ЖҰмыс бағдарламасы пән: Микробиология Пән коды: Мiс 2210 Мамандық: 051102 «Қоғамдық денсаулық сақтау»

Иммундық жүйенің спецификалық факторына қарсы денелер, иммунды фагоцитоз, лимфоциттердің цитотоксигендік функциясы тез және баяу жоғарғы сезімталдық, толеранттылық, иммунологиялық есте сақтау.

Иммунтет түрлері туа пайда болған, жүре пайда болған болып бөлінеді.

Иммунитет түрлерін үйрететін ғылымды –иммунология деп атайды. Иммундық жүйенің орталық ағзаларына сүйек кемігі, тимус, перифериялық ағзаларға лимфа түйіндері, фоликулалар тобы, бадамша безі, қара бауыр, бауыр, қан және лимфа жатады.

Жүре пайда болған иммунитет жасанды, табиғи болып бөлінеді.

Жасанды:

1.активті

2.пассивті.

Табиғи:

1.активті аурудан кейін .

Негізгі бейспецификалық қорғаныс факторлар бұл тері және кілегей шырышты қабат, ферменттер, фагоциттеуші жасушалар, комплемент, интерферон, қан сарысуы ингибиторлары.

Фагоцитоздың негізгі қызметі;

1. Организімнен жойылған жасушаларды және оның құрылымын алып тастайды.

2. Ішкі ағзаға түскен тыныс жолдары арқылы (көмір, минералді және басқа шаңдарды) алып тастайды.

3. Бактерия және вирустардың бөлінді уларын және өнімдерін жояды.

4.Лизоцим, комплемент компоненттерін, интерферонды, интерлейкинді синтездейді.

5. Иммундық жүйенің қалыптасуында қатысады.

6. Т-хелперлер мен антигендердің кездесуін жүзеге асырады.

Комплемент гумаралді иммунитеттің негізгі факторы болып табылады. Комплемент қызметі 1. микробтардың лизисінінде қатысады. 2. хемотоксигендік белсенділікке ие. 3. анафилаксияда қатысады. 4. фагоцитозда қатысады.

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005.-208 б.;

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006.-199 б.;

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006,176 б.

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006,176 б.

Қосымша:

1. Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007 .-128б.

2. Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007,-132 б.

3. Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007-96 б.

4. Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007,-48 б.

5. Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007,-112 б.

6. Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.

73. 
    Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж. 391 бет.
    
74. 
    Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
    
75. 
    Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.-200 экз.
    
76. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.-32 экз.
    
77. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
78. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

6. Қорытынды сұрақтар (кері байланысы):

1.Иммунология терминіне түсініктеме беріңіз?

2.Фагоцитоз стадияларының маңызы?
Дәріс № 13.

1.Тақырыбы: Организмнің бейспецикалық қорғаныс факторлары. Антигендер мен антиденелердің жалпы сипаттамасы. Микроорганизмдердің антигендері. Иммуноглобулиндер кластары. Иммундық жауаптың түрлері.

2.Мақсаты: Студенттерге бактериялар мен вирустардың антиген түрлерін үйрету. Адам организмінің антигендерін талдау. Антигендердің иммунды-компоненті клеткалармен өзара әсерін талдау.

3. Дәріс тезисі.

Иммунды жүйе лимфоидты ұлпамен көрсетіледі: Ағзаның барлық лимфоидтарды түзілістерінде қалыптасады. Лимфоидты мүшелер орталық және шеткі болып бөлінеді. Орталық мүшеге: тимус, сүйек миы, лимфатикалық фоликулалар, таңдай бадамшасы жатады. Бұл лимфоидты түзілістердің клеткалары инструктивті функциямен атқарады. Шеткі мүшелерге: көкбауыр, лимфа түйіндері, ағзада орналасқан лимфалық ұлпалар жатады.

Иммунды жүйенің жасушаларын 3 топқа бөлуге болады:

1. 
   Иммунокомпетентті жасушалар, антигендердің әсеріне спецификалық жауап береді. Бұл қасиеттерге лимфоциттер ие.
   
2. 
   Көмекші жасушалар бөгде антигендерді танып, иммунокомпетентті
   

3. 
   Бейспецификалық қорғанысы бар антиген тасушыларды, ағзадағы өз компоненттерін бөгде бөліктерден ажыратады, бірінші кезекте микроорганизмдерді және оларды цитотоксикалық әсер арқылы немесе фагоцитоз арқылы жояды.
   

1. 
   Спецификалық – организмдегі иммунологиялық байланыстармен ерекшеленеді. Ерекше арнайы қасиеті бар бөлшекті антигеннің детерминанттық құрайды, немесе эпитоп деп атаймыз. Бұл бөліктер молекула бетінде орналасып, ақуызды молекуланың антигенділігін білдіреді. Антиденелердің молекуласын, эпитоппен байланыса алатын антиденелер – антигеннің валенттілігін көрсетеді.
   
2. 
   Өзге текті – өзге текті позитивті иммунды жауап пайда болған кезде байқалады. Ағзада кездеспейтін қасиеттерге ие. Өз антигендеріне ағза толерантты болып келеді.
   
3. 
   Иммуногенділік және толеранттылық – антигенді субстараттың альтернативті қасиеті. Иммундық жауаптың индукциясына және толеранттылығына антигеннің лимфоцитке әсерін айтамыз. Бактериялық антигендер Н,О,К антигендермен ерекшеленеді. Талшықты Н – антигендер бактериальды талшықтар құрамына кіретін флагеллин ақуызынан тұрады, бұл қыздыру кезінде жойылады. Соматикаық О – антиген бактериалық жасушаның қабырғасымен байланысқан. О – антиген термостабильді, 1-2 сағат қайнатқанда сақталады. Капсулалы К – антигендер О – антигендерге қарағанда беткейде орналасады. Температураға сезімталдығына қарай К – антигендер: А, В және L – антигендерге бөлінеді. А – антигендер температураға ең тұрақтысы болып келеді, 2 сағат қайнатқанға тұрақты. К – антигендеріне Vi – антигендер жатады. Бұл антигендер тиф және энтеробактерияларда жоғары вируленттілікпен орналасады. Бактериальды токсиндердің антигендері де кездеседі. Сібір күйдіргісі кезінде бұзылған ұлпа эксудаттарында протективті антигендер табылған, олар жоғары антигенділік қасиетке ие, инфекционды антигендерге иммунитет қалыптастырады.
   

Иммунды жауаптың түрлер:

1. 
   Антиденелер
   
2. 
   Иммунологиялық толеранттылық
   
3. 
   Иммунологиялық есте сақтау
   
4. 
   Баяу түрдегі гиперсезімталдық
   
5. 
   Жедел түрдегі гиперсезімталдық
   

Иммундық жүйенің патологиясы екі түр мен белгілі 1. Иммунды жетіспеушілік немесе иммунды дефицит, яғни иммунды жауап көрсеткіштерінде бір немесе бірнеше ауытқудың болуы. 2.Аутоиммунды аурулар.

Иммунодефицит - иммунды жауап көрсеткіштерінде бір немесе бірнеше ауытқудың болуы қалыпты иммунды статустың бұзылуы. Иммунодефицит жағдай біріншілік немесе туа біткен, екіншілік жүре пайда болған болып бөлінеді.

Иммунодефицит жағдай өзіне тән клиникалық белгілермен және асқынулар мен сипатталады.

Біріншілік иммунодефицит аутосомды-рецедивті типпен тұқым қуалайды. Туа біткен иммунодефицит фагоцитоздың, комплементің жетіспеушілігі, гуморальді иммунитеттің жетіспеушілігі, жасушалық иммунитеттің жетіспеушілігі және Т- В- жасушалық жетіспеушілік ең ауыр түрі болып саналады.

Екіншілік иммунодефицит сыртқы орта факторларының әсерінен дамиды (физиологиялық, экологиялық, патологиялық ).

Иммунотолеранттылық – иммунды жауап пен иммунологиялық есте сақтауға қарама-қарсы құбылыс. Иммунотолеранттылық туа біткен, жүре пайда болған болып бөлінеді.

