Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің хабарлары
(математика, физика, информатика сериясы), №1 (24), 2023
102
Cурет-5 – Картаға объектілерді сызу, a – объект нүктелерінің нөмірлерін
орналастырудың әдеттегі режимі, b – объект нүктелерінің нөмірлерін орналастырудың
интеллектуалды режимі
Мысалы, контурлық картаны және жалпы материкті, оның бір бөлігін, Жалпы
Қазақстан мен облыстардың жеке субъектісін жасауға немесе жаңартуға болады. Сіз бұл
карталардың құрамында негізгі қатынастарды көрсету үшін тек 2-3 қабат қалдыра аласыз,
мысалы, «құрлық – теңіз», содан кейін бұл карталар шығарылған қағаз аналогтарына ұқсас
болады. Оқытушы осы нақты сабақта білгісі келетін объектілерді және олардың
қолтаңбаларын ғана жоюға болады. Сонымен қатар, дәстүрлі контурлық карталарды
электронды карталармен ауыстырудың орындылығы туралы мәселе туындаған кезде, үлкен
визуализацияны, бояудың біркелкілігі мен қанықтылығын, материалдың эстетикасы мен
тұтастығын бұзбай қателерді түзету мүмкіндігін, әртүрлі қаріптерді пайдалану мүмкіндігін,
орындалған жұмысты сақтау мен таратуды ерекше уақыт пен ресурстарсыз атап өткен жөн.
Сондай–ақ, «Ақпараттық технологиялар» бағыты бойынша бакалаврлар мен
магистрлерді даярлаудың оқу жоспарларында ГАЖ қолдану бойынша теориялық және
практикалық пәндерге айтарлықтай орын беріледі. Студенттер топтық және жеке жұмыс
түрінде ғылыми-зерттеу жұмыстарына белсенді қатысады. Ең жоғары нәтижелерге жұмыс
жоспарын және оны іске асыруды кезең-кезеңімен бірлесіп талқылау және түзету мүмкіндігі
бар ұзақ мерзімді зерттеу жобалары арқылы қол жеткізіледі. Осындай жобалардың бірі
Түркістан облысының аймағы көлдерінің морфометриялық сипаттамаларын визуализациялау
болып табылады, бұл ретте кәсіби ГАЖ (Surfer, Mapinfo Professional) қолданылады, оларды
пайдалану оқу далалық практикаларын жүргізу, курстық, бітіру біліктілік және ғылыми-
зерттеу жұмыстарын орындау кезінде де орын алады.
Географиялық ақпараттық жүйелерді технологияның элементі ретінде қолданудың
Ақпараттық технологиялар бағытында оқитын студенттерінің кәсіби дағдыларын
қалыптастыру үшін ГАЖ технологиясын оқып білу жүйесі зерттелді. Зерттеудің мақсаты
оқу-тәрбие процесінде ГАЖ құру және пайдалану мәселесі бойынша студенттердің кәсіби
білімі мен дағдыларын қалыптастыру бойынша имитацияланған әдістеменің тиімділігін
тексеру болды. Эксперимент барысында келесі мәселелер шешілді:
1. Ғылымдардың әртүрлі салаларында геоақпараттық жүйелерді пайдалану тәжірибесі
зерттелді, соның негізінде дәріс-практикалық сабақтарға ГАЖ мысалдары таңдалды,
олардың ішінде Mapinfo Professional бағдарламасы ең қолайлы болып бөлінді. Сондай-ақ
геоақпараттық технологияларды пайдалана отырып, дәріс-практикалық сабақтарды
ұйымдастыру, дайындау және өткізу тәжірибесі зерделенді;
2. Mapinfo Professional бағдарламасы көмегімен «ГАЖ технологиясы» курсында
|