінігін толықтыру, оның түрлерін, топтамаларымен танысу
Тапсырма: Қосымша№6-да ұсынылған тақырыптар бойынша (Өз нұсқаңыз бойынша) реферат жазу
Сұрақтар:

  1. Жалпы бағыттағы қолданбалы программалар жабдығын атаңыз

  2. Мәліметтерді өңдеуге арналған программалық жабдықтарды атаңыз

  3. Мәліметтер қорымен жұмыс істеуге арналған программалық жабдықтарды атаңыз.

  4. Программалық жабдықтың негізгі типтерін атаңыз

  5. Программалық жабдықтардың негізгі функцияларын атаңыз


Тапсыру формасы: СӨЖ дәптеріне берілген сұрақтарға жауаптар жазу. Өз нұсқаңыз бойынша реферат жазып, қағазға басылған нұсқасын өткізу. Рефераттың сыртқы беті Қосымша №4-ге сай безендірілсін. Ауызша қорғау
СӨЖ-ді орындауға әдістемелік нұсқаулар:

Ұсынылған әдебиеттерді пайдаланып реферат жазу. Реферат кіріспеден, негізгі бөлімнен, қорытындыдан тұру керек, дәрісте қамтылмаған тақырыптарды қамту керек, мысалдар келтіру.



Ұсынылатын әдебиеттер:

  1. Информатика: Базовый курс Учебник/ под ред. Н.В. Макаровой. – СПб, Питер, 2001 г.

  2. Информатика: Практикум по технологии работы на компьютере. 3-е изд./ под ред. Н.В. Макаровой. – М.: Финансы и статистика, 2002

  3. Балапанов Е.К., Бөрібаев Б.Б., Дәулеткулов А. 30 сабақ информатикадан. Алматы: Жағамбек, 1999

  4. Информатика. для вузов. Под ред. Симоновича С.В. СПб, Питер, 2000 г.

  5. Информатика:Учеб. Пособие для стед. Пед. Вузов/ А.В.Могилев, Н.И. Пак, Е.К. Хеннер; - М.: Изд.центр «Академия»,2000г.


Қосымшалар

Қосымша №1

1-нұсқа Қазіргі заманғы ғылымдағы ақпарат мәселелері

2-нұсқа Ақпараттық жүйе

3-нұсқа Материя, энергия және ақпарат

4-нұсқа Ақпараттық ресурстардың қасиеттері

5-нұсқа Информатика және жаратылыстану ғылымдары

6-нұсқа Кибернетика- басқару туралы ғылым

7-нұсқа Таным және ақпарат

8-нұсқа Ақпараттық бизнес

9-нұсқа Ақпараттық технологиялар саласындағы құқық бұзушылық

10-нұсқа Информатиканың әлеуметтік аспектілері
Қосымша №2

1-нұсқа Микорпроцессор түрлері

2-нұсқа Жүйелік плата компоненттері

3-нұсқа Орталық процессор

4-нұсқа Куллер. Түрлері. Айырмашылықтары

5-нұсқа Шиналар

6-нұсқа Intel микропроцессорларының архитектурасы

7-нұсқа PDP микропроцессорларының архитектурасы

8-нұсқа Қазіргі заманғы ДКдің негізгі блоктарына сипаттама

9-нұсқа Ноутбук- кәсіби қызмет құрылғысы

10-нұсқа Суперкомпьютерлер және олардың қолданыстары

Қосымша №3


  1. Берілген сандарды ондық санау жүйесінен екілік, сегіздік, оналтық санау жүйесіне аударыңыз

  2. Берілген санды ондық санау жүйесіне аударыңыз

  3. Сандарды қосыңыз

  4. Алуды орындаңыз

  5. Көбейтуді орындаңыз

1-нұсқа

  1. а) 860(10); б) 785(10); в) 149,375(10); г) 953,25(10); д) 228,79(10).

  2. а) 1001010(2); б) 1100111(2); в) 110101101,00011(2); г) 111111100,0001(2); д) 775,11(8); е) 294,3(16).

  3. а) 1101100000(2) + 10110110(2); б) 101110111(2) + 1000100001(2); в) 1001000111,01(2)+100001101,101(2); г) 271,34(8)+1566,2(8); д) 65,2(16)+3CA,8(16).

  4. а) 1011001001(2) – 1000111011(2); б) 1110000110(2) – 101111101(2); в) 101010000,10111(2) – 11001100,01(2); г) 731,6(8) – 622,6(8); д) 22D,1(16) – 123,8(16).

  5. а) 1011001(2) ´ 1011011(2); б) 723,1(8)  ´ 50,2(8); в) 69,4(16)  ´ A,B(16).

2-нұсқа

  1. а) 250(10); б) 757(10); в) 711,25(10); г) 914,625(10); д) 261,78(10).

  2. а) 1111000(2); б) 1111000000(2); в) 111101100,01101(2); г) 100111100,1101(2); д) 1233,5(8); е) 2B3,F4(16).

  3. а) 1010101(2)+10000101(2); б) 1111011101(2)+101101000(2); в) 100100111,001(2)+100111010,101(2); г) 607,54(8)+1620,2(8); д) 3BF,A(16)+313,A(16).

  4. а) 1001000011(2) – 10110111(2); б) 111011100(2) – 10010100(2); в) 1100110110,0011(2) – 11111110,01(2); г) 1360,14(8) – 1216,4(8); д) 33B,6(16) – 11B,4(16).

  5. а) 11001(2)  ´ 1011100(2); б) 451,2(8)  ´ 5,24(8); в) 2B,A(16)  ´ 36,6(16).

3-нұсқа

  1. а) 759(10); б) 265(10); в) 79,4375(10); г) 360,25(10); д) 240,25(10).

  2. а) 1001101(2); б) 10001000(2); в) 100111001,01(2); г) 1111010000,001(2); д) 1461,15(8); е) 9D,A(16).

  3. а) 100101011(2)+111010011(2); б) 1001101110(2)+1101100111(2); в) 1010000100,1(2)+11011110,001(2); г) 674,34(8)+1205,2(8); д) 2FE,6(16)+3B,4(16).

  4. а) 1100110010(2) – 1001101101(2); б) 1110001100(2) – 10001111(2); в) 11001010,01(2) – 1110001,001(2); г) 641,6(8) – 273,04(8); д) 3CE,B8(16) – 39A,B8(16).

  5. а) 1010101(2) ´ 1011001(2); б) 1702,2(8)  ´ 64,2(8); в) 7,4(16)  ´ 1D,4(16).

4-нұсқа

  1. а) 216(10); б) 336(10); в) 741,125(10); г) 712,375(10); д) 184,14(10).

  2. а) 1100000110(2); б) 1100010(2); в) 1011010,001(2); г) 1010100010,001(2); д) 1537,22(8); е) 2D9,8(16).

  3. а) 101111111(2)+1101110011(2); б) 10111110(2)+100011100(2); в) 1101100011,0111(2)+1100011,01(2); г) 666,2(8)+1234,24(8); д) 346,4(16)+3F2,6(16).

  4. а) 1010101101(2) – 110011110(2); б) 1010001111(2) – 1001001110(2); в) 1111100100,11011(2)   101110111,011(2); г) 1437,24(8) – 473,4(8); д) 24A,4(16) – B3,8(16).

  5. а) 101011(2) ´ 100111(2); б) 1732,4(8) ´ 34,5(8); в) 36,4(16) ´ A,A(16).

5-нұсқа

  1. а) 530(10); б) 265(10); в) 597,25(10); г) 300,375(10); д) 75,57(10).

  2. а) 101000111(2); б) 110001001(2); в) 1001101010,01(2); г) 1011110100,01(2); д) 1317,75(8); е) 2F4,0C(16).

  3. а) 1100011010(2)+11101100(2); б) 10111010(2)+1010110100(2); в) 1000110111,011(2)+1110001111,001(2); г) 1745,5(8)+1473,2(8); д) 24D,5(16)+141,4(16).

  4. а) 1100101010(2) – 110110010(2); б) 110110100(2) – 110010100(2); в) 1101111111,1(2) – 1100111110,1011(2); г) 1431,26(8) – 1040,3(8); д) 22C,6(16) – 54,2(16).

  5. а) 1001001(2) ´ 11001(2); б) 245,04(8) ´ 112,2(8); в) 4B,2(16) ´ 3C,3(16).

6-нұсқа

  1. а) 945(10); б) 85(10); в) 444,125(10); г) 989,375(10); д) 237,73(10).

  2. а) 110001111(2); б) 111010001(2); в) 100110101,1001(2); г) 1000010,01011(2); д) 176,5(8); е) 3D2,04(16).

  3. а) 1000011101(2)+101000010(2); б) 100000001(2)+1000101001(2); в) 101111011,01(2)+1000100,101(2); г) 1532,14(8)+730,16(8); д) BB,4(16)+2F0,6(16).

  4. а) 1000101110(2) – 1111111(2); б) 1011101000(2) – 1001000000(2); в) 1000101001,1(2) – 1111101,1(2); г) 1265,2(8) – 610,2(8); д) 409,D(16) – 270,4(16).

  5. а) 111010(2) ´ 1100000(2); б) 1005,5(8) ´ 63,3(8); в) 4A,3(16) ´ F,6(16).

7-нұсқа

  1. а) 287(10); б) 220(10); в) 332,1875(10); г) 652,625(10); д) 315,21(10).

  2. а) 10101000(2); б) 1101100(2); в) 10000010000,01001(2); г) 1110010100,001(2); д) 1714,2(8); е) DD,3(16).

  3. а) 1100110(2)+1011000110(2); б) 1000110(2)+1001101111(2); в) 101001100,101(2)+1001001100,01(2); г) 275,2(8)+724,2(8); д) 165,6(16)+3E,B(16).

  4. а) 1011111111(2) – 100000011(2); б) 1110001110(2) – 100001011(2); в) 110010100,01(2) – 1001110,1011(2); г) 1330,2(8) – 1112,2(8); д) AB,2(16) – 3E,2(16).

  5. а) 110000(2) ´ 1101100(2); б) 1560,2(8) ´ 101,2(8); в) 6,3(16) ´ 53,A(16).

8-нұсқа

  1. а) 485(10); б) 970(10); в) 426,375(10); г) 725,625(10); д) 169,93(10).

  2. а) 10101000(2); б) 101111110(2); в) 1010101,101(2); г) 1111001110,01(2); д) 721,2(8); е) 3C9,8(16).

  3. а) 1010100111(2)+11000000(2); б) 1110010010(2)+110010111(2); в) 1111111,101(2)+101010101,101(2); г) 1213,44(8)+166,64(8); д) 41,4(16)+3CF,D(16).

  4. а) 1010000000(2) – 1000101010(2); б) 1011010101(2) – 110011001(2); в) 1001001010,11011(2) – 1000111000,01(2); г) 1145,2(8) – 1077,5(8); д) 380,1(16) – 2DC,3(16).

  5. а) 111011(2) ´ 100000(2); б) 511,2(8) ´ 132,4(8); в) 68,4(16) ´ 37,8(16).

9-нұсқа

  1. а) 639(10); б) 485(10); в) 581,25(10); г) 673,5(10); д) 296,33(10).

  2. а) 1011000011(2); б) 100010111(2); в) 1100101101,1(2); г) 1000000000,01(2); д) 1046,4(8); е) 388,64(16).

  3. а) 1000010100(2) + 1101010101(2); б) 1011001010(2)+101011010(2); в) 1110111000,101(2)+1101100011,101(2); г) 1430,2(8)+666,3(8); д) 388,3(16)+209,4(16).

  4. а) 1111100010(2) – 101011101(2); б) 1011000100(2) – 1000100000(2); в) 1101111000,1001(2) – 1000000,01(2); г) 1040,2(8) – 533,2(8); д) 3FB,4(16) – 140,6(16).

  5. а) 11111(2) ´ 10001(2); б) 1237,3(8) ´ 117,5(8); в) 66,4(16) ´ 65,8(16).

10-нұсқа

  1. а) 618(10); б) 556(10); в) 129,25(10); г) 928,25(10); д) 155,45(10).

  2. а) 1111011011(2); б) 1011101101(2); в) 1001110110,011(2); г) 1011110011,10111(2); д) 675,2(8); е) 94,4(16).

  3. а) 11111010(2)+10000001011(2); б) 1011010(2)+1001111001(2); в) 10110110,01(2)+1001001011,01(2); г) 1706,34(8)+650,3(8); д) 180,4(16)+3A6,28(16).

  4. а) 111101101(2) – 101111010(2); б) 1000110100(2) – 100100111(2); в) 1111111011,01(2) – 100000100,011(2); г) 1300,44(8) – 1045,34(8); д) 16A,8(16) – 147,6(16).

  5. а) 100111(2) ´ 110101(2); б) 1542,2(8) ´ 50,6(8); в) A,8(16) ´ E,2(16).


Қосымша №4

1-нұсқа Мультимедиажүйесі. Компьютер және музыка

2-нұсқа Мультимедиажүйесі. Компьютер және видео

3-нұсқа Компьютерлік ойындарға шолу

4-нұсқа Интернетте іздеу жұмыстарын атқаратын программалар

5-нұсқа Интернеттегі браузер программалар

6-нұсқа Компьютерлік алгебра жүйесі

7-нұсқа «Аудармашы» программалық жүйелері

8-нұсқа Сканерленген ақпаратты өңдеуге арналған программалақы жүйелер

9-нұсқа Желілік және телекоммуникациялық сервистік программалар

10-нұсқа Математикалық есептеулерді жүргізуге арналған программалық құрылғылардың дамуы

Қосымша №5

1-нұсқа Операциялық жүйе

2-нұсқа Дербес компьютерлердегі операциялық жүйелердің дамуы

3-нұсқа Windows операциялық жүйесінің даму тарихы

4-нұсқа Дербес компьютерлерге арналған алғашқы операциялық жүйелердің дамуы және мүмкіндіктері

5-нұсқа Компьютер тарихындағы санау жүйесінің орыны

6-нұсқа Linux операциялық жүйесі

7-нұсқа Unix операциялық жүйесінің мүмкіндіктері

8-нұсқа Windows-тың графикалық интерфейсі

9-нұсқа Dos, Unix, Winows және OS/2 операциялық жүйелерінің айырмашылықтары

10-нұсқа Желілік операциялық жүйелер
Қосымша №6

1-нұсқа WINDOWS-тағы электронды кестелер

2-нұсқа MSDos-та мәтіндерді өңдеуге арналған программалық жүйелер

3-нұсқа Windows-та мәтіндерді өңдеуге арналған программалық жүйелер

4-нұсқа MSDos-та графикалық ақпаратты өңдеуге арналған программалық жүйелер

5-нұсқа WINDOS-та графикалық ақпаратты өңдеуге арналған программалық жүйелер

6-нұсқа MsDos және Windos-та мәліметтер қорын басқаруға арналған жүйелер

7-нұсқа MsDos -тағы электронды кестелер

8-нұсқа Дербес компьютерге арналған қолданбалы программалық жабдықтардың даму тарихы

9-нұсқа Экономикаға бағытталған программалық жабдықтар

10-нұсқа Банктік қызметтегі программалық жабдықтар
Қосымша №7
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

СЕМЕЙ МЕМЕЛЕКЕТТІК ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНСТИТУТЫ

ФИЗИКА- МАТЕМАТИКА ФАКУЛЬТЕТІ

Информатика және ақпараттық технологиялар кафедрасы




РЕФЕРАТ


Тақырыбы: « реферат тақырыбы»

Орындаған:

(қолы) (аты-жөні)

Тапсыру уақыты:


Тексерген:

(қолы) (аты-жөні)

Семей, 200_ ж.
1-дәріс. Сервистік программалық жабдықтау. Файлдарды архивтеу туралы жалпы топтамасы. Архиватор программалары
Мақсаты: Сервистік программалық жабдықтау, файлдарды архивтеу, архиватор программалары туралы ұғымдарын қалыптастыру.
Информацияны қорғау әдістерінің бірі резервті даналарды магниттік тасушыда сақтау болып табылады, яғни файлдарды дискетгерге көшірген жөн екені алдыңғы дәрістерде айтылған болатын. Егер файл жадтың көп көлемін алса және дискетке сыймайтын болса, не істеу керек? Мұндай жағдайларда информацияны құртпай, оны қысуға мүмкіндік беретін арнайы программалар қолданылады. Мұндай қысылған файлдарды дискетте сақтап кана қоймай, компьютерлік желілерде байланыс каналдары бойынша жіберуге болады.

Информацияны қысу дегеніміз - файлдағы информацияның сақтау жадының көлемінің кішіреюіне әкелетін өзгерту процесі.

Файлда информацияны қысу процесі деректерді архивтеу деп те аталады.

Архивтеу файл алатын кеңістік көлемдерін едәуір қыскартуға мүмкіндік береді, оларды бір компьютерден басқаға тасымалдауды елеулі жеңілдетеді, файлды дискіге көшіру уақытын кішірейтеді, бөгде адамдардың орынсыз қатынауынан (килігуінен) информацияны парольмен қорғайды және сонымен қатар файлдарды компьютерлік вирустардан бұлінуден жарым-жартылай қорғайды.

Архивтеудің мәнісі - қарапайым қапшықтар мен файлдар буып-түйіледі (қысылады) және арнайы архивтік файлға орналастырылады.

Архивтік файл дегеніміз — өзінде бір немесе бірнеше файлдар, немесе кысылған түрде капшықтар, сонымен қатар файлдың аты, олардың құрылған немесе өзгертілген күні және уақыты, өлшемі т.с.с. туралы қызметтік информациялардан тұруы мүмкін арнайы түрде ұйымдастырылған файл.

Көлемі бойынша үлкен архивтік файлдар бірнеше дискілерде (томдарда) орналасуы мүмкін. Мүндай архивті көптомды деп атайды. Том дегеніміз — көп томдық архивтің құрайтын бөлігі. Бірнеше бөліктерден архивті құра отырып, олардың бөліктерін бірнеше дискеттерге жазуға болады.

Архивтеу немесе буып-түю алғашқы файлдарды қысылған түрде архивтік файлға орналастыру болса, онда кері процесс архивтік файлдарды шешу (архивтен шығару) болуы қажет.

Архивтен шығару дегеніміз - архивке орналасарға дейін олар қандай түрде болса, тура сол түрде архивтен файлдарды , қалпына келтіру процесі.

Архивтік файлдарды шешу кезінде файддар архивтен алынады және дискіге орналасады.

Файлдарды буып-түйетін және шешетін профаммаларды архиватор-программалар деп атайды.


Архиватор-программалардың негізгі түрлері

Архивтік файл құру үшін ондаған арнайы архиватор-программалар бар. Олардың көбі орындайтын міндеттері бойынша негізінде онша ерекшеленбейді, кейбір программалар жылдам жұмыс істейді, басқалары файлдарды қысудың жақсы дәрежесін қамтамасыз етеді, әдетте, қолданушылар өзіне ыңғайлы архиваторларды қолданады.

Кеңтараған программалардың ішіненARJ, RAR, PRZIP, РАК, LHA, ІСЕ, НҮРЕR, WINZIP, ZOO, EXPAND атауға болады.

Әдетте, файлды буып-түю және шешу сол бір ғана программамен орындалады, бірақ кейбір жағдайларда бұл бөлек программалармен орындалады, мысалы, PRZIP программасы файлдарды буып-түйеді, ал PKUNZIP файлдарды шешеді.

Соңғы уақыттарда қолданушыларда ARJ, RAR және ерекше WINZIP архиваторлары кеңінен танылуда.

ARJ архиваторы жүмыс істеудің жоғарғы жылдамдығын және информацияны қысудың жоғарғы дәрежесін камтамасыз етеді. RAR архиватор ARJ-ге карағанда өте ыңғайлы интерфейске ие. WINZIP архиваторы WINDOWS-қа құрастырылған және ол да терезелік интерфейсті қолданады.

Осы архиваторлардың барлығы архивтеудің негізгі міндеттерін орындайды:


  1. Жаңа архивтерді құру;

  2. Архивтерден файлдарды алу;

  3. Бар архивке файлдарды қосу;

  4. Өзі шешілетін архивтерді құру;

  5. Көп томды архивтерді құру;

  6. Архивтерді бүтіндігіне тестілеу;

  7. Зақым келтірілген архивтерді толығымен немесе жартылай қалпына келтіру;

  8. Бөгде адамдардын қарауынан және өзгертуінен архивтерді қорғау.

Бұл міндетгердің кейбіреулерін біз WINZIP архиваторының мысалында қарастырамыз.

Архивтік файл басқа қолданушыларға беру үшін құрылған жағдайларда архивтік файл құрылатын архиватордың оларда бар-жоғын білу керек. Сондықтан әрқашанда өзі шешілетін архивтерді құрған жөн.



Өзі шешілетін архивтік файлдар дегеніміз - архивтеу программасы қосылған қарапайым архив.

Архивтің өзі .EXE кеңейтілуін алады. Қолданушы архивті программа сияқты жүктейді, содан кейін архивтің шешілуі автоматты түрде жүреді.


Winzip архиваторы

Деректерді архивтеудің кейбір міндеттерін WINZIP архиваторының мысалында карастырайық.



I. Архивтеу

Архивтеудің бірнеше әдістері бар.



Бірінші әдіс:

  1. Жұмыс орнындағы таңбасы бойынша тышқанды екі рет шертіп немесе Пуск WINZIP әрекеттерінің тізбегін орындап, WINZIP жүктейді.

  2. WINZIP диалог терезесінде Келісемін (I Agree) батырмасы бойынша шертеді.

  3. Диалог терезесінде New батырмасы бойынша шертеді немесе File-New Archive командасын орындайды.

  4. Пайда болган New Archive терезесінің Имя файла өрісіне архивтің атын енгізеді. ОК батырмасын шертеді.

  5. Add терезесінде архивке орналастыратын файлды таңдайлы. Add батырмасы бойынша шертеді.

  6. Архиватормен жүмысты аякгау үшін File-Exit командасын орындайды.


Екінші әдіс

  1. Архивтелуге тиіс файлда немесе қапшыкта маустын, оң жақ батырмасын шертеді.

  2. Жанама (динамикалық) менюден Add to (файлдың аты) .zір таңдайды. Архивтің атын программа архивтелетін файлдың аты бойынша өзі қояды.

  3. Аgree батырмасын шертеді. Архив түпнұсқасы орналасқан қапшықта пайда болады.

II. Архивке файлдарды қосу

Архивке файддарды қосудың бірнеше әдістері бар. Ең қолайлысын қарастырамыз.



  1. Архивке орналастыратын файлды ерекшелейді.

  2. Правка - Вырезать (егер файлдың орын ауыстыру қажет болса) немесе Правка - Копировать (егер файлды тек қана көшіру қажет болса) командасын орындайды.

  3. Файлдар қосылуға тиіс архивті ерекшелейді.

  4. Правка - Вставить командасын орындайды.

  5. Аgrее батырмасын шертеді.



Ш. Архивтен файлдарды алу

  1. Архивтелінген файлда тышқанды екі рет шертеді.

  2. Agree батырмасын шертеді.

  3. Архивтен алынуға тиіс файлдарды ерекшелейді.

  4. Extract батырмасы бойынша шертеді немесе Action Extract командасын
    орындайды.

  5. Extract терезесінің Extract to өрісіне архивтен шығарудың жолын енгізеді.
    Үнсіз келісім бойынша С:\windows\tетр.

  6. Extract батырмасы бойынша шертеді.



IV. Бүкіл архивті архивтен шығару

  1. Архивтін файлында маустың оң жақ батырмасын шертеді.

  2. Жанама (динамикалық) менюден Extract to folder (щтшыкщың немесе
    файлдыңаты/жолы)     тандалады.

  3. I Agree батырмасын шертеді.


Бекіту сұрақтары:


  1. Информацияны қысу дегеніміз не?

  2. Файлдарды архивтеу не үшін қолданылады?

  3. Архивтік файл дегеніміз не?

  4. Қандай архивтер көп томды деп аталады?

  5. Архивтен шығару дегеніміз не?

  6. Архиватор-программаларды атаңыз.

  7. ARJ, RAR және WINZIP архиваторларының айырмашылығы неде?

  8. Архивтеудің негізгі міндеттерін атап айтыңьп.

  9. Қандай файл өзі шешілетін деп аталады?

  10. Қандай жағдайларда өзі шешілетін архивтер қолданылады?


2-дәріс. Компьютерлік вирустар сипаттамасы. Антивирустық программалық құралдар
Мақсаты: Компьютерлік вирустар сипаттамасы және антивирустық программалық құралдармен таныстыру.

Вирус - бұл арнайы жазылған шағын программа, ол компьютердегі оған қатынасы бар ақпаратты бұрмалауы немесе жоюы; өзін басқа программаларға «тіркеуі» (яғни оларды зақымдауы), сондай-ақ жағымсыз әрекеттер жасауы мүмкін.

Ішінде вирусы бар программа «зақымдалған» деп аталады. Мұндай программа жұмыс істей бастағанда басқаруды алдымен вирус алады. Вирус басқа программаларды тауып зақымдайды, сонымен қатар қандай да бір басқа зиянды әрекеттерді орындайды (мысалы: компьютердің қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді, дискідегі файлды бұзады, компьютерде сақталған ақпаратты бүлдіреді, жедел жадты «ластайды» және т.с.с.)-

Вирустардың таралу жолдары:


  • дисктер;

  • лазерлік дискілер;

  • компьютерлік желілер.

Вирустың пайда болуының белгілері:

  • программа дұрыс жұмыс істемейді немесе жұмысын тоқтатады;

  • экранда бөгде хабарламалар, символдар және т.с.с. шығуы;

  • компьютердің баяу жұмыс істеуі;

  • кейбір файлдардың бұзылуы;

  • компьютердің жұмысындағы жиі тұрып қалулар және жаңылысулар және т.с.с.

Вирустар екі түрге бөлінеді:

резиденттік;

резиденттік емес.

Резиденттік вирустар зақымдалған программаны орындауға қосу кезінде активтенеді, өзін жедел жадқа көшіреді де, біраз уақыт бойы білінбейді.

Резиденттік емес вирус өзін жедел жадқа жазбайды, бірақ зақымдалған программаны орындауға қосқанда активтенеді. Ол өзін файлға қосып жазады да, оның орындалу барысын былай, файлды іске қосқанда алдымен вирус - программа, содан кейін программаның өзі орындалатындай өзгертеді.

Вирустардың барлық алуан түрінен негізгі топтарын ерекшелейік.



Жүктейтін вирустар — дисктің немесе винчестердің жүктеу секторында сақталатын компьютердің бастапқы жүктеу программасын зақымдайды және компьютерді жүктегенде іске қосылады.

