Ајишәнин ики мәктубу Әҝәр: Сән мүһарибәдән әл чәксән, мән сәнин өвладын оларам. “Зејд ибни Суһам”
1-Зејд ибни Суһана јазылан мәктуб.
Тәбәри Мүҹалид ибни Сәиддән нәгл едир: Ајишә алим, тәгвалы вә Пејғәмбәр ¡-ин сәһабәси олан Зејд ибни Суһама белә бир мәктуб јазыб.
Бу Пејғәмбәр ¡-ин ханымы вә Әбу Бәкрин гәзә Ајишә тәрәфиндән онун пак вә салеһ өвлады Зејд ибни Суһама јаздығы мәктубдур. Әзиз оғлум! Сәндән көмәк ҝөзләјирәм. Бу мәктубу алан кими бизә көмәјә тәләс. Әҝәр бу хаһиши мәндән гәбул-етмәсән, ән азы Әлидән узаглаш вә она көмәк етмә!
Зејд Ајишәнин белә ҹаваб јазды:
Бу Зејд ибни Суһамын Әбу Бәкрин гызы Пејғәмбәрәр ¡-ин ханымы Ајишәјә јаздығы мәктубдур. Ајишә! Мән о заман сәнин оғлун оларам ки, сән бу горхулу фикриндән дөнәсән вә евинә гајыдасан. Әҝәр мәсләһәтими гәбул-етмәсән сәнин оғлун олмагдан әлавә сәнинлә мүһарибә едәҹәјәм.1
Бу мәктуба ҝөрә Зејд Ајишә һагда бу ҝөзәл вә тарихи ҹүмләни демишдир: Аллаһ Ајишәјә рәһмәт етсин ки, бизимлә чох ҝөзәл мүамилә етди. Евдә отурмаг онун вәзифәси олдуғу һалда ону бизә тапшырды. Мүһарибә исә бизим вәзифәмиз олдуғу һалда ону өз өһдәсинә ҝөтүрдү.
2-Һәфсәјә јазылан мәктуб.
Әбу Михнәф јазыр: Ајишә Имам Әли ™-ын Зигар мәнтәгәсинә дахил олдуғундан хәбәр тутдугда Өмәрин гызы Һәфсәјә белә бир мәктуб јазды:
Һәфсә! Сән хош вә севиндириҹи бир хәбәр верим:
Әлинин ордусу Мәдинәдән һәрәкәт едиб, Зигар мәнтәгәсинә дахил олуб. Орда бизим силаһларым вә әсҝәрләрин чохлуғун ешидиб, горхуја дүшүб.
Бу ҝүн Әли рам едилмиш вә өзүн итирмиш бир илана охшајыр. Нә архаја чәкилә билир вә нә габаға ҝедә билир.
Һәфсә мәктубу алан кими кәнизләрә вә, хадимләрә, гәзлара вә гоһумлара әмр етди ки, мәктубун мәтниндән маһны дүзәлдиб, дәфлә белә охусунлар:
ما الخبر ما الخبر علی فی السفر کالفرس الاشقر ان تقدم عقر و ان تاخر نحر
Гадынлар, түләганын1 гызлары вә Әли ™-ын мүхалифләри бу һадисәни ешидиб, Һәфсәнин евинә ҝәлдиләр вә һәмин шадлыг мәҹлисиндә иштирак етдиләр.
Әли™-ын гызы Үмм Күлсүм бу һадисәни ешидәндә чадрасын ҝејиб, бир дәстә гоһум гадынларла танынмајан һалда Һәфсәнин евинә ҝәлди вә бир күнҹдә отурду.
Бир мүддәтдән сонра үзүндәки рүбәнди ачды. Һәфсә ону ҝөрәндә чох хәҹаләт чәкди. Бу рәфтарындан пешиман олдуғуну билдирди.
Үмми Күлсүм деди: – Һәфсә! Ајишәјә вә сәнә јарашмаз ки, Атам Әли илә әдавәтдә һәмкарлыг едәсиниз. Неҹә ки, Пејғәбмәр ¡ –ы инҹидәндә бир-биринизә көмәк едирдиниз вә бу ишинизә ҝөрә Гур`ан2 сизи мәзәммәт етди.
Һәфсә деди: – Үмми Күлсүм! Аллаһ сәнә рәһм етсин. Мәни бағышла. Бундан артыг мәни мәзәммәт етмә. Сонра ҝөстәриш верди, Ајишәнин мәктубун Үмми Күлсүмүн мүгабилиндә ҹырдылар.3
Әли ™-ын ордусу Мәдинәдән һәрәкәт едир Нә чохдур о алимләр ки, елми олмасына бахмајараг, наданлыг онлары һәлак етди. “Имам Әли ™”
Әли ™-ын мүхаләфләринин һәзрәтлә дөјүшмәк үчүн јаратдығы ордуну неҹә јаранмсы һагда бәһс етдикдән сонра инди дә Әли ™-ын Мәдинәдән чыхыб, Бәсрәјә ҝәләнә гәдәр баш вермиш һадисәләрә шәрһ едирик.
Ајишәнин гијамы, Тәлһә вә Зүбејрин мүхалифәти вә онларын ордусунун Ирага тәрәф һәрәкәт етмәси Әли ™ ешидәндә ҝөстәриш верди ки, мүһаҹирләр, әнсар вә башга мүсәлманлар Мәдинә мәсҹидиндә ҹәм олсунлар. Һәзрәт сонра мәсҹиддә белә бир хүтбә охуду.
Ҹамаат! Ајишә мәним әлејһимә бөјүк бир орду дүзәлдәрәк, Ирага тәрәф һәрәкәт едир. Тәлһә вә Зүбејр дә мәним беј`әтими сындырыб, она гошулублар. Чүнки Тәлһә онун әмиси оғлу Зүбејр исә баҹысынын әридир Тәлһәвә Зүбејр ријасәтә ҝөрә беј`әти сындырдылар. Онлар әҝәр галиб ҝәлсәләр, онларын арасында мүтләг ихтилаф јаранаҹаг. Чүнки онлар һәр икиси мәгамы өзү үчүн истәјир. Бу мәгама јетишмәк үчүн о биринин бојнун вурур. Амма јәгин билирәм ки, онлар мәғлуб олаҹаг вә хилафәтә јетишмәјәҹәк.
Амма Ајишә о, дәвәјә минмиш гадын Аллаһа анд олсун, о бу сәфәрдә ҝүнаһдан башга һеш нә әлдә етмир. Тәрәфдарларыны да һәлакәтә сүрүкләјир. Аллаһа над олсун бу дөјүшдә Ајишәнин ордусунун үчдә бир һиссәси һәлак олаҹаг. Үчдә бири фәрари, үчдә бири исә пешиман олаҹаг.
Ҹамаат! Бу һәмин Ајишәдир ки, Ноәб итләри онун үстүнә һүрдүләр. (Бу һадисә Пејғәмбәр ¡-ин дедијинә әсасән Ајишәнин батил олмасына ән мөһкәм дәлил иди.)
Амма Тәлһә вә Зүбејр Аллаһа анд олсун онлар өзләри јахшы билиләр ки, дүз јолда дејилләр. Беј`әти сындырмагла ҝүнаһ едирләр.
Нә чох алимләр олуб ки, елимләри илә јанашы наданлыг онлары һәлак едиб. Илаһи бизә көмәк ол. Бизи өз ихтијарымыза гојма.
حسبناالله ونعم الوکیل
Имам Әли ™ сонра сөзүнә белә давам етди:
Ҹамаат! Аҝаһ олун! Бу ҝүн бөјүк бир фитнә-фәсад мејдана ҝәлмишдир. Бу фитнәнин амили үсјанкар дәстәдир.
”فئۃ باغیۃ “
Пејғәмбәр ¡ даим о дәстә һагда бизә хәбәр верирди. Ҹамаат! Инди мәнә вә сизә мүсәлманларын арасындан ҝөтүрәк. Онларын фитнәләрини сөндүрәк. Һардадыр һагг вә һәгигәт гаровулчулары?
Һарададыр гејрәтли вә иманлы кишиләр?
Һарададыр һаггы батилдән, зүлмү әдаләтдән ајыранлар?
Ҹамаат! Мән Гүрејшә нә пислик етмишәм ки, мәним әлејһимә фитнә атәши јандырыблар? Мән дә һаггы батилдән ајыраҹагам вә һаггын ҝөзәл чөһрәсини ашкар едәҹәм. Гурејши ағлар гојаҹам. Онлара дејин истәдикләри гәдәр өз бәдбәхтликләринә ҝөрә налә етсинләр вә зилләтләринә ағласынлар.1
Бу хүтбәдән сонра һәзрәт ҹамааты һазырламаг үчүн 2-дәфә дә хүтбә охуду. Нәһајәт ахырынҹы ҝүн мүһарибә елан етди вә орду тәшкил верди. Сонра һазырлыг әмри верди вә гошунла Мәдинәдән һәрәкәт етди.
Мәс`уди јазыр: Әли ™ Сәһл ибни Һәнифә Әнсарини өз јеринә тәјин етди вә Мәдинәнин бүтүн ишләрини она тапшырды. Һәзрәт 700 нәфәрлә Ирага тәрәф һәрәкәт етди. Ордунун 400 нәфәрини мүһаҹир вә әнсар, 70 нәфәрини Бәдр мүһарибәсиндә иштирак едәнләр, галанларыны исә Пејғәмбәр ¡-ин һөрмәтли сәһабәләри тәшкил едирди. Беләликлә Әли ™ ордусуну һазырлады. Онлар әввәл Мәккә сонра исә Ирага тәрәф јола дүшдүләр та Рәбәзәјә дахил олдулар.2
Әли ™-ын ордусу Рәбәзәдә Илаһи! Онларын планын мәһв ет. “Имам Әли ™”
Әли ™ әсҝәрләри илә әввәл Рәбәзә адлы бир јердә мәнзил гурду вә бир нечә ҝүн орда галды.
Бәсрәнин һакими Осман ибни Һәниф орда (Рәбәзә) Әли ™-ла ҝөрүшдү. Тәбәри онларын ҝөрүшүн Мәһәммәд ибни Һәнәдијјәдән белә нәгл едир. Осман Бәсрәдән Рәбәзәјә ҝәди. Амма Ајишәнин ордусу онун үз вә башынын түкләрини јолмушду. О, бу вәзијјәтлә Әли ™-ла ҝөрүшдү. Осман һәзрәтә деди: –
Ја Әмирәл-Мө`минин! Сән мәни бәсрәјә һаким ҝөндәрәндә мән ағ саггал бир киши идим. Амма бир ҹаван оғлана охшајырам.
Әли™ бујурду: Осман сәбр ет! Аллаһ бунун мүгабилиндә сәнә саваб вә әҹр верәҹәк. Сонра һәзрәт ордуја үз тутуб деди: – Ҹамаат! Тәлһә вә Зүбејр беј`әтләрин сындырдылар вә ҹамааты мәним әлејһимә галдырды. Гәрибәдир онлар Әбубәкр вә Өмәрлә неҹә мүвафиг олдулар вә онларын әмрләринә бојун әјдиләр. Амма мәнимлә мүхалифәтчилик етдиләр.Сона Әли™ онлара белә гарғыш етди:
Илаһи ! Онлары тезликлә ҹәзаландыр3.
Әмирәл-Мө`минин ™ ордан Куфәнин һакими (Абдуллаһ ибни Гејс) Әбу Муса Әш`әријә белә бир мәктуб јазды:
Әбу Муса! бә`зиләри мәним беј`әтими сындырыблар.
Достларымы вә тәрәфдарларымы өлдүрүбләр. Онлар мүсәлманлар арасында фитнә јарадыблар.
Әбу Муса! Сән мәним куфәдәки һакимсән. Ҝәрәк мәнә көмәк вә дәстәк оласан. Мәктубуму алан кими куфә ҹамаатын силаһландырыб, ҝөндәр. Вәссәлам. Әли ™ бу мәктубдан әлавә Куфә ҹамаатына дамәктуб јазды. Онлардан көмәк истәди.
Амма Әбу Муса Имам ™-ын мәктубуна ҹаваб вермәди. О, һәзрәтин мәктубуна мүсбәт ҹаваб вермәкдән әлавә ҹамааты Әли ™-а јардым етмәкдән узаглашдырды. Әли ™-ын мәмурлары Куфәдән мәјус һалда гајытдылар. Һәзрәт Әбу Мусаја башга бир мәктуб јазды вә ону бәрк мәзәммәт етди. Һәзрәт сонра Рәбәзәдән Ирага тәрәф һәрәкәт етди.1
Достарыңызбен бөлісу: |