16
§3.3. Өзен жүйесінің элементтері
§3.3.1. Өзеннің су шығынын, жылдық ағынын, ағысының
жылдамдығын есептеу
Өзеннің су шығыны дегеніміз –
өзеннің
көлденең қимасы арқылы 1 секундта ағып өтетін
судың мөлшері (м
𝟑
). Оны табу үшін өзеннің
көлденең қимасының
ауданын өзен суының
жылдамдығына көбейту қажет.
Мысалы: Қызылорда қаласының маңында Сырдария өзенінің ені
80 м,
тереңдігі
4 м, өзен суының жылдамдығы
2,5 м/с болса, өзеннің су шығынын табу
үшін, алдымен өзеннің көлденең қимасының ауданын табамыз.
80 м х 4 м = 320 м
𝟐
;
320
м
𝟐
х 2,5 м/с = 800 м
𝟑
/с;
Демек,
Сырдария өзенінің су шығыны 800 м
𝟑
/с-қа тең, яғни өзеннің
көлденең қимасы арқылы
1 секундта 800 м
𝟑
су ағып өтеді.
Өзеннің жылдық ағыны дегеніміз – өзеннің көлденең қимасы арқылы 1
жылда ағып өтетін су мөлшері.
Оны табу үшін өзеннің су шығынын 1 жылдағы секундтар санына
көбейтеміз.
1 жылда
31 536 000 секунд бар (3,15 х 𝟏𝟎
𝟕
).
1-мысал: В өзенінің су шығыны 540
м
𝟑
Достарыңызбен бөлісу: 
