Исахметов т. И., Ж азд ы кбаева д. П
жүктеу/скачать 3.61 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Исахметов Т.И., Жаздыкбаева Д.П.
| Хапықаралық аудит
бақылау рагіатеп есеп емес, яғни барлық дерлік ірі елдерде құрылды майсыздандырылған комиссиялар. 2.5 Қ азақстан аудитінің дам уы Елбасы «Қазакстан-2050» атты стратегиясында элемдегі бэсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру туралы өз жолдауында атап өткендей, Қазақстан ез дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында, өркенді де өршіл дамып келе жатқан қоғамның іргетасы тек қана осы заманғы, бәсекеге қабілетті жэне ашық нарық экономикасы бола алады. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің катарына кірудің бірінші басымдығы әлемдік экономикаға ойдағыдай кіруі болып табылады. Осыған байланысты мемлекетті дамыту процесінде бухгалтерлік есепке алу, қаржылық есеп беру мен аудит жүйесін бара-бар дамыту ерекше өзектілікке айналады, өйткені бухгалтерлік есепке алудың, қаржылық есеп берудің жэне аудиттің мақсаты басқару шешімдерін қабылдау үшін мүдделі пайдаланушыларды экономикалық ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады. Отандық және элемдік тәжірибе көрсеткендей, аудиторлық қызметтерге мүқтаждық мынадай жағдайларға байланысты туындады: -осы ақпаратты пайдаланушылармен (меншік иелерімен, инвесторлармен, кредит берушілермен) жанжал болған жағдайда экімшілік тарапынан дәйексіз ақпарат беру мүмкіндігімен; -қабылданған шешімдер салдарларының ақпарат сапасына байланыстылығымен; -ақпаратты тексеру үшін арнайы білімнің болуы қажетгілігімен; -ақпаратты пайдаланушылардың ақпарат сапасын бағалау үшін оның көздеріне қол жетімділігінің ішінара болмауымен. Барлық осы алғышарттар тиісті дайындығы, біліктілігі, тәжірибесі жэне осындай қызмет түрлерін көрсетуге рүқсаты 47 Исахметов Т.И., Жаздыкбаева Д.П. бар тәуелсіз сарапшьшар қызметтеріне қоғам мұқтажының пайда болуына алып келді. Бүл, расталған ақпараттың болуы барлық мүдделі нарыққа қатысушылардың жүмыс істеу тиімділігін арттыруға жэне түрлі экономикалық шешімдер салдарларын бағалауға жэне болжамдауға мүмкіндік беретінімен байланысты. Елдің микроэкономикасына басқару қүралына сай қажетті эр түрлі бизнес салаларындағы шаруашылық жүргізуші субьектілер қызметін талдау, аудит жэне басқару есебі сняқты арнайы ғылымдарға айырықша маңыз беріліп отыр. Аудитті үйымдастырудың озық тәжірибесі Халықаралық валюталық қордың, Бүкіл әлемдік банктің, Халықаралық даму бойынша АҚШ агенттігінің, Еуроплық одақтың жэне Британдық кеңестің белсенді қатысуымен өткізілгендіктен, оны қүрудың ағылшын американдық үлгісі негіз етіп алынды. Біздің елімізде аудит дамуы 1987жылы «Инаудит» акционерлік қоғамы пайда болуынан басталады. Ол КСРО Министрлер Кеңесінің арнайы қаулысына сай қүрылған. Оның құрылуы елімізде аудитті эрі қарай дамытуға зор ықпал етті. Ш аруашьшықесептегіревизиялықтоптарменсалыстырғанда жоғары үйымдық-қүқықтық нысанға ие болғанымен фирма мемлекеттік бақылау органы базасында қүрылды, ал қүрылтайшылары одақ министрліктері болды. Бірегей күрылым ретінде «Инаудит» сақталмады, ол бірнеше жеке аудиторлық фирмаларға бөлініп кетгі. Оның себептерінің бірі фирмада өз фирмаларын құруға жэне басқаруға мүмкіндік туған кэсіпқой мамандар мен нағыз көш бастаушылардың көп істеуінде болды. 1989-1993 жылдары КСРО-дағы аудиторлық қызмет туралы заң актілерін қабылдауға ұмтылыс жасалды. Бұл кезеңде елде көптеген коммерциялық ұйымдар, оның ішінде аудиторлық фирмалар пайда болды. Соңғылары жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер ретінде тіркелді. 1989 жылы ҚазССР-ының Қаржы министрлігінің бақылау-ревизиялық басқармасы жанында шаруашьтлық есептегі ревизиялық топ құрылды. Содан соң оның базасында 1990 жылы үкімет шешімімен алғашқы «Ш аруашылық 48 |