«Инклюзивті білім беру» пәнінен дәрістер жинағы Мамандықтар: 6B01701- Қазақ тілі мен әдебиеті», «6B01704- шетел тілі: екі шет тілі»
ДӘРІС. ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ҮДЕРІСТЕР ЖАҒДАЙЫНДА ЖВЗ БАР БАЛАЛАР МЕН ЖАСТАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУ
жүктеу/скачать 117.56 Kb.
|
| 7 ДӘРІС.
ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ҮДЕРІСТЕР ЖАҒДАЙЫНДА ЖВЗ БАР БАЛАЛАР МЕН ЖАСТАРДЫ ТӘРБИЕЛЕУ "Мүгедектерді әлеуметтік қорғау-мүгедектерге тіршілік-тынысының шектелуін еңсеру, орнын ауыстыру (өтеу) үшін жағдайларды қамтамасыз ететін және оларға қоғам өміріне қатысудың басқа азаматтармен тең мүмкіндіктерін жасауға бағытталған Мемлекет кепілдік берген экономикалық, әлеуметтік және құқықтық шаралар жүйесі» Қазіргі уақытта интеграция ұғымы әртүрлі семантикалық жүктемемен қолданылады: толық, ішінара, экстерналдық, интерналдық, әлеуметтік, білім беру және т. б. білім беру интеграциясы туралы сөз болғанда, даму проблемалары бар бір-екі оқушыны қалыпты дамушы балалармен бір сыныпта бірлесіп оқыту. Жалпы мектепте қалыпты дамушы балаларды бөлек оқытудың дәстүрлі практикасы, ал арнайы (түзету) мектепте Дамуында проблемалары бар балаларды бөлек оқытудың дәстүрлі тәжірибесі артықшылығы да, кемшіліктері де бар. Бөлек оқытудың негізгі кемшілігі қалыпты дамып келе жатқан балалардан бөлек білім ала отырып, Дамуында проблемалары бар балалар, сондай-ақ нақты практикадан айырылғандар сияқты жалпы өмір ағымына қосылмаған балалар болып қалуда. Даму мүмкіндігі шектеулі балаларды мектепке дейінгі және мектеп жасынан бастап жалпы өмір ағымына қосу әрекеті осындай қосуға кедергі жасауға ұмтылады. Бұл ұмтылыс өз тамырымен нақты гуманизмге кетеді,демек, көптеген азаматтардың және бізде және шетелде жақсы көңіл-күй тудырады. Интеграцияланған оқыту, сондай-ақ қалыпты дамушы балалармен және дамуында артта қалған балалармен оқыту процесін бірдей табысты жүргізуге қабілетті кәсіби сауатты дефектолог мамандармен қамтамасыз етуді талап етеді. Мұндай мамандар бізде жоқ, ал бұл нашар балалардың ерекше білім алу қажеттіліктерін елемеу қаупін туғызады, оларды оқыту олардың жаппай мектеп құрылымына ресми кірігуіне әкеп соқтырады. Интеграцияланған оқыту кедергілерінің тізбесінде ұзақ перспективаға арналған міндет – балалардың білім беру мүмкіндіктерін іске асыруға барлық құқықтары теңдігі туралы постулатты қабылдауға қабілетті қоғамдық пікірді қалыптастыру және қоғамда шыдамды қатар өмір сүру. Мүгедектерге шыдамды (толерантты) қарым-қатынас шарасы адамның мүгедектігінің сипатына байланысты. Мысалы, моторлы жеткіліксіздігі айқын, бірақ ақыл-ойы сақталған мүгедектер қалыпты дамушы балалармен бірге оқыту үшін оқу орнында интеграцияланған бола отырып, соңғы ашық қабылдамауды қабылдамайды. Сонымен қатар, Даун синдромы бар балаларға төзімсіз қарым-қатынас жағдайлары өте сирек кездеседі. Мұндай мысалдарды жалғастыруға болады. Бірақ мүгедекке төзбеушілік қарым-қатынас белгілері айқын болған жағдайлар бар, мысалы, кәдімгі адамдардың арасында адам қатты зарарсыздандырылған адамдармен өзара іс-қимыл жасай алатын бірліктер бар, сол сияқты генетикалық жағынан негізделген патологиясы бар адамдармен қарым-қатынас жасау өте қиын. Интеграцияланған оқыту қалыпты дамушы және проблемалы балалардың әлеуметтік өзара іс-қимылын жолға қоюға ықпал етеді, қалыпты дамушы балалардың оларды оқытудың жоғарғы шекарасына қол жеткізуін қиындатады. Бірақ интеграцияланған оқыту үдерісі барлық оқушылардың оқытудың жоғарғы шекарасына қол жеткізуі маңызды міндетті жоймайды. Қалыпты дамушы балалар үшін жоғарғы шекаралар интеграцияланған оқыту жағдайында, мысалы, есту, көру қабілеті бұзылған балалар қол жеткізе алатын жоғарғы шекаралармен салыстырылмайтыны анық. Ақыл-есі кем балаларға келетін болсақ, олар өте ерекше жағдайда. Бұл ерекше келесі себептерге байланысты. Біріншіден, ақыл-ой кемістігі бар балалар қалыпты дамып келе жатқан балалар игеретін бағдарламамен кеңдігі мен күрделілік деңгейі жағынан тең келмейтін лицензиясыз бағдарламаны ғана меңгере алады. Екіншіден, лицензиясыз бағдарлама ақыл-ой кемістігі бар балаларға арналған, олардың дамуы сапалы өзге тетіктерге - игерілетін білімдердің кеңеюі мен нақтылығына, көбінесе балалар жүзеге асыратын іс-әрекеттердің сыртқы жаңғақ болуына, ақпараттың барлық түрлерін меңгерудің көрнекілігі мен біртіндеп айқын көрінуіне негізделеді. Аталған тетіктер ақыл – ой кемістігі бар балалардың зияткерлік мүмкіндіктерінің күрт шектелуіне және олардың эмоционалдық және тұлғалық салаларының айқын жетілмеуіне себепші болатын төмен (ақаулы) нерв-физиологиялық ұйымның себептеріне ие. Ақырында, ақыл-ой кемістігі бар балаларды оқытудың ерекше ерекшелігіне себепші болатын маңызды себептердің бірі зияткерлік сала тарапынан эмоцияларды реттеудің төмен тиімділігі болып табылады. Бұл соңғы жағдай әсіресе ақыл-ой кемістігі бар балаларды интеграцияланған оқытудың мүмкіндігі мен нысандары туралы мәселені өткір қояды,өйткені эмоциялық тартыну, агрессивтілік интеграцияланған оқытудың бүкіл процесін бұзуға немесе оның тиімділігін күрт төмендетуге қабілетті. Бұл жағдайда, интеграцияланған оқыту ақыл-ойы кеміс балаларға, керек танытуға ерекше кішіпейілділік белгілеріне үйлесімділігін қамтиды. Осылайша, білім беру интеграциясы мәселелерінің тізбесінде маңызды мәселе ретінде қалыпты дамушы және даму мүмкіндіктері шектеулі балалардың мүмкіндіктерін ескере отырып, құрылатын интеграцияланған оқытудың қолайлы нысандарын іздеу болып табылады. Даму мүмкіндіктері шектеулі балалардың білім беру интеграциясының нысандары психикалық және (немесе) дене дамуында кемшіліктердің айқын көріну дәрежесіне байланысты өзгеруі мүмкін: 1. Даму мүмкіндігі шектеулі оқушыларды жас ерекшеліктері сыныптарында оқыту. 2. Даму мүмкіндігі шектеулі оқушыларды түзету сыныптарында оқыту. 3. Арнайы (түзету) мекеме жағдайында даму мүмкіндігі шектеулі оқушыларды оқыту. Барлық жағдайларда денсаулық мүмкіндігі шектеулі балаларды толыққанды алып жүру мүмкіндігі шектеулі балаларға жалпы бастауыш білім берудің негізгі білім беру бағдарламасын меңгеруде кешенді көмек жүйесін құру кезінде ғана мүмкін болады, яғни даму мүмкіндігі шектеулі оқушылармен түзету жұмысының бағдарламасын әзірлеу қажет. Түзету жұмысының бағдарламасы білім беру процесін дараландыру және саралау арқылы даму мүмкіндіктері шектеулі балалардың ерекше білім беру қажеттіліктерін ескеруге мүмкіндік беретін оқыту мен тәрбиелеудің арнайы жағдайларын жасауды көздейді. Мұндай бағдарламаның міндеттері қатарына кіру мүмкін: 1.даму мүмкіндіктері шектеулі бейімдеу қиындықтары бар балаларды уақтылы анықтау; даму мүмкіндіктері шектеулі балалардың, мүгедек балалардың ерекше білім алу қажеттілігін анықтау; 2. даму мүмкіндігі шектеулі балаларға жеке бағдарланған психологиялық-медициналық-педагогикалық көмекті жүзеге асыру; 3. Жеке оқу жоспарларын әзірлеу және іске асыру, жеке және (немесе) топтық сабақтарды ұйымдастыру; даму мүмкіндіктері шектеулі балаларды әлеуметтік бейімдеу жөніндегі іс-шаралар жүйесін іске асыру; 4. ата-аналарға консультациялық және әдістемелік көмек көрсету. Түзету жұмыстары бірқатар қағидаттарды анықтайды: баланың мүдделерін сақтау, жүйелілік, үздіксіздік, вариативтілік және көмек көрсетудің ұсынымдық сипаты. Жалпы бастауыш білім беру сатысындағы түзету жұмысының бағдарламасы оның негізгі мазмұнын көрсететін өзара байланысты төрт бағытты қамтиды:диагностикалық жұмыс, Түзету-дамыту жұмысы, консультативтік жұмыс, ақпараттық-ағартушылық жұмыс. Түзету жұмыстары кезең-кезеңмен жүзеге асырылады. Кезеңдердің реттілігі мен олардың атаулылығы іріткі салушы факторларды жою үшін қажетті алғышарттар жасайды. Ақпараттық-талдау қызметін қарастыратын ақпаратты жинау және талдау кезеңі білім алушылар контингентін бағалауға, балалардың даму ерекшеліктерін анықтауға, олардың спецификасын және ерекше білім беру қажеттіліктерін айқындауға бағытталған. Ол сондай-ақ білім беру ортасының бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз ету, мекеменің материалдық-техникалық және кадрлық базасы талаптарына сәйкестігін анықтау мақсатында бағалау жүргізуді қарастырады. Жоспарлау, ұйымдастыру, үйлестіру кезеңі(ұйымдастыру-атқару қызметі) арнайы құрылған (вариативтік) оқыту, тәрбиелеу, дамыту, әлеуметтендіру жағдайлары кезінде Даму мүмкіндіктері шектеулі балаларды арнайы сүйемелдеу процесін және түзету-дамыту процесін ерекше түрде ұйымдастыруды көздейді. Түзету-дамыту білім беру ортасын диагностикалау кезеңі Бақылау-диагностикалық қызметті жүзеге асыруды болжайды.Бұл кезеңнің нәтижесі жасалған жағдайлар мен таңдалған түзету-дамыту және білім беру бағдарламаларының баланың ерекше білім беру қажеттіліктеріне сәйкестігін анықтау болып табылады. Реттеу және түзету кезеңінде білім беру процесіне және даму мүмкіндіктері шектеулі балаларды сүйемелдеу процесіне қажетті өзгерістер енгізу, оқыту шарттары мен нысандарын, жұмыс әдістері мен тәсілдерін түзету жүргізіледі жүктеу/скачать 117.56 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|