Аминқышқылының бейтарап рН мәні

30 
Бұл α-аминқышқылдары үшін изоэлектрлік нүктеге жету үшін мұндағы кейбір 
аниондарды протондандыру қажет, бұл тек қана рН 3.0 дейін төмендегенде мүмкін 
болады. Демек, аспарагин қышқылының изоэлектрлік нүктесі 3.0 тең болады.
α -аминқышқылдарының өзара бөлінуі негізінде электрофорез әдісі жатыр. Бұл 
әдістің мәні мынады: кез келген рН мәні кезінде әртүрлі α-аминқышқылдарында аздаған 
мәнге айырмашылық беретін зарядтары болады және сол үшін, егер электр өрісін 
туғызатын болсақ, онда олар әртүрлі жылдамдықтағы электродтардың біріне қозғалады.
Аминқышқылдар амфотермалығына байланысты басқа қышқылдардың аз мөлшерін 
немесе ерітіндінің рН мәнін айтарлықтай өзгертпей негіздерді бейтараптандыруға 
қабілетті, яғни буферлер ретінде әрекет етеді. Соңғы термин тұрақты рН мәнін қолдайтын 
ерітінділер үшін қабылданған. α-аминқышқылдарында негіздік (NН
2
) және қышқылдық 
(СООН) топтардың болуына байланысты амфотерлі қасиеттерге ие. Осының арқасында 
олар қышқылдармен де, негіздермен де тұз түзе береді (10-сурет). Аминқышқылдық 
анализатор көмегімен α-аминқышқылдарының қышқылдық-негіздік қасиеттері ионды 
алмасу хроматография әдісі арқылы оларды бөлуге және сәйкестендіруге мүмкіндік 
береді. 
C
N
H
2
R
H
C
O
O Na
NaOH
HCl
C
N
H
2
R
H
C
O
OH
C
N
H
2
R
H
C
O
OH
Cl
-
10 сурет-α-аминқышқылдарының негіздері мен қышқылдары бар реакциясы 
α-аминқышқылдарын сәйкестендіруді УК-спектрлер және олардың динитрофенилдік 
туындыларының (ДНФ-туындылар) хромотографиялық қозғалысы аркылы салыстыруға 
болады. Заттардың хроматографиялық қозғалысы R
f
белгісімен белгіленеді және ол 
хроматографиялау кезінде заттардың бір-біріне қатысты жылжу жылдамдығын білдіреді. 
α-аминқышқылдары 2,4-динитрофторбензолмен сары түске боялған ДНФ-туындыларын 
түзеді. α-аминқышқылдарының ДНФ-туындысы реакциялық қоспадан органикалық 
еріткіштер 
арқылы 
экстрагирленеді 
және 
спектрофотометриялық 
немесе 
хроматографиялық әдістерді пайдала отырып, олардың R
f
мәндерін өлшеуіштермен 
немесе стандартты үлгілермен салыстыру арқылы сәйкестендіріледі. Барлық 20 α-
аминқышқылдарының ДНФ-туындыларында R
f
және УК-спектрінің мәндері белгілі. 
Ароматты ядродағы фтор атомы аз қозғалады, себебі оның қозғалғыштығы теріс 
индукциялық әсерге (-I-әсер) байланысты болады, хлордың бөлінбеген жұп электрондары 
мен ароматты ядроның π-электрондары арасында туындайтын жанасуға немесе өзара 
әрекеттесуге (+ М-әсер) кедергі келтіреді. Нәтижесінде С-F (көміртек-фтор) байланыс 
күшінің артуы орын алады, бұл қосылысты қиын айырылуға ұшыратады.

31 
Фторбензол құрылымына үлес қосатын резонанстық формулалар 
Алайда ароматты ядродағы фтордың қозғалғыштығын бензолдан электрондық 
тығыздықты өзіне тартатын орто - және пара- жағдайға қатысты күшті электрон-
акцепторлы топтарды (мысалы, NО
2
) енгізу және С-F (көміртегі-фтор) байланысын үзу 
арқылы ұлғайтуға болады, бұл 2,4-динитрофторбензол жағдайында байқалады және 11-
суретте көрсетілген схема бойынша онда фтордың нуклеофильді ауысуына мүмкіндік 
етеді. 
+
N
H
2
C
R
COOH
H
NO
2
O
2
N
NH
C
R
H
COOH
OH
-
-HF
NO
2
O
2
N
F
11-сурет- α - аминқышқылдарының ДНФ туындылар синтезі 
α-аминқышқылдары үшін термиялық декарбоксилдеу тән, себебі α-жағдайында 
карбоксил тобында үлкен электртерістілік салдарынан теріс индукциялық әсер (-I-әсер) 
көрсететін электрон-акцепторлы аминтоп болады. Зертханада α-аминқышқылдарының 
декарбоксилденуі оларды CO
2
сіңіруінің қатысуымен қыздырғанда жүзеге асырылады, 
мысалы Ва(ОН)
2
. Декарбоксилаз ферменттерінің және пиридоксальфосфаттың 
коферментінің 
қатысуымен 

жүктеу/скачать 2.25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: