Issn 305-9397. Ғылым және білім. 2022. №1-1 (66) issn 2305-9397
ISSN 2305-9397. Ғылым және білім. 2022. № 3-3 (68)
жүктеу/скачать 7.12 Mb. Pdf көрінісі
|
| ISSN 2305-9397. Ғылым және білім. 2022. № 3-3 (68)____ _
201 (6) формуласы бойынша есептеулер жҥргізу ӛте кҥрделі және кӛп еңбекті қажет ететін міндет. Сондықтан ҚТШ және ЖБШ жедел болжау ҥшін жеңілдетілген жедел есептеу әдісі жасалды. Теориялық есептеулер нәтижелері бойынша ҚТШ -нің дамыған қабаттың тереңдігіне графоаналитикалық тәуелділігі алынды (сурет 4). (7) Суретте (сурет 4, а) флюидтерді ӛндіру тереңдігінің ӛсуімен қойнауқаттық қысым ӛсетінін кӛруге болады, демек, ҚТШ мәні кіші тереңдіктерге қарағанда ҥлкен. Ал тау – кен ӛндірісінің ЖБШ-ға әсерін қарастырған кезде-Даму тереңдігінің жоғарылауымен деформациялар мӛлшері, керісінше, азаяды [21]. Осы факт негізінде ҚТШ және даму тереңдігіне байланысты ЖБШ болжау ҥшін графоаналитикалық тәуелділік алынды (сурет 4, б) абсцисса осі бойынша ЖБШ орналасқан. Сурет 4 – а) ҚТШ әзірлеу тереңдігіне тәуелділік графигі H; б) ҚТШ-ға және әзірлеу тереңдігіне байланысты ЖБШ болжамдау графигі. Осылайша, ҚТШ-ге және даму тереңдігіне байланысты ЖБШ-ді болжау ҥшін екі тҥрлі графоаналитикалық тәуелділік ҧсынылады: 6,8% қателігі бар логарифмдік: (8) және сызықтық қате 29,8%: (9) Әлбетте, логарифмдік тәуелділік жер бетінің шӛгуін дәл болжайды. Графиктен кӛріп отырғанымыздай, жер бетіне Н = 4 км тереңдікте 60 мм-ге тең ҚТШ шамасынан 6 мм беріледі. Кенқияқ, Қҧлсары, Орысқазған және т. б. кен орындары бойынша игеру тереңдігі 1000 м-ден асатын және ҚТШ кҥндізгі бетке мҥлдем берілмейді, яғни ЖБШ нӛлге тең болады. Ал Мақсат, Таңатар, Королевское, Теңіз және Ботахан кен орындары бойынша кӛрсетілгендерге қарағанда техногенді ЖБШ сәйкесінше: 43, 18, 12, 6, 4 мм. қҧрайды. Инженерлік құрылыстардың деформациясын бақылау. Қазіргі уақытта "Теңізшевройл" ЖШС арнайы жобасы бойынша Қазақстанда жҥк тасымалдауға арналған айлақ қҧрылыстары бар Солтҥстік Каспий теңіз арнасы салынуда [21]. Сонымен қатар осы гидротехникалық қҧрылысқа геодезиялық мониторинг жҥргізілді. Жобада келесі қҧрылымдар қарастырылған (сурет 5): теңіз каналы; айналу бассейні; айлақтық жҥктерді тиеу қҧрылыстары (ЖТҚ); жҥктерді уақытша сақтау қҧрылыстары (ЖУСҚ); кірме жол және т. б. Солтҥстік Каспий теңіз арнасы қҧрылыс операцияларын қолдау және Қазақстанның Батыс Қазақстан ӛңірінің мҧнай кен орындары мен ӛнеркәсіп кәсіпорындарына кӛмек ретінде жҥктерді тасымалдау ҥшін пайдаланылатын болады. 2021 жылы барлық басты жҥктерді жылына 272 000 т жӛнелту болжанып отыр. ) Н 01 , 0 ln( 015 , 0 ехр |