Issn 305-9397. Ғылым және білім. 2022. №1-1 (66) issn 2305-9397
Key words: organic farming, biologized technology, safflower, phytomelioration, yield, soil indicators. Кіріспе
жүктеу/скачать 7.12 Mb. Pdf көрінісі
|
| Key words: organic farming, biologized technology, safflower, phytomelioration, yield, soil
indicators. Кіріспе. Ауыл шаруашылығындағы жаңа бағыттың басты буыны - органикалық егіншілік, фитомелиорант ретінде пайдаланылатын ауыл шаруашылығы агроландшафттарын пайдалану болып табылады. Қҧрғақшылыққа тӛзімділігі мен ӛнімділігімен қатар мақсары фитомелиорациялық рӛлі ҥлкен ӛсімдіктер қатарына жатады. Кӛптеген ғалымдардың еңбектерінде мақсарының топырақ қҧнарлылығын арттырудағы жасыл тыңайтқыш ретіндегі оң рӛлі туралы ғылыми мәліметтер жиналған [1]. Постников (2017) топырақты ауыр металдардан тазарту ҥшін ластанған топырақта фитомелиорант ретінде мақсарыны ӛсіруді ҧсынады [2]. Маркос пен басқа ғалымдар (2018) жҥргізген зерттеулердің негізінде мақсарының топырақтың тығыздалуына тӛзімді екенін және мақсарыны топырақтың кӛлемді тығыздығын тӛмендететін тҥр ретінде атап кӛрсетеді. Бҧл зерттеуде Q1/2 индексі сәйкесінше IMA-2106 және IMA-4904 генотиптері ҥшін 1,77 және 1,55 мәндерінен жоғары болды [3]. Топырақта ӛсімдіктер ҥшін қажетті табиғи қоректік заттар бар, бірақ оларға ӛсімдіктер жете алмайды және жыл сайын биологиялық белсенділік немесе химиялық процестер нәтижесінде аз ғана бӛлігі бӛлініп шығарылады. Бҧлай бӛлініп шығарылуы ӛте баяу жҥреді және ауыл шаруашылығы ӛндірісінің қоректік заттардың жойылуын ӛтеу және дақылдардың қажеттіліктерін қанағаттандыру ҥшін тым жеткіліксіз. Осылайша тыңайтқыштар топырақтың қҧрамында бҧрыннан бар қоректік заттарды толықтыруға арналған [4]. Химиялық тыңайтқыштарды, органикалық тыңайтқыштарды немесе биотыңайтқыштарды қолданудың қоректік заттармен қамтамасыз етілуі, ӛнім алу және қоршаған орта сапасы тҧрғысынан артықшылықтары мен кемшіліктері бар. Тыңайтқыштардың әр тҥрін оңтайлы пайдалану және ауыл шаруашылығы дақылдарының ӛсуі ҥшін қажетті қоректік заттардың теңгерімін басқаруға қол жеткізудегі артықшылықтарын дҧрыс пайдалану ҥшін біріктіре білу керек. Биотыңайтқыштар дақылдардың қоректік заттарға деген қажеттілігін қанағаттандырудың балама кӛзі болып табылады. Биотыңайтқыштардағы пайдалы бактериялар ӛсімдік шаруашылығы ҥшін ӛте маңызды Azotobacter, Azospirillium, Rhizobium, Mycorrhizae болып табылады. Биотыңайтқыш сонымен қатар ӛсімдікті қоршаған ортаның қолайсыз әсерлеріне тӛзімді ете алады [5, 6]. Малустың және басқаларының айтуынша (2016), биотыңайтқыштар қоршаған ортаға елеусіз әсер ете отырып, ауыл шаруашылығының ӛнімділігін сақтай отырып, қоректік заттарды басқарудың кешенді жҥйесін дамытуда маңызды рӛл атқаруы мҥмкін [7]. жүктеу/скачать 7.12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|