Жəңгір хан атындағы Батыс Қазақстан

56 
 
Газлифті клапандар. 
 
Газлифті ұңғымаларын пайдаланудың қазіргі технологиясы арнайы 
конструкциялы тереңдік клапандарды қолданумен тығыз байланысты, 
оның көмегімен құбыр жəне құбыраралық кеңістік арасындағы байланыс 
орнатылып жəне үзіледі жəне газдың СКҚ-ға кіруі реттеледі. Қазіргі таңда 
көптеген əр түрлі кострукциялы тереңдік клапандар қолданылады.
Барлық клапандар өзінің тағайындалуы бойынша үш топқа бөлінеді: 
1. 
Газлифті ұңғыманы жіберу жəне оны игеруге арналған жіберу 
клапаны; 
2. 
Газлифті ұңғыманың үздіксіз жəне кезеңді жұмысы үшін 
жұмыс клапандары, газдың СКҚ-ға кіру тұсын сатылы өзгерту жолымен 
ұңғымадағы жағдайдың өзгеруі кезінде, олардың жұмыс режимін тиімді 
орнату. Кезеңді пайдалану кезінде, осы клапандар арқылы, клапан 
үстіндегі белгілі биіктігі бар сұйық бағанасы жиналған сəттерде газ СКҚ-ға 
ағады жəне осы клапандар сұйық СКҚ-дан жер бетіне шыққан кезінде, 
газдың кіруін жауып тоқтатады. 
3. 
Құбыраралық кеңістіктегі сұйық деңгейін клапаннан біршама 
тереңдікке төмен ұстап тұруға арналған ұштық клапандар, олар клапан 
арқылы газдың СКҚ-ға бірқалыпты өтуін қамтамасыз етеді жəне 
бүлкілдеудің алдын-алады. Ұштық клапандар құбыр бағанасының 
башмагы тұсында орнатылады. 
Конструкциялық жасалу жағынан газлиф клапандары əр түрлі 
болады. Серпімді элемент ретінде серіппе (серіппелі клапан) немесе 
сильфонды камера, (оған алдын ала белгілі қысымға дейін азот айдалады 
(сильфонды клапан)) қолданылады. Бұл клапанда серпімді элемент 
қызметін сығылған азот атқарады. Сильфон жəне серіппе қосылған аралас 
клапандар да болады, жұмыс істеу принципі бойынша клапанның көбісі 
дифференциалды болып келеді, яғни СКҚ-ғы клапан деңгейінде жəне 
құбыраралық кеңістіктегі қысымдар айырмасына байланысты ашылып, 
жабылады. Олар жіберу жəне жұмыс клапандар ретінде қолданылады. 
Мұнай өндірістің отандық практикасында серіппелі клапандар шығарылып 
(А.П. Крылов жəне Т.В. Исаков) жəне Баку мұнай 
кешкенінде сыналған [9,10]. 
3.8-сурет. Серіппелі клапанның 
принципиалды сұлбасы. 

57 
Серіппелі дифференциалды клапан (3.8-сурет) СКҚ-дың сыртында 
орналасады. Оның негізгі 1 жəне көмекші 2 штуцері болады. Газ саңылау 3 
арқылы кіреді, саңылау санын өзгертуге болады. Штоктың 4 екі ұшында 
екі клапан бастары орналасқан жəне керілуі гайкамен 6 реттелетін 
серіппелер штокты төменгі штуцерге 2 қысып ұстап тұрады. Осылай, 
клапан қалыпты ашылады. Ол ашылған кезде, газ саңылау 3 жəне штуцер 1 
арқылы СКҚ-ға өтіп, ондағы сұйықты газдандырады. Нəтижесінде СКҚ-ға 
қысым Р
т
түседі, ал Р
к
тұрақты қалады. Серіппенің керілуін F
n 
жеңіп, 
клапанды жабуға тырысатын күш болады. Егер f
2
–төменгі штуцердің 
қимасының ауданы, Р
т
-клапан ішіндегі қысым (үйкеліс кезіндегі 
жоғалтуларды ескермейміз), ол Р
к
–төменгі клапанға əсер ететін қысым 
болса, онда клапанның жабылу шарты былай жазылады:
n
t
k
F
f




)
(
2
немесе
n
зак
F
f


2
(3.12) 
мұндағы 
е
л
зак





серіппе күшін F
n 
жеңетін жəне клапан, 
жабылатын қысымдар айырмасы. Жабылғаннан кейін, жоғары басы 
штуцерге 1 қысылады, оның f
1
ауданы f
2
ауданынан біршама үлкен. 
Жабылу кезінде, штуцерден төмен клапандағы қысым Р
к 
тең болады. Ол 
жоғарғы штуцердің үлкен ауданына F
1 
əсер етіп, клапан жабық күйде 
тұрады:

жүктеу/скачать 3.01 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: