Жас ғалымдар, магистранттар, студенттер мен мектеп оқушыларының «хxi сәтбаев оқулары»
жүктеу/скачать 4.43 Mb. Pdf көрінісі
|
| «XXI Сәтбаев оқулары»
«СТУДЕНТТЕР» сериясы 5 Бөлек карталарды қабаттастыру және ақпаратты жалпылау арқылы компоненттерге негізделген карталар сериясын бір синтетикалық картаға біріктіру. 6 Бағалау шкаласы бойынша қабаттастыру нәтижесінде алынған және оларды әл-ауқаттың тиісті санаттарына жатқызылған учаскелерді бағалау. 7 Алынған бағалау учаскелерін талдау. 8 Әр түрлі әл-ауқат санаттарына тағайындалған сайттардың арақатынасын пайыздық және аймақтық есептеу. 9 Қаланың бас жоспарын жақсарту бойынша ұсыныстарды қоса, түзету шараларын құрастыру [3, 47 б.]. Майқайың елді мекенін геоэкологиялық бағалаудың негізгі критерийлері келесідей: ауаның ластануы; топырақтың ластануы; су объектілерінің ластануы; физикалық ластану - шу, электромагниттік, сәулелену; өсімдік жамылғысының жағдайы; геологиялық ортаның жағдайы: рельефтің өзгеруі, жер асты суларының жақын орналасуы (су басу), көшкін процестері, эрозия, сайдың пайда болуы; тұрғын үй жүктемесі; көлік жүктемесі. Кесте 1 – Жиынтық бағалау шкаласы Жағ- дай бағасы, балл Ауаның ластану- ының жалпы индексі (ИЗА) Судың ластануы ның жалпы көрсеткіші (ИЗВ) Топырақ ластану жалпы көрсет- кіші (Z C) Физикалық ластану Растительность Геоло- гиялық процест Ландшаф- тың тартым- дылы-ғы Шу, дБ ЭМП кВ\м Радиа- ция мкР\ч Нақ- ты күй Көгал- дан -дыру деңгейі кв.м\ чел. 1 1 затқа артық 1-ге дейін 6-8 15 1-ге дейін 4 Сау күй- де 8 1 Мәдени ландшафт, табиғи өсімдік жамыл- ғысы Топырақ пен судың күйін бағалау кешенді көрсеткіштер – Zc және судың ластану индексі бойынша жүргізілуі керек сәйкесінше. Топырақ ластануының жалпы индикаторы (Zc) – бұл бірнеше ластаушы заттармен топырақтың ластануының кешенді көрсеткіші, сонымен қатар ластаушы заттардың ШРК- дан жоғары концентрациясының пайда болу мәндері. Әдетте Zc топырақтағы ауыр металдардың құрамын көрсетеді. WPI IPA-ға ұқсас есептеледі. Майқайың елді мекенінің өсімдік жамылғысының жай-күйін 1 тұрғынға шаққандағы жасыл алқаптар аумағының қолданыстағы нормативі (шаршы метрде), сондай-ақ нақты күйі (сау, қанағаттанарлық, депрессиялық, ескіру) негізінде бағаланады. қалалық өсімдіктер. Майқайың үшін бұл стандарт 8 шаршы метрді құрайды, 1 адамға арналған жасыл алаңдар. Шудың әсерін бағалаудың стандарттары қалалық қоршаған ортаны қорғаудың аумақтық схемаларының бөлігі ретінде шудың ластануын есепке алу жөніндегі нұсқаулықта көрсетілген (1989). Шудың рұқсат етілген деңгейінің нормасы ретінде тұрғын ауданның орташа индикаторы (орташа тәуліктік) 15 дБ-қа тең алынады, өйткені шудың жүктемесі тәулік уақытына байланысты біршама ерекшеленеді. Екі немесе одан да көп жағымсыз геологиялық процестердің болуы жағымсыз сәт болып табылады, бір геологиялық процестің болуы ыңғайсыз, бір анықталмаған процестің болуы қанағаттанарлық деп саналады, бірақ олардың болмауы қолайлы [4, 7 б.]. Майқайың ауылында алтын өндірілетін Майқайыңалтын кәсіпорны бар, бұл тау-кен жұмыстары амосфераға теріс әсер етеді. Бірақ, Майқайыңалтын кәсіпорны ластану көздеріндегі атмосфераға шығарындылар мониторингін автоматтандырады. Биылғы жылы компания қоршаған ортаны қорғауға 219 миллион теңгеден астам қаражат жұмсады. Кәсіпорынның зиянды әсерін төмендету жөніндегі шаралар жиынтығына келесі шаралар кіреді: – атмосфералық ауа: шығарылған зиянды заттрады азайту үшін қазандық ЦН-15-500х2 маркалы циклондармен жабдықталған, түтін газдарын қатты бөлшектерден тазарту тиімділігі 83% құрайды; – топырақ пен өсімдік жамылғысы: учаскенің қалдықтармен және қоқыстармен ластануының алдын алу, кәсіпорында қалдықтарды басқару жүйесіне сәйкес қалдықтарды уақтылы жою; – су ресурстары: суды тұтыну және сарқынды суларды бұру көлемін бақылау; қолданылған май мен жанар-жағармай материалдарын белгісіз жерлерге тастауға тыйым салу. – шудың әсерінен қорғаныс: өзара дыбыстық қорғаныс пен табиғи кедергілерді ескере отырып, жұмыс істейтін машиналар мен механизмдердің орналасуын жүзеге асыру, тиісті күйде ұстау және машиналар мен механизмдерді профилактикалық жөндеуден өткізу. әзірленген және бекітілген ұйымдық құжаттарға сәйкес жұмыс өндірісіне арналған жобаға сәйкес [5, 20 б.]. Қорытынды: Майқайың кентінің экологиясына зақым келтіретін ол Майқайыңалтын кәсіп орны, себебі: Жұмыстарды жүргізген кезде қоршаған ортаның барлық компоненттеріне әсер |