4.Иллюстрациялық материалдар: кесте, схема, плакаттар, мультимедиялық жүйе.

5. Әдебиет:

Негізгі:

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005.-208 б.;

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006.-199 б.;

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006,176 б.

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006,176 б.

Қосымша:

1. Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007 .-128б.

2. Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007,-132 б.

3. Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007-96 б.

4. Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007,-48 б.

5. Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007,-112 б.

6. Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.

79. 
    Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж. 391 бет.
    
80. 
    Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
    
81. 
    Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.-200 экз.
    
82. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.-32 экз.
    
83. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
84. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

6. Қорытынды сұрақтар (кері байланысы):

1. 
   Қайсы бактериялар Н-антиген түзеді?
   
2. 
   Гаптендердің айырмашылығы?
   
3. 
   Аутоантигендер дегеніміз не?
   

5. Иммунологиялық толеранттылық дегеніміз не?

6. Иммунды тапшылық қандай түрге бөлінеді?

Дәріс №14

1.Тақырыбы: Антиген-антидене реакцияларының жалпы сипаттамасы, механизмдері, қорғаныс ролі және қолдану мақсаты. Антигендер мен антиденелердің өзара байланысу теориялары.

2.Мақсаты: Студенттерге адам организімінің антигендерін талдауды үйрету. Антигендердің иммунды-компоненті клеткалармен өзара әсерін талдау.

3.Дәріс тезистері.

Антигендер – организм үшін генетикалық бөгде текті органикалық заттар. Олардың енуіне организм антидене түзулуімен немесе спецификаық иммунды статуспен жауап береді. Антигендер келесі қасиетке ие.

1. 
   Спецификалық – организмдегі иммунологиялық байланыстармен ерекшеленеді. Ерекше арнайы қасиеті бар бөлшекті антигеннің детерминантын құрайды, немесе эпитоп деп атаймыз. Бұл бөліктер молекула бетінде орналасып, ақуызды молекуланың антигенділігін білдіреді. Антиденелердің молекуласын, эпитоппен байланыса алатын антиденелер – антигеннің валенттілігін көрсетеді.
   
2. 
   Өзге текті – өзге текті позитивті иммунды жауап пайда болған кезде байқалады. Ағзада кездеспейтін қасиеттерге ие. Өз антигендеріне ағза толерантты болып келеді.
   
3. 
   Иммуногенділік және толеранттылық – антигенді субстараттың альтернативті қасиеті. Иммундық жауаптың индукциясына және толеранттылығына антигеннің лимфоцитке әсерін айтамыз.
   

Вирусты антигендер – вириондардың жай антигендері мен олар байланысқан нуклеокапсидті антигендер, олар S – антигендер болып белгіленеді. Көптеген жай және күрделі вирустар ерекше беткейлі Vі – антигендерден тұрады. Оларда гемаглютинин және нейраминидаза ферментінен тұрады.

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005.-208 б.;

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006.-199 б.;

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006,176 б.

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006,176 б.

Қосымша:

1. Микрооргонизмдер морфологиясы (оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева. (А.Л.Котованың ред.).-Алматы, 2007 .-128б.

2. Микроорганизмдер физиологиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А. Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева..-Алматы.,2007,-132 б.

3. Микроорганизмдер экалогиясы. (Оқу әдістемелік құрал) Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Б.М.Хандиллаева, Г.Р.Амзеева.-А.,2007-96 б.

4. Микробтарға қарсы қолданылатын препараттар. (Оқу әдістемелік құрал) .Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы, Г.Р.Амзеева. А.,2007,-48 б.

5. Инфекция туралы ілім. Оқу құралы Б.А.Рамазанова, А.Л.Котова, Қ.Қ.Құдайбергенұлы..-А.,2007,-112 б.

6. Жалпы микробиологиядан лабораториялық сабақтар боиынша оқу-әдістемелік құрал ( А.Л.Котованың ред.). А.,1997.

85. 
    Рамазанова Б.А.., Қ. Құдайбергенұлы, А.Л. Котова және т.б.-Жалпы микробиология. Оқу-әдістемелік құрал.-Алматы. 2008 ж. 391 бет.
    
86. 
    Рамазанова Б.А.., Құдайбергенұлы Қ. Медициналық микробиология оқулық-Алматы 2010
    
87. 
    Медицинская микробиология: оқулық /Б.А. Рамазанова (ж.б.); ҚР Білім және ғылым министрлігі.-Алматы: «Print-S», 2011.-200 экз.
    
88. 
    Жеке бактериология: оқу құралы/ Б.А. Рамазанова (ж.б.).-Алматы: Б.ж., 2010.-32 экз.
    
89. 
    У.Т. Арықпаева., А.Н. Саржанова., Е.Х. Нуриев. Медициналық микробиология оқу құралы 1-2 том.-Қарағанды 2012.
    
90. 
    www.google.kz
    

1. Шоқанов Н. Микробиология [Электронды ресурс]: оқулық. – Электрон. Текстовые дан. (24,9 Мб). – Алматы: Арыс баспасы, 2003. -192 эл. опт. диск (CD-ROM).

2. Медицина 3 курс [Электронды ресурс]: курс лекций. – Электрон. текстовые дан. (24,0 Мб). – М: ИД «Равновесие», 2005. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

3. Медицинская микробиолигия АТЛАС – руководство по бактерологии, микологии, протозоологии и вирусологии [Электронды ресурс]: для студ. и врачей/под ред. А.С. Быкова. –М., 2001. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

4. Практикум к лабораторным занятиям по общей микробиологии [Электронды ресурс]: учебно-метод. Пособие / Р.Т. Джанабаев [и др.] –Ш., 2004. -1 эл. опт. диск (CD-ROM).

6. Қорытынды сұрақтар (кері байланысы):

1. Қайсы бактериялар Н-антиген түзеді?

2. Гаптендердің айырмашылығы?

3. Аутоантигендер дегеніміз не?

Иммунды жүйе лимфоидты ұлпамен көрсетіледі: Ағзаның барлық лимфоидты түзілістерінде қалыптасады. Лимфоидты мүшелер орталық және шеткі болып бөлінеді. Орталық мүшеге: тимус, сүйек миы, лимфатикалық фолликулдер, таңдай бадамшасы жатады. Бұл лимфоидты түзілістердің клеткалары инструктивті функциямен атқарады. Шеткі мүшелерге: көкбауыр, лимфа түйіндегі, ағзада орналасқан лимфалық ұлпалар жатады.

Иммунды жүйенің жасушаларын 3 топқа бөлуге болады:

1.Иммунокомпетентті жасушалар, антигендердің әсеріне спецификалық жауап береді. Бұл қасиеттерге лифоциттер ие.

2.Көмекші жасушалар бөгде антигендерді танып, иммунокомпетентті жасушаларға көрсетеді.

3.Бейспецификалық қорғанысы бар антиген тасушыларды, ағзадағы өз компоненттерін бөгде бөліктерден ажыратады, 1 кезекте микроорганизмдерді және оларды цитотоксикалық әсер арқылы немесе фагицитоз арқылы жояды.

1.Микробиология және вирусология ( жалпы бөлім ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2005.-208 б.;

2.Микробиология және вирусология( жеке бөлімі ): Оқу құралы Ү.Т. Арықбаева,К.Х. Алмағанбетов, Н.М. Бисенова, Ә.Ө Байдүйсенова Н.Б.Рахметова,Г.Д. Асемова, К.Б. Койшебаева, С.К.Бисимбаева,Н.В. Калина /1-ші басылым.(Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша жоғары оқу орындарының студеттеріне арналған оқу құралы)-Астана,2006.-199 б.;

3.Жалпы микробиология( оқу-әдістемелік құрал).Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова,А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева.Алматы-2006,176 б.

4.Жеке микробиология ( оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасының профессорлары Б.А.Рамазанова, А.Л..Котова,Қ.Қ.Құдайбергенұлы,доценттер С.Ш.Шакиев,А.А.Стамкулова,Н.Т.Таурбаева, оқытушылар:Б.М.Хандиллаева,Г.Р. Амзеева,Т.С.Бегадилова, А.М.Бармакова, Д.Ж.Батырбаева. Алматы-2006,176 б.