«Жеміс-көкөніс шаруашылығы, химия және өсімдік қорғау» кафедрасы
жүктеу/скачать 1.62 Mb. Pdf көрінісі
|
| 2. Шырынды бөлу әдістері. Суслоны екі сатылы бөлу – езіндінің
өздігінен ағуы және престеуі арқылы – әртүрлі конструкциялы сорықтыр- ғыштар мен престерде жүзеге асады, олардың әрқайсысының өздерінің артықшылықтары мен кемшіліктері болады. Сорықтырғыштар мен престерде сусло фракциясының алынуы мерзімді (СППД) және үздіксіз (СПНД) жұмыс істейтін қондырғыларда жүргізіледі. СППД сұлбасы бойынша өздінен бөлінген сусло камералы сорықтыр- ғыштарда гравитациялы-статистикалық тәртіпте бөлініп, суслоның езінді арқылы өз-өзімен сүзілуін және оның ағуын бәсеңдетуін қамтамасыз етеді. Тұнғаннан кейін осындай суслоның тұнба қалдығы 5-7%-дан көп болмайды. Сорықтырылған езінді мезгілді істейтін престерде жұмсақ механикалық жағдайда қысылады, жидектердің қабықшалары деформацияланбайды, тұқымдары үгітілмейді және суслоның қыспалы фракцияларының құрамында лайлы бөлшектер азаяды. СППД сұлбасы бойынша алынған сусло фракциялары бір-бірімен жеңіл қосылады, өңделеді және шампан, асханалық шарабы, шырындар және концентраттар шығаруда қолданылады. Жүзімді өңдеу маусымында СППД сұлбасы бойынша технологиялық жабдықтар тәулік бойы жүзімнің езіндісі жиналуына байланысты жұмыс істей береді. Сусло бөлінуінің ұзаққа созылуы суслоның езіндімен аз уақытта (2-3 сағат) аралас болуы және езінді қабаты арқылы өз-өзімен сүзілуін қамтамасыз етеді, бұл асханалық шарап- тары үшін пайдалы және шарап материалдарының керекті мөлшерде, жоғары сапада (аромат, экстракт) шығуына кепіл етеді. Бірақта мерзімді істейтін жабдықтар күту үшін айтарлықтай еңбек жұмсалуын қажет етеді, көп металл жұмсалуымен сипатталады, үлкен өндіріс алаңдарын қажет етеді. Сондықтан СППД сұлбасы біздің елде көп тарамады. СПНД сұлбасы бойынша сусло үздіксіз жұмыс істейтін шнекті сорық- тырғыштарда және престерде динамикалық режимде бөлінеді. Шнекті сорық- тырғыштарда шырын езіндіні үздіксіз араластыру арқылы шығарылады: езінді жұмсақ-босаң жағдайда болғандықтан суслоны жеңіл, тез өткізеді және сүзетін қабатын құрмай, лайлы бөлшектерді нашар тоқтатады. Үздіксіз істейтін престерде езінді интенсивті механикалық араласты- рылады: қатты бөлшектері деформацияланады, жидектердің қабықшалары жарылады және ұсақталады, жеке дәндері металл беттеріне қажалып майдаланады. Суслоның престі фракцияларында езіндінің сығылуының артуына байланысты лайлы бөлшектер мөлшері артады, олар химиялық құрамына қарай жеңіл асханалық ақ немесе қызғылт шараптары үшін жарамсыз болады. Сусло тұнғаннан кейін СПНД схемасы бойынша алынған тұнба қалдықтың мөлшері 25-50%-ға дейін баруы мүмкін. 36 Өздігінен бөлінген сусло құрамы мен сапасы бүлінбеу үшін, үздіксіз істейтін престің астында сусло қатал тәртіпте фракцияларға бөлінуі керек. 3- ші қысымды суслоны престің астында арнайы орнатылған қалқа арқылы бөліп, жүзім спиртін алу үшін жіберу керек. Үздіксіз істейтін сорықтырғыштар мен престер жоғары өнімді, ықшам- ды, пайдаланылу үшін қолайлы және жүзімді өңдеудегі ағынды желілерге жеңіл жиналады. Олар біздің елде көп таралды. Езіндіні сульфиттеу және қыздыру, оны ферментті препараттармен, электр тогымен өңдеу, езіндіні алдын ала ашыту жидектің талшықтарының құрылымын бұзады және суслоның бөлінуін өңделмеген езіндіні престеумен салыстырғанда 1,2-2 рет тездетеді. Қалдықтардың ылғалдылығы 55-56% болған кезде престеу аяқталды деп есептеледі. жүктеу/скачать 1.62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|