Файлдық вирустар — ең алдымен СОМ және ЕХЕ кеңейтулері бар файлдарға кіріп алады. Олар файлдардың басқа типтеріне де кіре алады, бірақ онда олар ешқашан басқару ала алмайды, демек көбею қабілетін жоғалтады.

Жүктейтін - файлдық вирустар - файлдарды да, дискілердің жүктейтін секторларын да зақымдайды.

Драйверлік — компьютер құрылғыларының драйверлерін зақымдайды немесе өзін қосымша қатар (жол) конфигурациясының файлына қосу жолымен іске қосады.

Желілік вирустар - ондаған және жүздеген мың компьютерлерді біріктіретін желілерде тарайды.

Вирустардан қорғау үшін:

  • профилактикалық (алдын алу) шараларды;

  • вирустардан қорғауға арналған арнайы бағытты программаларды қолдануға болады.

Профилактикалық шараларға төмендегілерді жатқызуға болады:

  • қосалқы көшірме жасау - ақпаратты архивтеу;

  • зақымдануы ықтимал кездейсоқ «пираттық» (ұрлық) программаларды қолданбау;

  • дисктерді вирусқа тексеру;

  • компьютерді ұдайы вирусқа тексеру:

  • антивирустық деректер базасын ұдайы жаңарту:
    Вирустардан қорғауға арналған арнайы бағытты программаларға вирустарды табуға және жоюға мүмкіндік беретін антивирустық (вирусқа қарсы) программалар жатады.

Антивирустық программаларды үш негізгі топтарға бөлуге болады:

  1. Жұмысы файлдағы деректерге арналған әр түрлі бақылаулы қосындыларды есте сақтауға негізделген программалар;

  2. Резиденттік программалар, олар вирусты программаны немесе операциялық жүйені (ОЖ) зақымдау кезінде табады;

  3. Файлдарда вирустардың барын олар зақымдағаннан кейін анықтайтын программалар.

Антивирустық программалардың келесі типтері бар:

  • Детектор - программалар;

  • Доктор - программалар;

  • Ревизор - программалар;

  • Фильтр - программалар;

  • Вакцина - программалар немесе иммунизаторлар.

Вирустермен күресуге арналған көп антивирустық программалар белгілі. Олардың ішіндегі ең кең тарағандары Aidstest, Doctor Web, Касперскийдің АVR-і. Бұл программалардың антивирустық базаларын жаңарту Internet желісінің көмегімен жүзеге асырылады.
Бекіту сұрақтары:


  1. Вирус дегеніміз не?

  2. Вирус неше түрге бөлінеді?

  3. Вирустардан қорғанудың алғы шаралары қандай?

  4. Антивирус дегеніміз не?

  5. Антивирустық программаларды неше топқа бөлеміз?



3-дәріс. Кестелік процессор. Негізгі ұғымдар. Кестелік процессордың функционалдық мүмкіндіктері. Электрондық кестеде жұмыс істеу технологиясы. MS Excel кестелік процессоры
Мақсаты: Кестелік процессор. Негізгі ұғымдар. Кестелік процессордың функционалдық мүмкіндіктері. Электрондық кестеде жұмыс істеу технологиясы. MS Excel. Жұмыс парақтары және жұмыс кітаптары. Ұяшықтар, мәліметтер, формулалар және сілтемелер. Ұяшықтар форматтары.

Электрондық кестесі экономикалық және математикалық күрледі есептеулерді, диаграммаларды және т.б. көптеген іс - әрекеттерді орындауға арналған. «Электрондық кесте» термині мәтін түрінде берілген мәліметтерді компьютерде өңдеуге арналған программаларды белгілеу үшін пайдаланылады. Кестелерді өңдеуге жататын іс-әрекеттер:



  1. Функциялар мен формулаларды пайдалана отырып әртүрлі есептеулер жүргізу.

  2. Түрлі-түрлі факторлардың құжаттарға тигізетін әсерін зерттеу.

  3. Тиімді ету мәселелерін шешу.

  4. Белгілі бір критерийлерді қанағаттандыратын мәліметтер жиынын таңдап алу.

  5. Графиктер мен диаграммаларды тұрғызу.

  6. Мәліметтерді статистикалық талдау.

      Электрондық кестелердің құндылығы олардағы мәліметтерді өңдеу тәсілдерін пайдаланудың қарапайымдылығы болып табылады.

      Microsoft фирмасының Excel программасы - кестелік процессорлар немесе электрондык кестелер тобына жататын ең кең тараған программалық кестелердің бірі. Бірақ Excel жәй программа ғана емес, оны көптеген математикалық амалдарды, күрделі есептеулерді көрнекті етіп көркемдеуге, әрі жеңілдету үшін пайдалануға болады. Ол кестедегі мәліметтердің негізінде, түрлі-түрлі диаграммалар тұрғызып, мәліметтер базасын даярлап, олармен жұмыс істеуді, сандық эксперимент жүргізуді және т. б. қамтамасыз ете алады.

Excel мүмкіндіктерінің көпжақтылығы оны тек экономика саласында ғана емес, сондай-ақ, оқып-үйренуде, ғылыми-зерттеу істерінде, әкімшілік және жәй шаруашылық жұмыстарында да кеңінен пайдалануға мұрсат береді.

Бұл программамен жұмыс істеуді үйрену алдында бірнеше жаңа ұғымдарды енгізелік.

Электрондық кестенің жұмыс аймағы жолдар мен бағаналардан (тік және жатық жолдар) тұрады. Жолдардың максималдық саны 65536-ке, ал бағаналар саны 256-ға тең. Әрбір бағана мен жолдың қиылысуы ұяшықты құрайды, ол ұяшыққа мәліметтерді (мәтін, сан, формула ) енгізеді.

Жол нөмірі - электрондық кестедегі жолды анықтайды. Ол көлденең орналасқан жұмыс аймағының сол жақ шекарасында нөмірмен белгіленген.

Бағана әрпі - электрондық кестенің бағаналарын (тік жолдарын) анықтайды. Әріптер жұмыс аймағының жоғарғы шекарасында орналасқан. Бағаналар мынадай ретпен белгіленеді: А -Z, содан соң АА - AZ, одан кейін ВА - BZ және т. с. с.

Ұяшық - электрондық кестенің мәлімет енгізілетін ең кіші элементі. Әрбір ұяшықтың бағана әрпі мен жол нөмірінен тұратын адресі бар. Мысалы, ВЗ адресі В бағанасы мен нөмірі 3-жолдың қиылысындағы ұяшықты анықтайды.

Ұяшық көрсеткіші - ағымдағы ұяшықты анықтайтын көмескіленген тіктөртбұрыш. Көрсеткішті пернелер көмегімен немесе тышқан арқылы кесте бойынша ұяшықтан ұяшыққа орын ауыстыруға болады.

Ағымдағы ұяшық – курсор көрсеткішпен белгіленіп тұрған ұя. Келісім бойынша мәліметтер енгізу операциясы және басқа іс-әрекет осы ағымдағы ұяшыққа жатады.

      Блок (ұялар жиыны, аймағы) - тіркесе орналасқан ұяшықтардың тіктөртбұрышты аймағы. Блок бір немесе бірнеше жолдардан, бағаналардан тұрады. Блок адресі қос нүктемен бөлінген қарама-қарсы бұрыштар координатынан тұрады. Мысалы: B13:D19 блогы - бұл B13-D13, D13-D19, D19-B19, B19-B13 торларымен шектелген ұяшықтар жиыны, А1:Н1, А1:А20, A12:D27 немесе D:F - D, Е, F бағаналарының барлық торлары, т.с.с. Әртүрлі формулалар енгізу кезінде немесе командаларды орындау сәттерінде блокты диагональ бойынша қарсы орналасқан торлар адрестерімен немесе экран бетінде тышқанмен (пернелермен) белгілей отырып енгізуге болады.

      Жұмыс парағымен және кітаппен жұмыс істеу. Ехсеl-де электрондық кесте үш өлшемді құрылымнан тұрады. Ол кітап секілді парақтардан (16 парақ) тұрады. Экранда тек бір парақ, - кітаптың ең үстіңгі ашық тұрған беті көрініп тұрады. Парақтың төменгі шетінде кітаптың қалған беттерінің нөмірлері жарлық ретінде бейнеленеді.      Тышқан курсорымен сол көрініп тұрған жарлықтардың нөмірлерін таңдау арқылы кез-келген бетті ашып көруге болады.

     Кестені, блоктарды, жолдарды және бағаналарды ерекшелеу. Осы объектілермен белгілі бір жұмыс атқару үшін тышқанмен былай ерекшелейді:



  • бағананы белгілеу - бағана атына сәйкес әріпті тышқанмен тандап алып, оны бір рет шерту;

  • бірнеше бағананы ерекшелеу - алдыңғы шерткен тышқан батырмасын басулы күйінде ұстап курсорды оңға не солға жылжыту;

  • жолды ерекшелеу - жол нөміріне сәйкес санды тышқанмен ерекшелеп алып, оны бір рет шерту;

  • бірнеше жолды ерекшелеу - алдыңғы шерткен тышқан батырмасын басулы күйінде ұстап, курсорды жоғары не төмен созу;

  • блокты ерекшелеу - тышқан батырмасын блоктың алғашқы ұясында басып, оны сол басулы күйінде ұстап курсорды блоктың ең соңғы ұяшығына жеткізу;

  • жұмыс парағын толық ерекшелеу - тышқан курсорын бағана аттары мен жол нөмірлерінің қиылысу нүктесіне, яғни кестенің сол жақ жоғарғы бұрышына алып барып, оны бір рет шерту.

       Пернелер көмегімен блокты ерекшелеу үшін Shift пернесін басулы күйде ұстап тұрып, теңбілторды блоктың бір бұрышынан оған қарсы бұрышына бағыттауыштар арқылы жеткіземіз. Әйтпесе F8 пернесін басып, белгілеу режиміне көшеміз де, бағыттауыш пернелерді пайдаланамыз. Esc пернесі ерекшелеуді тоқтату үшін пайдаланылады.

      Бір-бірімен тіркесе орналаспаған блоктарды ерекшелеу қажет болғанда, былай істеу керек:



  • алғашқы ұяшықты немесе тіркес ұяшықтардың бір блогын ерекшелеу;

  • Ctrl пернесін басу және оны басулы күйінде ұстай тұру;

  • келесі ұяшықты немесе блокты ерекшелеу, т.с.с.;

  • Ctrl пернесін қоя беру.

      Ерекшелеуді алып тастау үшін тышқан батырмасын жұмыс парағының ерекшеленбеген кез келген бөлігінде шерту жеткілікті. Жаңа ерекшелеу де бұрынғы ерекшелеуді алып тастайды.

Ұяшықтардағы мәліметтер

      Excel-де кестенің кез-келген ұяшықтарына мәліметтердің үш типін енгізуге болады: мәтін, сан және формула. Мәліметтерді ұяшыққа енгізу үшін теңбілторды сол ұяшыққа алып барып, керекті мәліметтерді пернелерде (240 таңбаға дейін) теріп, соңынан Enter пернесін немесе бағыттауыш тілсызық пернелердің бірін басу жеткілікті. Excel енгізілген мәліметтердің формула, сан немесе мәтін екенін оның бірінші таңбасына қарап анықтайды. Егер бірінші символ - әріп немесе "'" (апостроф) болса, онда ұяшыққа мәтін енгізіледі деп есептеледі, Егерде бірінші символ цифр немесе "=" белгісі болса, онда ол ұяшыққа формула немесе сан енгізілетінін білдіреді.

      Енгізілген мәліметтер ұяшық ішінде немесе формула жолында бейнеленеді және оларды енгізу Enter пернесін немесе бағыттауыш тілсызық пернелердің бірін басқан кезде аяқталады.

Мәтін енгізу

      Мәтін - кез келген символдар жиынтығы, егер мәтін цифрдан басталатын болса, онда енгізуді "'" символынан бастау керек. Егер мәтін ені ұяшықтың енінен артық болса және оң жақтағы ұяшық бос болса, онда мәтін сол ұяшыққа да орналасады. Ал, егер оңжақтағы ұяшықта мәтін бар болса, онда ол мәтін экранда қиылады (бірақ ЭЕМ жадында ол толық сақталып тұрады)

      Назар аударыңыздар! Қателесуден қорықпаңыздар! Орындалған әрбір әрекетті болдырмай алып тастауға болады. Егер жұмыс барысында сіздің жоспарыңызда жоқ амалды байқамай орындап жіберсеңіз, оның әсерін Түзету=>Болдырмау командасын пайдаланын алып тастауға болады немесе одан да жеңіл орындалатын Стандартты аспаптар тақтасының оралмалы бағыттауыш тәрізді батырмасын басу жеткілікті. Бұл батырманы бір рет басу ең соңғы орындалған бір әрекеттің орындалу әсерін жоқ қылады, біртіндеп соңғы орындалған бірнеше амал әсерін де алып тастау мүмкіндігі бар.

Сандарды енгізу

      Электрондық кесте ұяшықтарына сандарды =, +, - таңбаларымен немесе оларсыз да енгізуге болады. Егер енгізілген санның ені экрандағы ұяшықтың енінен артық болса, онда Ехсеl санды экспоненциал формада бейнелейді немесе ол санның орнына # ### символдарын қояды (бірақ ЭЕМ жадында ол санның барлық разрядтары толық сақталады).

      Әдетте экранда санның ең үлкен және ең кіші шамалары экспоненциалды формада беріледі. Мысалы, 501 000 000 саны ЭЕМ-де 5.01E+08 болып жазылады, яғни ол 5,01 108 дегенді білдіреді. Ал 0,000 000 005 саны 5Е-9 болып жазылады (5 109). Аралас сандардың бүтіні мен бөлшегі нүкте не үтірмен бөлініп жазылады, қандай айыру таңбасын пайдалану Excel программасын орнату кезінде бекітілген келісімге байланысты болады.

Формулаларды енгізу

      Excel-де кез-келген арифметикалық өрнек формула түрінде жазылады. Ол ұяшық адрестері мен сандардың, функциялардың арифметикалық амалдар таңбасы арқылы біріктірілген жиынынан тұрады. Формула "=" таңбасынан басталуы керек. Ол 240 символға дейін енгізе алады және бос орын болмау керек. Ұяшыққа C1+F5 формуласын енгізу үшін оны =C1+F5 түрінде жазу керек. Бұл дегеніміз С1 ұяшығындағы мәліметтерге Ғ5 ұяшығындағы мәліметтердің қосылғандығын көрсетеді. Нәтиже формула енгізілген ұяшықта алынады.


Блоктар. Абсалютті және қатысты сілтемелер

Блок (фрагмент, диапазон) деп кестенің кез келген тік төртбұрышты бөлігін айтады. 1 суретте 6 ұяшықтан тұратын блок боялған. Блок қос нүктемен бөлінген диогональдық қарама-қарсы ұяшық аттарымен белгіленеді, мысалы:E3:F5. Блок тек бірғана бағаннан (A1:A4), немесе Бірғана қатардан (C1:E1) немесе бірғана ұяшықтан (С3:С3) тұруы мүмкін.
A

B

C

D

E

F

1



















2



















3



















4



















5



















Сурет 1.
Қатысты сілтеме принципі мынаны көрсетеді: Формулаларда қолданылған ұяшықтар адресі формуланың орналасу орны бойынша абсолютті емес, қатысты түрде анықталған. Мысалы: 2 суреттегі кестеде С1 ұяшығындағы формула былай орындалады: формула жазылған ұяшықтан 2 ұяшық солға қарай тұрған санға бір ұяшық солға қарай тұрған санды қос. Бұл принцип бойынша, формуланы басқа орынға ауыстырғанда формуладағы ұяшық аттары өзгереді. Формуланы ауыстыру кесте фрагментерімен әртүрлі манипуляция (көшіру, орнына қою, өшіру, орнын ауыстыру) жасаған кезде болады.






A

B

C

1

5

3

А1+В1

Сурет 2.
3 мысал: 5 суреттегі кестеге мынадай өзгеріс енгізейік А1:С1 блокты А2:С2 блокқа көшірейік. Нәтижесі 3 суретте көрсетілген.





A

B

C

1

5

3

=А1+В1

2

5

3

=А2+В2

жүктеу/скачать 10.93 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   32



©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет