Исахметов Т.И., Жаздыкбаева Д.П. - әріптес бизнес құрылымдары, банктер, мемлекеттіккомпаниялар
мен ашық ақпарат алғысы келіп отырған ұйымдар жүгінеді.
Заң
бойынша,
аудиторлық
компаниялардың
қызметі
нақтыланып отыр. Негізгі міндет - бүл қаржылық аудит. Жэне
оның жанындағы қызметтер - тренингтер мен есеп жэне
бухгалтерлік есеп қүру кезінде көмек көрсету. «Эксперт РА
Қазақстан» компаниясы жүргізген ресми зерттеу жүмыстарында:
тапсырыстардың 92 пайызы жалпы аудитке тиесілі екендігі
көрсетілген. Сондай-ақ, сүранысы жоғары: салық, қаржы
консалтингі жэне қаржылық аудитті атап өтсек болады. Қазір
оның жиынтық үлесі 5 пайызды қүрап отыр.
Қазір Қазақстанда жоғарыда айтып өткендей, 120-дан
астам аудиторлық компания еңбек етіп келеді. Елде аудиторлық
қызметтер мемлекетіміз тэуелсіздік алған кезде дами бастады.
Сол кезде, нарыққа ірі шетелдік компаниялар келе бастады.
Бизнестің қүрылымын бағалап өту үшін ірі қүрылымдар
ш етелдік компаниялардың қызметтеріне жүгініп келеді. Олардың
арасында: КРМО, Ргісе Шаіегһоизе, ЕгпзІ&Үоипё, Веіоійе &
Тоисһ компанияларын атап отсек болады.
Қазақстанда аудитпен байланысты мэселе ол аудиторлық
компаниялар санының аздыгында, жэне оның сапасына келіп
тіреледі. Статистикалық мэліметтерге сүйенсек, осы жылы
бірнеше ірі аудиторлық компаниялардың нэтижелері кеш
берілгендігін айтуға болады. Қазақстандағы барлық үлттық
компаниялар «үлкен төрттікте» үш жылға кезекте түрғаныи
айтып шағымданған. Үлкен төртгіктің нарықта неше пайыз
алатынын айту қиын дегенмен оның үлесі көп екені анық. Барлық
ірі компаниялар, банктер, зейнетақы жинақтау қоры, сақтандыру
жэне мұнай өндіру компаниялар осы төрттіктің жүмысына
жүгінеді. Себебі ірі компанияларды аудиттау техникалық
жағынан өте қиын, жэне қаржылық есептілік халыраралық
стандартқа сай өзгеріске үшырайды жэне толықтырылады.
Сонымен бірге өте жоғары тэуекел бар, ол операциялық тэуекел,
қаржылық қүралдар тэуекелі тағы басқа. Сондықтанда жергілікті
аудиторлық үйымдарға мүндай жүмыс жүргізу
қйын, тіпті
56