Исатай Кенжалиев
жүктеу/скачать 1.13 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пайдаланған архив материалдарымен тарихи әдебиет тізімі.
- МАЗМ¬ÍÛ Сºç áàñû ……………………………………………………………………………………………….3-áåò ¯ - ÒÀÐÀÓ.
- ¯¯¯ - òàðàó.
- КЕНЖАЛИЕВ ИСАТАЙ Оқу құралы Маіамбет ªòåì¿ñ¼ëû
- Êóæàëèåâà Ð.Ð., Òóëåïîâà Ä.Ì.
Сөз соңыБіз халқымыздың тарихындағы аса бір ауыр, қайғы, қасіретке толы “қан кешу” кезеңін архив дерегіне сүйене ықшамдап баяндадық. Бұл кезеңнің көп мәселесі бұрында зерттеліп, Е.Бекмаханов тиісті бағасын берген. Одан кейін тыңғылықты зерттеуші болмады. Соны және жариялықты пайдаланып және патша авторлары жазғанынан көшіріп мақала, кітаптар санға 12 жылда көбейеді, бірақ ғылыми сралау, деректі басылым көрінбеді. Қайсысына да оқырман бағасын өзі берер, біз тек аталарымыздың арыз, шағымдары мен күрес тарихына сүйеніп, көп жылғы ізденісіміздің түйінін жаздық. Қоғам тым күрделі оргаизм болса, тарих ғылымында күрделі. Ол әдебиетші журналистің сипалауына, инженер, ветеринардың, заңгердің бұрмалауына көнбейді. Тарих саясатпен байланысты. Мысалы, хан өкіметін тиісті дәлелсіз мадақтайды. Бұл төңіректегі әңгіме бос сөз ғой. Өйткені, монархия Европада, Қазақстанда азып-тозып, дәрменсіздігін көрсетіп, Нидерландия, Англияда парламенттік билеу түрі, Кіші жүзде Сырым Датұлы бастаған “Маслихат” дүниеге келді ғой, Жәңгірге қарсы 9 жылда Орыс қаруымен жаншылған 3 көтерілісті жасырмайық. Ол хан орнатқан ел басқару жүйесі ескі рулық-патриархалдық дүние еді. Біреулер ХІХ ғ-ң 1ширегінде Бөкей, Шығай ел басқару тәртібін сақтады, ол 2-ші ширекте мүлде өзгерді, Жәңгір салалық және функционалдық басқаруды енгізді дейді, дәлелі жоқ. Өйткені ондай өзгерісболмады. Бөкей кезінде рубасылары Нұра хан ұлдары, майор Артығалы, Бекқали, Жаналы, Жарас, Жәңгір Шотқара, Шөке, Шығай, Есім хан ұлдары Сары, Қара болса, Жәңгір хан кезінде Бөкейдің 3 ұлы, Шығайдың 3 ұлы, Бекқалидің 2 ұлы, Жаналиевтер, т.б. рубасы болды. Бұны айтпаңыз! Е,Бекмаханов айтқандай елді “ханско-султанская верхушка” (шоғыры) бөледі деген осы. М.Қозыбаев, Ж.Қасымбаев т.б. Жәңгірді еш дәлелсіз реформатор дейді, қандай реформа жүргізгенін нақты дәлелдемейді. Бұдан Жәңгір Ішкі тараптың саяси өміріне еш жаңалық ендірмегенін көреміз. Сот жүйесінде ескі, Тәуке хан кезіндегі кісі өлтірген жайыпты, 1000 қой төлетсе орнына Жәңгір 200 бас қой өндіріп, оны хан сыбайластарымен бөлісіп алғанын авторлар жасырады. Осындайдан кейін “хан проводил продуманную социальную политику, соориентированную на ослабление родовой знать” дегенінде (1:108) мән бар ма? “Родовая знать” (ру шонжары) дегені ханның өз тумалары ғой. Экономика саласында өзгеріс, не жаңалық әкелмеді. 1833ж. күнзде Шеркеш руының бір биі Бекмағанбет ауылымен қыстауына келіп, помещикке жер аренда ақысын төледі. Енді малың шөп таптады деп қамап, үлкен сомаға айып салып, өндіріп алады. Бұл жиі болатын факты, 1824ж. теңіз жағасында қыстайтын сұлтандар Бекмағанбет (Бекмұқанбет) т.б. билер Жәңгірге шағым жазып, помещиктер келісім-шартты бұза береді, зорлық істейді, қайта контракты жасауды өтінген. Хан бұндай үшкіл мәселеден жырақ жүретін, Астраханға мәлімдеме жасағанмен тиімді шарт жасай алмады. Сары, Қара өзен арасындағы жер туралы да Үкімет Шығайдай батыл шағым жасамады. Тұрғындар мүддесін қорғамауы шаруалардың көңілін қалдырады. Ал өзіне келгенде ұңғыт, Бөкейлік картасын қарасаңыз Жәңгір Сары өзен жағалауын, одан Тарғын өзен аралығындағы ең қолайлы жерді, Самар көлдері ажағасын, Қандыағаш, Жасқұс құмдарын т.б. тәуір жерді иеленген. Бұны еске салуымыз – бұл күні кей автор Мақамбет пен Жәңгірді қатар, тепе-тең етіп қояды, тіпті теледидарда сөйлейді. Бұл еш дәлелденбеген, сылдыр сөз. Әлде әр жерде Жәңгір мектеп ашты, аптека, ширекке қарсы егу орнын, мұражай, мұрағат ашты, ағаш отырғызды деуде. Ханның бұндай еңбегіне қарсылығымыз жоқ, егерде ол шын болса. Мектеп жөнінде жоғарыда жаздық. Бөкей, Шығай, үйінде Баит Құденов көрген татар молдасы, ӨтемістеАбдолла болғанын жаздық. Бұл ол кезде қалыпты жәй, содан Жәңгір, Мақамбет т.б. 4 тілді білген. Ал архив кеңсе Бөкейде де 2 тілде болған. ББУСовет аптека, мұражай болғанын табапты. Хан ағаш отырғызды деуге бұрмалау. Бөкейлікті талай аралаған Орынбор шекара комиссиясының қызметкері А.Д.Кузнецов 1827ж. “Пески Нарына покрыто лесом, но из-за отсутствия охрана беспомещно истреблен”, - депті. ( : ) Сонда Жәңгір халқына қандай пайда келтіреді? Ешқандай. Шаруа шағымында хан, сұлтандармен билердің халыққа зияны, шаш етектен яғни шексіз. Ал Жәңгір сөзімен жазғандарын (талай том) оқып қарасаң – ол реформатор, жаңашыл, өз қоғамын қайта құрушы. Бұған Бөкей аңғал автор оны “Великий преобразователь степи” – дейді. Біз хан сөздерімен үзінді “Северная пчела газетінен (С-П-рг қаласы) келтірейік. Онда хан шетке шығып, яғни 1844ж. көктемде Қазан қаласы да 10 күндей болып көп жерде сөйлегені бар. Автор халықты “жартылай жабайы қырғыздар”, “рухы есер”, “өз бетімен жүретін”, қоғамдық тәртіпті білмейтін адамдар деп, хан өз иелігінде тәртіп орнатуға тырысып, бұған дін басылары өз кедергі жасамайтынын жазады. Жәңгір өз Ордасында көп (жұмыс істеді, көпшілікті қырғызды қысқа мал азығын дайындауды, малға қора-жай салуды, күшпен зорлап үйреткен және шабындықты жақсартуға, жер суаруға артезиан құлдықтатар қазуға ықпал жасамақ. Училище ашты, - деген. ( :117) Ханның бұл сөздерінің жалғандығын әшкерелеу қиын емес. Мысалы, А.Д.Кузнецов 1825ж. шілдеде Сары, Қара өзендер аралығынан ОКӘ-і қазақты күшпен құрып шығып, 3000 қыстау иесіз қалды деген. Бұнша қыстау бірер жылдың жұмысы болмас! Пішен дайындауда солай, 1821ж. Байбақты Жүніс Ж. шөп шабуға Жалпақталда (Қара өзен бойы) күніне 60 тиын Төле кісі жолдап жүр. Автор Ы.Сариева Жәңгір жөнінде тарихи құжаттар халқын қорғаушы, еліне мәдениет пен білім, мұсылман нұрын себуші ретінде көрсетеді – дейді. ( :3) Олай болса сол құжатты атамай ма? Екіншіден, Жәңгір мақтанып жаза берген, оның бір сөзіне сенуге болмайды. Проф. Қасымбаев өз кітабында Жәңгір Үкіметті тәжірибелі чиновниктерінде алдаған аферист екенін жазады. (:39) Үшіншіден, білім, мәдениет, мұсылман дінінің билігі отаршыда ғой. Бірде-бір молда Кіші жүзде, Бөкейлікте Орынбор билігісіз хан ала алмайды, мектеп ашылмайды, медресе, мешіт салынбайтынын жоғарыда айттық. Міне, Жәңгір өзін-өзі мақтап айтқан сөздерді патша авторлары шындыққа балап, баспасөзде әсірелей жазса, біз журналистер, әдебиетшілер, тіпті кейбір тарихшылар тексерместен көшіре беретінін көреміз. Нағыз тарихшы шындықты айтуы тиіс, ол жалпы халық мүддесін қорғап, азаттық үшін күресті талмай зерттеп, шынайы баяндап, оқырманды шатастырмауы міндет. Мақамбет пен Жәңгірді қатар, тепе-тең етіп қандай критерий (өлшем) аламыз? Ол жалпы халықтық мүдде. Енді бұл екеуінің қайсысы осы критерийді қабылдады. Жәңгір тіршілік көзі – жердің 2/3 бөлігін кімге берді? Бөкейлікті басқаратын уақытша Совет (Б.Б.У.С.) 1847, 1850 ж.ж. ханның қызметін тексеріп, 1848ж. Орынбордың тапсыруымен ханның жерді жекеге үлестірген 1517 актіні жинап алған. Хан жерді жекеге беріп, шаруаны отырықшыландыру шөп шауып, егін егуге жетелеу жөніндегі тиімді Үкімет реформасын өзімен өз туыстары пайдасына шешті ғой. Сонда ол кім? Жер бөлу, - дейді – ББУС зұлымдықты жоймай оны өршітіп, дауды көбейтті, - деген. ( : ) Мысалы, алаша руының Әукетай аулына Бозоба, Құмкөл, Ащысай, Әукетай соры арнап хан хаттар берсе, сол жердің бір бөлігін (Байбақты) дарқан Бұзау, Сабаққа беріп, ұрпағы 80-ші жылдар дауласып, тартып алды, тіпті сорды да иеленіп, “Еділбай соры” деген. Жер реформасы өз міндетін атқармады. Сондай-ақ, кей автор хан жетілген салық жүйесін енгізді дейді. Бұл қате. Хан тек өз пайда үшін салық, алым санын, мөлшерін көбейтіп, халық наразылығының өршуіне 3-ші себеп болды, оны жасырады. Хан салықты ақшалай жинап, өз халқын тонады – дейді Ж.Қасымбаев ( :93) Ел наразылығының 4-ші себебі –саудагерлер мен ханның қанауы. Купецтер бір алдаса, алыпсатар-тағы қанады. 5-ші себеп және ең қиыны – хан, сұлтандардың билердің зорлығы, жәбірі заңсыздық. Ал осы 5 себеп оқымысты хан ақылды болса, халқына қамқоршы болса бейбіт жолмен шешілетін көп мүмкіндік болар. Бірақ халық қорғансыз қалды. Исатай мен Мақамбет шиеленісті өзара келісіммен шешуге талай ұмтылғанын біз жоғарыда айттық. Тіпті Жасқұстың түбіне келіп, Исатай келісім іздеп, шабуылға шықпады. Бітім, әділеттік іздеді, қан төгуге бармады. Бірақ хан 1836 жылғыдай тағы алдады, патша әскерін шақырта берді, Орынборға кісісін шаптырды. Әскер келгесінде хан өз халқымен бітісу жолын іздемей жазалаушыға өз қолын қосып, “елді қанға бөкті. Тіпті подполковник Геке жанұясымен өлім жатқан қазақтарды кері шошынып, губернаторға жазды. Губернатор көтерілісшілерге кешірім жариялады. Бірақ Жәңгір Шыман т.б. кешірмеді. Хан тіпті балаларды да аямады. Сарт Еділұлы сот еліне босатса Жәңгір кері қайырып Сібірге айдатты. Өле-өлгенше хан көтерілісшілердің артынан қалмады, ұстап айдатты, әсіресе Мақамбетті. Сонда хан кім? Халық: “Хан Жәңгірдің тұсында, Қасықтап қара қан іштік”, - дегені осы емес пе? Ал осындай фактылар бұрыннан белгілі, неге біздің қазіргі авторларымыз “көз жұмбайлық жасамайды? Ш.Аманжолова, Т.Боранғалиев т.б. сұлтан тұқымы болар, ал басқалары ше? Әліде бөкейліктегі аталарымыз, азаттық үшін арпалысқандар қорғансыз, жоқтаусыз қалуда. Ата-баба аруағына адал болсаңдар Мақамбетті Жәңгірге Баймағанбетке т.б. сатып қорламаңдар, әйтпесе сіздерді де Жәңгір секілді аруақ атар, халық қарғар! Мақамбет өлеөлгенше: Қара қазақ баласын, еш уақытта налытпан”, өксіді, көкседі, күресті. Не деген даналы Мақамбет қарабасының қамын ойласа қаналмай-ақ Жәңгірдей бай болар еді. Хан өлгесін 7 жылдар соң қалған дүние, мүлкін санағанда, қалалардағы үйлерін, түрлі құралын т.б. қоспағанда – 1 млн. сомнан асыпты. Жанұясы быт-шыт болды. Бұның бәрі бізді де ойландыруға тиіс. Табаламайық! Мақамбет күресі бекер болмады. Патша үкіметі ел айбырынан сескенді, теңіз жағалауында Бөкейге дейін қазақ жайлаған Князь Юсупов, граф Безбородко заңсыз иеленген 83 мың десятина жерді, Сары өзендегі, Сары өзен Тарғын өзені аралығын Ащы өзек бастауын, Самар көлі жағалауындағы кей-жерді қайтарды. Сұлтандар жерін қайта бөлді. Халық Жәңгір тұқымын таққа жолатпады. Үй салып, қоныс тұрғызуға , егін егуге мүмкіндік берді. Ел іші тынышталды. Мақамбеттің жөні басқөа. Ол жалпы халық мүддесін қорғаған ұлы тұлға. Оның арманы – халықтың арманы: …Еділдің бойы ен тоғай, Ел қондырсам деп едім. Жағалай жатқан ал елге, Мал толтырсам деп едім, - дегені жаңа қолға алынды. Етек, Жеңіміз жиналып қолымызға келді.
1. Боранғалиев Т. Алыптарға әліппе үйреткен. – “Социалистік Қазақстан” газеті. 23..1991 ж.: Кенжалиев И.Н. Ақиқаттан алшақтамайық. “Жас алаш” 23.18.02 ж. №27. 2. Нығметов Е. т.б. Жәңгірдің жазығы хан болғаныма. “Егемен Қазақстан” газеті (ЕҚ) 20.06.91 ж. 3. Құлкенов М., Отарбаев Р. Жәңгір хан. Даңқ пен дақбырт. “Өлке” Ғылым баспасы. 1992 ж. 4. Аманжолова Ш. Жангир и Махамбет. “Уральская неделя” 2001 г. №3. 5. Қасымбаев Ж. Жәңгір хан. Алматы 2001 ж. 6. “Орал өңірі” газеті. 17.07.1998. 7. Ақпай Ж. Жәңгір хан. Орал, 2001 ж. 18 бет. 8. Рязанов А. Сорок лет борьбы Казахского народа за национальную независимость. Кызыл Орда, 1926г. с.232. 9. Ковалеский Е.П. Странствовать по суше и морям. С-П. 1843. 10. Харузин А. Киргизы Внутренней Букеевской Орды М., 1889. І вып. с. 35. 11. Астрахан мемл. Облыстық архиві, (ОМА) 2 қор, 2 тізбе, 176 іс. 18 пар. 12. Харузин А. Аталмыш еңбек. 34 б. 13. Иванин М. Описание Хивинского похода 1839-1840 гг. С-П б. 1873 г. 187 бет. 14. “Эпоха” жорнал. 1864 ж. №12 7 бет. 15. Ковалевский Е.П. Странствователь по суше и морям, С-Пг. 1843г. 16.Рязанов А. Восстание Исатая Тайманова. К-Орда. 1927 г. 3 б. 17.Сонда 5 бет. 18. Сонда 16 бет 19.Сербаринов Г.Исатай Тайманов. Труды общества изучения Киргизс. Края. Ор-г. 1925 г. т.5. 20. Рязанов А. Сорок лет борьбы народа за национальную независимость К-Орда. 1926 г. 21. Якунин А. Исатай Тайманов Тайманов вождь восстания казаков 1836-1838 гг. Исторический журнал. 1940 вып 2. с.7. 22. Тимофеев Н., Федоров Е. Борьба казахского народа за национальную независимость. «Большевник Казахстана» 1940 г №4. 23. Шахматов В.Ф. Внутрянняя Орда и восстание Исатая Тайманова. А., 1946 г. 24. Сонда 25. Бекмаханов Е. Очерки истории Казахстана ХІХ в. 1966. 44-48-б. 26. Шахматов В. Аталмыш еңбек, 101 бет. 27.Зиманов С. Россия и Букеевское ханство. А., 1982. 28.Қасымбаев Ж. Жангир хан. А., 2001. 29. Сонда 93 бет. 30.“Социалистік Қазақстан” газеті. 23.04.91 ж.; 20.06.91 ж. 31. Кенжалиев И. Ақиқаттан ауытқымайық. “Жас алаш” газеті 18.02.1993 ж. №27. 32.Ақпай Ж. Жәңгір хан. А., 2001 ж. 69 б. 33. Сонда 34. «Уральская неделя». 18.Х.2001 ж. №3. 35. Кенжалиев И.Н. «Тарих деректілікті талап етеді. Еділ-Жайық газеті 22.03.01. №11.; хан Жәңгірдің жаңылтпаштары. «Еділ-Жайық» газеті. 20.04.01. ж. №15 Бөкей ордасы. «Алтын+Орда» газеті Рязанов А.Ф. Аталмыш еңбек. 10-16 бет. 36. Кенжалиев И.Н. Хан Жәңгірдің жаңылтпаштары. - «Еділ-Жайық газеті 20.04.01 ж.; Орда өңірінің ақиқаты. – Алтын Орда газ. 23.03.01 ж.; Истории нужна истина. – Уральская неделя. 18.10.01 №17. История: факты или мифы. – «Приуралье». 17.07.02. №99. 37. Әнес Сарай. Исатай – Мақамбет тарихы. Алматы. Өлке. 1997 ж. 12-бет. Қасымбаев Ж. Жангир хан. А., 2001. 38. «Жұлдыз» жорналы. 2002 ж. №11. 39. «Қазақ әдебиеті» 23.05. 1990 ж. №21 І-тарау 1. Савичев Н.В. Исатай Тайманов старшина Букеевской Орды. – «Уральские воиск. Ведомости» газеті 1876 ж № -51. 2. Ковалевский Е.П. Странствователь по суще и морям. СПг. 1843 г. 3. Добромыслов А. Тургайская область. 235 бет. 4. Сонда 236 бет 5. Сонда 417 бет 6. Досмұқамбетұлы Қалел. Исатай-Мақамбет жинақ. Ташкент 1926 ж. 62-бет 7.Рязанов А. Восстание Исатая Тайманова. 8.СербариновГ. Исатай Тайманов Труды общества изучения Киргизского края. 9.Шахматов В.Ф. Внутренняя Орда и восстание Исатая Тайманова. А.А. 1946 г. том 5 вып 1. 1925 г. с.1с-20. 10. Бекмаханов Е. Аталмыш еңбек. 11. Шаяхметов Н. Из тьмы веков А.А. 1969 г. 12. Әнес Сарай. Исатай-Махамбет тарихы А 1998 ж. 42 бет. 13.Тизенгаузен В.Г. Сборник материалов 532 бет. 14.Қ.Р.ОММ. 196 іс, 55 пар. 15. Сонда 49 бет, 101,102,103 бет. 16. КР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 214 іс, 141 пар. 17. КР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 196// іс, пар. 18. Сонда, 5 іс, 17 пар. 19. «Уральская неделя! Газеті 12.07.2001 ж. №3. 20. КР ОММ 78 қор, 3 тізбе 84 іс, 4 парақтың арғы беті. Қысқаша пар 21.Үш ғасыр жырлайды. А. 1965 ж. 384 бет. 22. Материалы по истории политического Казахстана А.А. 1966 г. стр. 73. 23. ҚР ОММ 78 қор, 2 тізбе, 8 іс, 56 пар. 24. Қазақ Совет энциклопедиясы. А. 1975 ж. 7 том. 53 бет. 25. Ковалевский Е.П. аталмыш еңбек. 26. Аполлова Н.Г. аталмыш еңбегі. 27. Материалы по Истории Каз ССР. М. 1940 г. том 4. (М.И. Каз.) 28 Томашевский И.Н. Естественно-исторические условия Казахстана. Труды общества изучения Казахстана А. 1929 г. том 10. 29. Якупов Т.Ф. Песчаные пустыни и полупустыни Северного Прикаспия. М. АН.СССР 1995 г.с. 532 30. Материалы по истории Каз ССР том 4 (М,И.Каз) 31. ҚР ОММ 78 қор, 1 тізбе, 8 іс, 5пар. 32. МИ. Каз. ССР. том 4. с. 293. 33. М.И. Каз. ССР том 4. с. 294. 34. ҚР ОМ 78 қор,4 тізбе, 64 іс, 4 пар. 35. Мукатаев Г. Великий преобразователь степи. 2001г. г.Уральск. с. 38-39. 36. Р.Г.И.А. ф. 1291, оп. 81, д. 5. л. 133. 37. Әнес Сарай аталмыш еңбек. 12 бет. ІІ-тарау. §1 1. Вяткин М. Срым Датов. М. 1946г. 2. Материалы по Истории Казахской ССР.М. 1940 г. с 201-202. 3. Сонда 217 бет. 4. Сонда, 297-300 бет. 5. Вяткин М. Срым Датов. 232 бет 6. «Приуралье» газеті, 12.08.02 ж. 7. Стариков В.И. Историко-исторический очерк Оренбургского казачьего воиска. О-рг. 1891 г. с 95. 8.Шахматов В.Ф. Внутренняя Орда и восстание Исатая Тайманова. А 1946 г. 8.Иванин М.Н. Описание зимнего подода в Хиву в 1839-1840 г. с-пг 1873 г. с 186. 9.Мейер Л. Киргизская степь Оренбургского ведомства. С-Пг. 1865 г. с-50. 10. МИ Каз. ССР. т.4. 11. ҚР МОМ, 79 қор, 1 тізбе, 1477 іс, 2 пар. 12. Сонда, 4 қор, 1 тізбе, 1477 іс, 2 пар. 13. МИ Каз ССР М. т.4. 3 пар. 14. Сонда, 2 пар, 4 қор. 1 тізбе, 327 іс, 26 пар. 15. Сонда, 4 қор, 1 тізбе, 6 іс, 199 пар. 16. Шахматов В.Ф. аталмыш еңбек. 17. ҚР МОМ, 4 қор, 10 тізбе, 2158 іс, 11 пар. 18. Орынбор ОМА, 6 қор, 10 тізбе, 49 іс, 36 пар. 19. ҚР МОМ, 4 қор, 1 тізбе, 21 іс, 180 пар. 20. Сонда, 280 іс, 116 пар. 21. Сонда, 21 іс, 180 пар. 22. Сонда, 1970 іс, 22 пар. 23. Сонда, 11 пар. 24. Сонда, 4 қор, 1 тізбе, 1868 іс, 161 пар. 25. Астрахан ОМА, 2 қор, 2 тізбе, 17 іс, 10 пар. 26. Сонда, 3 пар. 27. ҚР, ОММ, 4 қор, 1 тізбе, 8 іс, 19 пар. 28. Жайсан Ақпай – Жәңгір хан. Орал. 2001 ж. 15 бет. 29. Рязанов А. Сорок лет борьбы казахского народа за национальную независимость. К.О.1927. 30. Кенжалиев И.Н. Ақиқаттан алшақтамайық – «Жас алаш» газеті 18.02.92 ж. Тарих деректілікті талап етеді. – «Еділ-Жайық» газеті. Орал. 2001 ж. №11; «Приуралье» газеті История: факты или мифы. 17.08.2002 ж.; Бөкей ордасы Орал. 2002 ж. монография 31. Әнес Сарай, аталмыш еңбек. 44 бет. 32. «Егемен Қазақстан» газеті. 12.07.2002 ж. 33. Харузин А. Киргизы Внутренней Орды. М. вып. 2. стр 34. 34.Сонда, с 32. 35. Зиманов С. аталмыш еңбек. 58-60 б.б. 36. МИ Каз. ССР. т. 4, с. 293. 37. ҚР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 5042 іс, 19 пар. 38. Сонда, 39. Сонда 40. Сонда 41.Левшин А. Описание Киргиз-казачых Орд и степей. С-Пг 1832 г. 42. «Қазақ әдебиеті» газеті 16.11.1956 ж. 43. Сонда, 12.10.79 ж. 44. Сонда, 5.04.57 ж. 45. Жайсан Ақпай, Нарын - Казачия. Уральск 2001 г. 46. ҚР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 5042 іс, 19 пар. 47. Жайсан Ақпай, «Нарын-Казахия». Орал 2001. 48. Орал өңірі! 17.07.98 ж. 49. Қасымбаев Ж. Жангир хан. А. 2001 г. с 68. 50. Харузин А. Киргизы Внутренной Орды. М. 1891 г. вып. 2. с 198. 51. ҚР ОММ, 4 қор, 1 тізбе, 2231 іс, 669 пар. 52. Астархан ОМА, 2 қор, 2 тізбе, 170 іс, 20 пар, 5040 іс, 33 пар. 53. ҚР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 5040 іс, 33 пар. 54. «Эпоха» жорналы С-Пг. 1864. №12 9-бет. 55. ҚР ОММ, 4 қор, 1 тізбе, 5040 іс, 39-48 б.б. 56. Сонда, 2231 іс, 18 пар. 57. Қасымбаев Ж. Жәңгір хан. А. 2001 ж. 93-бет. 58. «Егемен Қазақстан» газеті 5.1. 03 ж. № 59. ҚР ОММ 78 қор, 1 тізбе, 1 іс, 42 пар. 60. Сонда, 4 қор, 1 тізбе, 4198 іс 1 пар. 61. Сонда, 4 қор, 1 тізбе, 2231 іс, 21 пар. 62. Сонда, 1974 іс, 382-383 п.п. 384 пар. 63. Сонда 362 пар. 64. Сонда 383 пар. 65. Очерки Зауральный степи и Букеевской Орды. М. 1859 г. с 16. 66. ҚР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 1497 іс, 7 пар. 67 Материалы по истории Каз. ССР т. 4, с 150. 68. ҚР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 4595 іс 3 пар. 69. Сонда, 1017 іс, 1-3 п.п. 70 Сонда, 613 іс 1 пар. 71. Сонда, 1498 іс, 14 пар. 72. Сонда, 2135 іс, 33 пар. 73. Сонда, 292 іс, 2-10 п.п. 74. Сонда, 21 іс, 247 пар; тағыда 1528,1530, 1531,1533 істер. ІІІ-тарау. §3 1. ҚР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 4197 іс, 258 пар. 2. Түркстан жинағы, 437 том, 105 бет. 3. Орынбор ОМА, 6 қор, 10 тізбе, 4837 іс, 66 пар. 4. Ковалевский А.П. аталмыш еңбек, 61 бет. 5. Сонда, 81 бет 6.Орынбор ОМА, 6 қор,10 тізбе, 5370 іс, 1 пар. 7. Сонда, 10 пар. 8. Сонда, 5576 іс, 18-19- п.п. 9. ҚР ОММ, 4 қор, 1 тізбе, 2006 іс, 7-10 п.п. 10. Сонда, 4210 іс, 11 пар. 11. Сонда, 4909 іс, 57 пар. 12. Орынбор ОМА, 6 қор, 10 тізбе, 478 іс, 32-33 п.п. 13. Сонда, 4210 іс, 11 пар. 11. Сонда, 4909 іс, 57 пар. 12. Орынбор ОМА, 6 қор, 10 тізбе, 478 іс, 32-33 п.п. 13. Сонда, 27 пар. 14. Сонда, 5674 іс, 2 пар. 15. «Егемен Қазақстан» газеті, 8 қаңтар, 2003 ж. №5. 16. ҚР ОММ 4 қор, 1 тізбе, 3414 іс, 28 пар. 17. Сонда, 3464 іс 33 пар. 18. Сонда, 3414 іс 39 пар. 19. Сонда, 47 пар. 20. Сонда, 3414 іс, 72 п. а.беті. 21. Сонда, 143 пар. 22. «Қазақ әдебиеті» газеті, 31-06-70 ж. 23. «Қазақ әдебиеті! газеті, 31.07.1959 ж. №31
§2. £¼ëì±ë¿ ±óëåò¿ ……………………………………………………………………………….25-áåò. Ìà³àìáåò ºñêåí æåð …………………………………………………………………………. 48 áåò. ¯øê¿ òàðàï æ±íå îíûµ ³àëûïòàñóû à) ¯øê¿ òàðàïòûµ òàáè²àòû ………………………………………………………………. 53 áåò. ¯øê¿ òàðàïòûµ ³àëûïòàñóû ……………………………………………………………… 62 áåò. ¯¯ - ÒÀÐÀÓ. Ê¿ø¿ æ½ç áåí Áºêåéë¿êò¿µ ³î²àìäû³ ºì¿ð¿íå øîëó. §1. Ìà³àìáåò ºñêåí äàëàäà²û ³î²àìäû³ ºì¿ð òóðàëû. Õ¯Õ².…..70-áåò. Îòàðëàóäûµ ºð¿ñòåó¿ …………………………………………………………………………..74-áåò. §2. ¯øê¿ òàðàïòûµ Õ¯Õ-²àñûðäûµ 2-øèðåã¿íäåã¿ ºì¿ð¿ ……………. 90-áåò. §3. Õàííûµ æåá¿ðë¿ã¿ æ±íå îíûµ çàðäàáû ………………………………….104-áåò. ¯¯¯ - òàðàó. ¯øê¿ òàðàïòà åæåêòåñó俵 ³àëûïòàñóû. Øàðóàëàð øàé³àñû §1. Ûëûµíûµ áàñòàëóû ……………………………………………………………………114-áåò. Õàëû³ ðåñïóáëèêàñû ………………………………………………………………………..119-áåò. §2. Áºêåéë¿êòåã¿ øàðóàëàð ñî²ûñû ……………………………………………….123-áåò. §3. Øàðóàëàð ñî²ûñûíûµ àÿ²û ……………………………………………………..136-áåò. §4. Àëøûí äàëàñûíäà²û øàðóàëàð ³îç²àëûñû ………………………….146-áåò. Ʊµã¿ð òà²äûðû ………………………………………………………………………………….164-áåò. Ìà³àìáåò-ê½ðåñêåð …………………………………………………………………………..171-áåò. Áàòûðäûµ ³àçàñû…………………………………………………………………………………181-áåò. Ìà³àìáåò ê½éø¿ …………………………………………………………………………………186-áåò.
Êîìïüþòåðäå òåð¿ï, áåòòåãåí: Íóðæàíîâà Ð.À. Ò½çåòóø¿: Êóñàèíîâà Æ.Í., Ñàïàðîâà Ã. Òåõíèêàëû³ ðåäàêòîðû: Êóæàëèåâà Ð.Ð., Òóëåïîâà Ä.Ì. 20.10.2002æ. òåðóãå áåð¿ëä¿. 20.10.2002æ. áàñó²à ³îë ³îéûëäû. Îôñåò іаІазы. Кºëåì¿ 15,5 б.т. Òàðàëûìû 550 äàíà. Áà²àñû êåë¿ñ¿ì áîéûíøà. Áàòûñ £àçà³ñòàí ìåìëåêåòò¿ê óíèâåðñèòåò¿í¿µ áàñïàõàíàñû 417000, Îðàë ³àëàñû, Äîñòû³ ä൲ûëû, 188 ½é. 
Á£ÌÓ-í¿µ ðåäàêöèÿëû³ áàñïà áºë¿ì¿íäå áàñûëäû. жүктеу/скачать 1.13 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|