4.4. Кеуектілік коэффициентін анықтау есебі
Есеп 1. Тау жынысы үлгісінің жалпы кеуектілік коэффициентін анықтау
m
к,
үлгі көлемі V
үлг
=3,34 см
3
, түйіршік көлемі V
т
=2,23 см
3
.
Шешуі. Жалпы кеуектілік коэффициентін анықтау формуласы (4.2):
m
к
=
∑ к
үлг
· 100;
Vк =
Vүлг − Vт;
m
к
=
үлг
т
үлг
· 100=
.
.
.
· 100=13.5%.
Өзіндік жұмыс
Есеп 2. Төмендегі берілгендер бойынша ашық кеуектілік коэффициентін
m
0
анықтау.
Ауадағы құрғақ үлгі салмағы
қ
24,8
Ауадағы керосинмен қаныққан үлгінің салмағы
к
26,1
Керосинмен қаныққан керосиндегі үлгінің салмағы
к
.к
18,7
Керосин тығыздығы ρ
к,
кг/м
3
716
Шешуі. Ашық кеуектілік коэффициентін m
0
анықтау формуласы:
m
0
=
∑ байл.к
үлг
· 100
Бір-бірімен байланысты кеуектер көлемі:
V
байл.к
=
к
қ
к
=
.
.
,
=1.82 cм
3
Көрсеткіштер
Нұсқалар
1
2
3
4
5
Үлгі көлемі,
үлг. см
3
3,3 3,4
3,38
3,5 3,45
Үлгідегі
түйіршік
көлемі,
т, см
3
2,2
2,3
2,4
2,37
2,41
56
Үлгі көлемін көлемін анықтау:
V
үлг
=
к
к
. к
к
=
.
.
,
=10.34 cм
3
Ашық кеуектілік коэффициентін анықтау:
m
0
=
,
,
· 100=17.6%
Тау жынысына кететін сұйықтың шығыны Q, м
3
/c.
Q =
τ
=
·
=20,9·10
-6
м
3
/c.
Барлық мəндерді формула койып шығамыз:
К=
, ·
· · ,
·
·
· , ·
,
·
· ( , ·
)
( , ·
)
=
,
·
,
·
=0,858
· 10
м
2
Өзіндік жұмыс
4.5. Тау жынысы өткізгіштігін анықтау
Есеп 1. Берілген зертханалық зерттеулер бойынша тау жынысы үлгісінің
мұнай үшін өткізгіштік коэффициентін анықтау.
Үлгінің диаметрі d, см – 3,0
Үлгінің ұзындығы L, м– 4,8
Мұнай сүзбеленген саңылаулар көлемі V
м
,см
3
- 316,4
Мұнайдың сүзбелену уақыты τ, с – 65
Мұнайдың динамикалық тұтқырлығы µ, МПа·с - 4,5
Үлгіге ену кезіндегі қысым Р
1
·10
5
Па – 1,6
Үлгіден шығу кезіндегі қысым Р
2
·10
5
Па – 1,0
Шешуі. Мұнай бойынша үлгінің өткізгіштік коэффициентін келесі
Көрсеткіштер
Нұсқалар
1
2
3
4
5
Ауадағы құрғақ үлгі
салмағы
қ
25,1 27,4 25,5 19,9 23,1
Ауадағы
керосинмен
қаныққан
үлгінің
салмағы
к
27,3
29,3
27,9
20,9
25,1
Керосинмен қаныққан
керосиндегі
үлгінің
салмағы
к
. к
20,2 20,9 15,8 13,0 15,4
Керосин тығыздығы ρ
к,
кг/м
3
716
716
717
717
716
57
формуламен (2.4) анықтайды:
К=
µ
△
△
Үлгінің көлденең қимасының ауданын жəне жыныс аралығымен жылжуға
кететін сұйықтың шығыны:
F=
=
. ·( ·
)
= 7.065 · 10
м
2
Q=
=
, ·
= 4.86·10
-6
м
3
/с.
Барлық табылған мəндерді формулаға қойып өткізгіштік коэффициентін
анықтаймыз:
К=
. ·
· . ·
· . ·
.
·
·( . ·
. ·
)
=
.
·
.
·
= 24.729 · 10
м
2
.
Өзіндік жұмыс
4.6. Мұнай мен газ қорлары
Белгілі бір нақты аймақтың Жер қойнауы ондағы мұнай мен газдың
бастапқы
потенциялық
ресурстарымен
сипатталады.
Бұл
шөгінді
қабаттардағы барлық көмірсутектердің ресурсы. Ол категориялық қорлар мен
ресурстардың жиыны. Егер аймақта өндіру жүргізіліп жатырса, онда қабатта
белгілі бір уақытқа қалдырылған көмірсутек қорлары ағымдағы потенциалдық
ресурстар деп аталады.
Көрсеткіштер
Нұсқалар
1
2
3
4
5
Үлгінің диаметрі d, см 3,0 3,0 3,0 3,0 3,0
Үлгінің ұзындығы L, м 4,5
4,5
4,5
4,5
4,5
Мұнай
сүзбеленген
саңылаулар
көлемі
V
м
,см
3
150 145 138 176 166
Мұнайдың
сүзбелену
уақыты τ, с
55
51
47
65
54
Мұнайдың
динамикалық
тұтқырлығы µ, МПа·с
9,3 7,4 6,9 8,6 7,1
Үлгіге ену кезіндегі
қысым Р
1
·10
5
Па
2,3
1,5
1,8
2,1
2,6
Үлгіден шығу кезіндегі
қысым Р
2
·10
5
Па
1,7 1,0 1,2 1,6 2,1
58
Мұнай мен газ ресурстарының жіктелуі. Мұнай мен газ қорларын екі
топқа бөледі.
- геологиялық қорлар – пайдаланудың өндірістік жəне тауқұрылыс
жағдайларын қанағаттандыратын тікелей шоғырда есептелген қорлар
- қалдық қорлар – берілген ауданда пайдалану шарттарының
қиындығы, өнімнің аздығы, мұнай мен газ сапасының нашарлығы, скважина
өнімділігінің төмендігі сияқты себептерден өндіру тиімсіз болып келетін
қорлар.
Кесте 4.2 – Мұнай жəне газ кен орындарының өндірістік қорлары бойынша
жіктелуі
«Əлемдік энергетиканың статистикалық келбеті» (Statistical Review of
World Energy), атты ВР Британ компаниясының 2012 жыл соңындағы
мəліметінде Қазақстан мұнай қоры бойынша – 12, газ қоры бойынша – 21-
орында көрсетілген. Қазақстан мұнайы 30 млдр. баррель немесе 3,9 млрд.
тонна деп бағаланып, əлемдік мұнайдың 1,8% құрады[5].
Мұнай қорынан дүние жүзі бойынша ең алдыңғы қатардағы елдер:
Венесуэла (46,5 млрд. тонн, 17,8%), Сауд Аравиясы (36,5 млрд. тонн, 15,9%)
жəне Канада (28 млрд. тонн, 10,4%). 2012 жыл соңындағы жалпы есеп
бойынша əлемдік мұнай қоры 235,8 млрд.тонн.
Қазақстан газ қоры бойынша 1,3 трлн куб.м (əлем қорының 0,7%
құрайды). Дүние жүзінде газ қорының ең көп мөлшері Иранда (33,6 трлн. куб.
м, 18%), Ресейде (32,9 трлн. куб.м, 17,6%), Катарда (25,1 трлн. куб. м, 13,4%).
Жалпы əлем бойынша газ қоры 187,3 трлн.куб.м.
Достарыңызбен бөлісу: |