және жануарлар дүниесін зерттейтін зооллогия (zoon — жануар). Зоология озі кезегінде бip
жүктеу/скачать 3.9 Mb.
|
| Сақинаша шеміршек— сагіііасіо сгісоійеа — тақ гиалинді шеміршек. Оның жоғарғы жағында жалпақ пластинкасы — Іатіпа саПі1а§іпіз сгісоісіеае, мен төмен қарай иілген доғасы — агсиз сагіііаёіпіз сгісоісісае — болғандықтан, пішіні сақинаға үқсайды. Пла- стинканың сыртында орталық қыры — сгізіа шесііапа, алдыңғы жи- егінде ожауша шеміршекке арналған буын беті — Гасіез аііісиіагіз агуіспоісіеа — болады. Шеміршек доғасьшың латеральды бетінде қал- қанша шеміршектің артқы мүйізшелерімен байланысатын буын ойыстары орналасқан. Сақинаша шеміршек каудальды бағытта кеңірдекпен жалғасады.
Қалқанша шеміршек— сагШа£о Іһугоісіеа — пішіні иілген қал- қанға үқсайтын гиалинді шеміршек. Ол езінің оң және сол пластин- каларымен — Іатіпа сіехіег еі зіпізіга — кемекейдің екі бүйірі мен табанының негізін қүрайды. Пластинкалардың жоғаргы жиегінен ал- дыңғы және артқы мүйізшелер — согпи гозігаіе еі саисіаіе — шығып түрады. Алдыңғы мүйізшелер тіласты сүйегінің үлкен мүйіздігімен, ал артқы мүйізшелер — сақинаша шеміршекпен байланысады. Ожауша шеміршек— сагіііасіо агуіепоісіеа — жүп гиалинді шеміршек. Ол негізден — Ъазіз саггі1а§іпіз агуіепоісіеае — және одан алға қарай шығып, дорсальды бағытта ілмек тәрізді иілген мүйізше есіндісінен — ргосеззиз согпісиіаіиз — түрады. Шеміршек негізінің сыртқы бетінде кетеріңкі ет өсіндісі — ргосеззиз тизсиіагіз — байқалады. Ожауша шеміршектің теменгі үшында дыбыстық сіңірі мен бүлшықет бекитін дыбыс ѳсіндісі — ргосеззиз ѵосаііз — болады. Ожауша шеміршектер бір-бірімен езара мүйізше есінділері арқылы жанасады, ал артқы бетімен сақинаша шеміршек пластинкасының ал- дыңғы жиегіне буын арқылы байланысады. Бөбешік шеміршегі— сагіііасіо ерісІІоШса — пішіні бүгілген жапы- рақша тәрізді серпімді шеміршектен түрады. Ол кемекей қақпағын (бебешік) түзеді. Өз кезегінде бебешіктің сабақшасы — Ьазіз ерісііоііідіз — екі бүйір жиегі — таг£іпез Іаіегаііз — тіл және жүтқыншақ беттері — Гасіез Ііпёиаііз еі Іагуп^еа — болады. Оның негізі қалқанша шеміршектің алдыңғы жиегімен байлам арқылы бай- ланысады. Кемекей шеміршектері бір-бірімен буын қапшықтары арқылы қозғалмалы байланысады. Ал, қалқанша шеміршек тіласты сүйегінің үлкен мүйіздерімен және бебешікпен қасымша байламдар арқылы жалгасады. Сейтіп, кемекей шеміршектері кемекей қуысын түзеді. Көмекей қуысы— саѵит 1агуп§із — ішкі бетінен кілегейлі қабықпен астарланған. Кемекейге кіреберіс тесікті— асіііиз Іагуп^із — теменгі жағынан көмекей қақпагьі (бөбешік)— еріёІоШз, екі бүйірінен ожауша-бөбешік қатпарлары— рііса агуері§1оШса — жиек- теп жатады. Бөбешіктің негізін бөбешік шеміршегі— сагШаёо ері§1оі1іса, ал қатпарлардың негізін ожауша шеміршектің муйізше т інділері — ргосеззиз согписиіаіиз — түзеді. Бөбешік көмекей қуысын ♦:үтыну кезінде жауып тұрады. Көмекейдің бүйір қабырғасьгаың оң және сол кілегейлі қабыгында мтарынан орналасқан кіреберіс және дыбыс қатпарлары болады. Осы қ.ігпарлардың аралығында көмекей қарыниіасы— ѵепігісиіиз 1агуп§із — орналасады. Кіреберіс қатпарынық— ріаса ѵезІіЬиІагі» — негізін осы көмекей карьшшасының алдыңғы жағындағы қарыншалық булшықет— ш. ѵепігісиіагіз — түзеді. Дьібыс қатпары— рііса ѵосаііз — деп ожауша пн-міршектің дыбыс есіндісінің қалқанша шеміршек денесіне іуысқандағы түзген кілегейлі қабықтың катпарын айтады. Оның исіізін дыбьіс сіңірі—Ііёатепіит ѵосаіе — мен дыбыс булшьіқеті— т.ѵосаііз — қүрайды. Бүлар көмекей қарыншасынан кейін орын те- беді. Көмекей қуысының дыбыс қатпарларына дейінгі бөлігін көмекей к Іреберісі— ѵезІіЬиІит Іагуп^із — дейді. Көмекей кіреберісінің кілегейлі қабығы көпқабатты жалпақ эпителиймен астарланған. Оның іц-мтральды қабырғасында, бөбешіктің табанында аздап тереңдеген шүңқырша — көмекейдің орталық қалтасы — гесеззиз Іагуп^із піссііапиз — болады. Көмекей қуысының ожауша шеміршектер мен дыбыс қатпарлары .іралығында жатқан бөлігін дыбыс саңылауы—гіта §1оІІіёіз — дейді. Оііың кеңейіп келген жоғарғы дорсальды бөлімін шеміршекаралық Снѵіік— рагз іпіегсагіііаёіпеа, ал дыбыс қатпарлары аралыгында •катқан вентральды бөлімін жаргақаралық бөлік — рагз шІегтетЬгапасеа — дейді. Соңғы жарғақаралық бөлікті дьібыс аппа- 1>аты — 2І0ІІІ3 — деп те атайды. Көмекей қуысының дыбыс қатпарларынан кейінгі бөлігінде дыбысасты қуыс — саѵит іпГга£ІоШсит — орналасады. Оның кілегейлі қабығы көпқатарлы кірпікшелі эпителиймен астарланған. Ерекшеліктері. Жылқыда көмекейдің сақинаша шеміршегінің иластинкасы оның доғасымен тік бүрыш жасай орналасады. Қалқанша шеміршектің каудальды бетінде терең каудальды ойық болады. Шеміршек пластинкасының сыртқы бетінде бүлшықеттер бекитін қигаш сызықтар байқалады. Ожауша шеміршектің негізі үлкен. Ііөбешік шеміршектің пішіні жапырақ тәрізді болады. Көмекей қарыншасы жақсы жетілген. жүктеу/скачать 3.9 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|