Жұмыс бағдарламасы «Экологиядағы математикалық модельдер»



Дата01.07.2016
өлшемі276 Kb.
#170579
түріЖұмыс бағдарламасы
Жұмыс бағдарламасы ПМУ ҰС Н 7.18.2/06



Қазақстан Республикасының оқу және білім министрлігі

С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті


Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультеті


жұмыс бағдарламасы

«Экологиядағы математикалық модельдер» пәні бойынша

050608 – экология мамандарының студеттеріне арналған

Павлодар



Мемлекеттік жалпыға міндетті

мамандықтың білім стандарты ПМУ ҰС Н 7.18.1/06

мен типтік бағдарлама

негізінде әзірленген

пәннің жұмыс бағдарламасына

бекіту парағы


БЕКІТЕМІН

ОІ жөніндегі проректор

__________Н.Э.Пфейфер

«___»_____________2009ж.

Кұрастырушы: аға оқытушы Жумадилов Б. Е.
Биология экология кафедрасы

ЖҰМЫС БАҒДАРЛАМАСЫ


«Экологиядағы математикалық модельдер» пәні бойынша
050608 – экология мамандарының студенттеріне арналған
Жұмыс бағдарламасы мемлекеттік жалпыға міндетті мамандық стандарты __________________________________және типтік бағдарлама негізінде әзірленген (стандарт шифрі)

__________________________________________________________________ (типтік бағдарламаның толық атауы, күні және бекітетін ұйымның атауы)

Кафедра отырысында ұсынылған 200_ж. «___»_________________№_____хаттама
Кафедра меңгерушісі ________________ Ж. М. Исимбеков

Химиялық технологиялар және жаратылыстану факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған 2009ж. № хаттама

ОӘҚ төрайымы__________________У. Д. Буркитбаева

КЕЛІСІЛДІ
Факультет деканы__________К. К. Ахметов «____»_________2009ж.


Жжәқб құпталған

ЖжӘҚБбастығы______________А.А.Варакута«____»_______2009ж.




1 Пәннің мақсаты мен міндеттері
Пәнді оқытудағы мақсат – студенттерді табиғи-антропогендік жүйелердің дамуы, құрылымы, өмір сүру және динамикасын, қоршаған орта аясындағы өзара әрекеттесуді және байланыстарды зерттеу үшін математикалық модельдерді құрастыру тәсілдерімен және теориялық ізденістермен таныстыру.

Пәнді оқытудағы міндет – Әлеуметтік-геоэкологиялық қайшылықтарды анықтау және шешу құралы ретінде модельдеудің арнайы ерекшеліктерін құрастыру. Экологиялық үрдістерді математикалық модельдеудің кейбір астарларын зерттеу.
Студент білу керек:

  • табиғаттағы әр алуан бір-бірімен әсерлесетін бөліктерінен тұратын зерттеудің объектісі мен пәнін;

  • математикалық арақатынасы тіліндегі күрделі табиғи-әлеуметтік-экономикалық жүйелердің модельдерін, оған тән қасиеттерін есептегендегі технологиясын құрастыру.


Студент қабілетті болу керек:

  • модульдерді сипаттайтын қажетті әдістерді қолдану, соның ішінде нысананы салыстырмалы біркелкі өзара байланысқан бөлімдерге бөлу;

  • математикалық моделдер типтерін түсіну (концептуалдық тепе-теңдікті, статистикалық, динамикалық, оптимизациялық);

  • параметрлер мәндерін анықтау және формулалар бойынша есептеулер жүргізу;

  • антропогендік зиянды (негативтік) әсерін алдын алу (тоқтату) мақсатымен табиғи кешендерді модельдеудің нәтижелерін интерпритациялау;

Тәжірибені алу:


  • имитациялық математикалық моделдеу бойынша;

  • оқылатын нысананы типизациялау және құрылымдау бойынша.



2 Пререквизиттер:

Экология және тұрақты даму, математика, экономикалық теория негіздері.





Пәннің тақырыптық жоспары





Ф СО ПГУ 7.18.2/07



4 Пәннің мазмұны
4.1 Пәннің тақырыптық жоспары





Тақырыбы

Сағат саны

дәріс

зерт.

СӨЖ

1

2

3

4

5

1

Кіріспе. Экожүйелерді модельдеу негіздері

2,5




6

2

Модельдеу процесінің методологиялық және теориялық негіздері. Модельдердің түрлері.

Элементарлы экожүйелер модельдеу нысаны ретінде



2,5

2

6

3

Математикалық модель құрудың негізгі принциптері және математикалық модельді классификациялау.

2,5

2

6

4

Геоахуалдық көзқарас және экоахуалдарды модельдеу

2,5

2

6

5

Орман ландшафтының модель динамикасы

2,5

2

6

6

Экологиялық – экономикалық модельдер

2,5




6

7

Статистикалық модельдер. Матрицалық модельдер.

2,5

2

6

8

Су сапасының қалыптасу үрдістерін математикалық модельдеу.

2,5

2

6

9

Су сапасының ықтималдық модельдері.

2,5

3

4

Барлығы

22,5

15 (7,5)

60


4.2 Пәннің тақырыптарының мазмұны
Тақырып 1. Экожүйелерді модельдеу негіздері.

Экожүйелерді модельдеу принциптерін негіздеу. Геожүйенің сипаттық бейнесі- тұтастық, сыртқы ортаға деген бірлік. Жүйенің тұтастық қасиеті.



Тақырып 2. Модельдеу процесінің методологиялық және теориялық негіздері. Модельдердің түрлері. Элементарлы экожүйелер модельдеу нысаны ретінде.

Қоршаған ортаға антропогендік ықпалдың зардаптарын болжау және болжамның түрлері. Экологиялық мәселелерді шешуде табиғи жүйелерді модельдеу. Модельдердің түрлері. Ғаламдық модельдеу. Географиялық модельдердің типтері. Экологиядағы модельдеу. Динамикалық модельдер. Стохастикалық модельдер

Экожүйелерді модельдеудің таңдаулылығы- функционалдық бірліктер ретінде. Экожүйелердің сатылық, ұйымшылдық, аумақтылық ұстанымдары. Экожүйелердегі модельдерге деген шектеулер.

Тақырып 3: Математикалық модель құрудың негізгі принциптері және математикалық модельді классификациялау.

Экожүйелердің модельдеу кезіндегі географиялық принциптерді есепке алу және қатынасы. Экожүйелерді модельдеу – мақсатты бағыты бар модельдердің кешені. Математикалық моделдердің ортақ түсініктері, сипаттамалары және құрылу принциптері. Математикалық модельдердің түрлері және модельдеудің кейбір әрекеттері. Жүйенің элементтері. Математикалық модельді классификациялау.



Тақырып 4. Геоахуалдық көзқарас және экоахуалдарды модельдеу

Геоахуалдардың концептуалдық модельдері. Геожағдайлық көзқарастың сызба нұсқасы мен экожүйенің модельдеудегі басқару (болжау) принциптері. Жүйе құрылымының тұрақтылығы – қарсы байланыстардың болуы. Күрделі жүйелердің болуын айқындайтын ішкі диапазон шарттары.



Тақырып 5. Орман ландшафтының модель динамикасы

Ормандардың климат өзгерісіне жауабы. Нысанның жазбасы және математикалық модель. Орман ландшафтының табиғи жағдайы және пайдалану режиміндегі динамикасын талдау. Далалық фитоценоздың моделі.



Тақырып 6. Экологиялық – экономикалық модельдер.

Экономикалық модельдерді экологиялық-экономикалық модельдерге дейін дамыту. Биологиялық және экономикалық үрдістер арасындағы ұқсастықты талдау. Тамаққа шектеулі биологиялық түрдің эволюциясын талдау.



Тақырып 7. Статистикалық модельдер. Матрицалық модельдер.

Математикалық модельдерді құрастыру және шектеулерді анықтау. Ашық және жабық модель түсінігі. Модельдеу нәтижелерін нақты мысалдармен түсіндіру. Бейнелерді тану тәсілі. Статистикалық тәсілдер және оларды міндеттерде пайдалану.



Тақырып 8. Су сапасының қалыптасу үрдістерін математикалық модельдеу.

Су нысандарындағы еріген оттегінің көрсеткішін модельдеу. Су нысандарын типтерге бөлу. Суда еріген оттегінің әсерін есепке ала отырып органикалық заттардың минералдану үрдісін талдау.



Тақырып 9. Су сапасының ықтималдық модельдері.

Су сапасын жіктеу үшін кластерлік талдауды қолдану. Су нысандары және ластану көздері бойынша санитарлық- химиялық көрсеткіштерге сынама алу. Факторлық талдаудың мәні. Себеп-салдарлық байланыстарды есепке ала отырып су сапасын кешенді бағалау және жалпы факторларды тұрғызудың тәртібі.



4.3 Зертханалық сабақтардың мазмұны
1) Тақырып 2. Элементарлы экожүйелер модельдеу нысаны ретінде.

1 Зертханалық жұмыс. Биологиялық түрдің эволюциясы. Азық –қорегі шектелген түрдің эволюциясын талдау.

Әдебиет: [1], [4], [5].

2) Тақырып 3. Математикалық модель құрудың негізгі принциптері және математикалық модельді классификациялау.

2 Зертханалық жұмыс. Жыртқыш- жемтік моделі. Есептің қойылуы. Алгоритм. Параметрлердің сипаттамасы.

Әдебиет: [3], [4], [6], [10].

3) Тақырып 4. Геоахуалдық көзқарас және экоахуалдарды модельдеу

3 Зертханалық жұмыс. Экологиялық қуыс. Есептің қойылуы. Алгоритм. Параметрлердің сипаттамасы.

Әдебиет: [2], [5], [9].

4) Тақырып 5. Орман ландшафтының модель динамикасы

4 Зертханалық жұмыс. Биологиялық бәсекелестік. Есептің қойылуы. Алгоритм. Параметрлердің сипаттамасы.

Әдебиет: [4], [5]. [8], [9].

5) Тақырып 7. Статистикалық модельдер. Матрицалық модельдер.

5 Зертханалық жұмыс. Азық –қорегі шектелген симбиоз. Есептің қойылуы. Алгоритм. Параметрлердің сипаттамасы.

Әдебиет: [3], [4], [6], [10].

6) Тақырып 8. Су сапасының қалыптасу үрдістерін математикалық модельдеу.

6 Зертханалық жұмыс. Минералдық тыңайтқыштардың дақылдау өнімділігінің өзгеруіне әсерін анықтау және модельдеу.

Әдебиет: [6]. [7], [8], [9]

7) Тақырып 9. Су сапасының ықтималдық модельдері.

7 Зертханалық жұмыс. Су нысандарындағы ластаушы заттардың шоғырлануының өзгеруін модельдеу.

Әдебиет: [3], [4], [6], [10].

4.4 Студенттің өздік жұмыстрының мазмұны
4.4.1 СӨЖ түрлерінің тізімі

р/н

СӨЖ түрі

Есеп түрі


Бақылау түрі

Сағат көлемі.

1

Дәріс сабақтарға дайындық




Сабаққа қатысу

5

2

Зертханалық жұмыстарға дайындық

Конспект

ЗЖ-ға жіберу

15

3

Бақылау сабақтарына

қатысу


тест

МБ1,МБ2

20

4

Аудиториялық сабақтарға кірмейтін тақырыпты дайындау

Конспект

Ауызша

20

Барлығы

60



4.4.2 Студенттердің өздік жұмыстарының тақырыптары


  1. Модельдер тәсілі және оның экологиялық модельдеудегі ролі.

  2. Геожуйелер мен экожүйелер арасындағы ұқсастық және ұстанымдылық өзгешеліктерін есепке алатын жүйелік модельдердің негізгі проблемалары.

  3. Экологиялық нысанның ортамен өзара әрекеттестігі ұстанымы және оның модельдегі көрінісі.

  4. Статистикалық модельдер және оларды экологиядағы процестерді модельдеу үшін қолдану мүмкіндіктері.

  5. Стохастикалық модельдер және олардың экологиялық жүйелерді модельдеу барасындағы ерекшеліктері.

  6. Статистикалық және стохастиқалық модельдердің ерекшеліктері және ажырауыш белгілері.

  7. Экологиялық жүйенің тұжырымдық (концептуал) нобайын құрастырудың негізгі этаптары.


5 Әдебиеттер тізімі

Негізгі

  1. Серовайский С.Я., Лысковская Н.А., Папова Н.В., Экологиядағы математикалық және компьютерлік модельдер. Популяциялардың динамикасы – Алматы: Қазақ университеті 1, 1999 – 189 с.

  2. Коробкин В.И., Предельский Л.В. Экология – Ростов н/Д: Феникс, 2001. – 576 с.

  3. Тіршілік қауыпсыздығы және экология / Под ред. Л.А. Муравья. – М: ЮНИТИ-ДАНА, 2000, - 447 с.

  4. Ивченко Б.П., Мортыщенко Л.А. информациялық экология. Ч. 1-2. – Спб.: Нордмет-баспасы, 1998. – 208 с.


Қосымша

  1. Кондратьев К.Я., Крапивин В.Ф., Савиных В.П. Цивилизацияның даму

  2. Перспективасы: Көпөлшемді анализ – М.: Логос, 2003. – 567 с.

  3. Парниктік эффект, экожүйенің және климаттың өзгеруі. – Л.: Гидрометеоиздат, 1989. 557 с.

  4. Модельдердің табиғаты мен табиғаттың модельдері. – М.: Мысль, 1986, - 236 с.

  5. Системный подход к управлению водными ресурсами. –М.: Наука, 1985. 392 с.

  6. Математические модели контроля загрезнения воды. / Под ред. А. Джеймс, Ю.М. Свирежева. –М.: «Мир», 1981. 471 с.

  7. Трофимов А. М., Панасюк М. В. Геоинформационные системы и проблемы управления окружающей средой. – Казань: Казанский университет, 1984, - 142 с.

  8. Жеребятьев И.Ф., Нысанбаева С. Е. Математическое моделирование процессов формирования качества воды в водных объектах. (Описание к лабораторным работам). –Алматы, 1993. -32 с.

  9. Модели управления природными ресурсами. –М.: Наука. 1981. -264 с.

  10. Бигалиев А. Б. Проблемы окружающей среды и сохранения биологического разнообразия. Учебное пособие. –Алматы, Қазақ университеті, 2005.-127 с.




Мамандықтың оқу жұмыс жоспарынан көшірме




Ф СО ПГУ 7.18.3/32


050608- Экология мамандығының оқу жұмыс жоспарынан көшірме
Пәннің аты Экологиядағы математикалық модельдер


Оқыту

түрі

Пәннің ауқымдылығы



Семестр бойынша бақылау

түрі


семестр

Семестр бойынша студентттер жұмысының көлемі

кредит

Аудиториялық сабақтар

(ак.сағат)



СӨЖ

Кредит

Академиялық сағат




барлығы

ауд

СӨЖ

емт

сын

кж

барлығы

Дәр.

Зерт.

барлығы

ОСӨЖ

Жалпы

орта база



негізінде

2

90

30

60

5

-

-

5

2

30

22,5

7,5

60




Кафедра меңгерушісі ______________ Ж.М. Исимбеков «___» _______ 2010 ж.

Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет