Диаграмма режимі диаграммасы бар жаңа форма құру үшін қолданылады. Ол үшін диаграмма құру Шебері

• 
  форма тақырыбы – форманың басында орналасады;
  
• 
  жоғарғы колонтитул – форманың жоғарғы бөлігінде, мұнда жалпы тақырыпты, графалар тақырыбын, мерзімді орналастыруға болады;
  
• 
  мәліметтер аймағы – кестенің немесе сұраныстың жазбалары, қайталанбайтын өрістерді мәндері орналасады.
  
• 
  төменгі колонтитул – форманың төменгі бөлігінде шығады.
  
• 
  формадағы ескертпе– форманың соңында шығады.
  

34-сурет. Конструктор терезесі

Форманы жасау кезінде қажетті іс-әрекеттер жасау үшін Конструктордың аспаптар тақтасын қолданамыз. Оны қосу Түр – Аспаптар тақтасы (Вид – Панель инструментов) командасы арқылы жүзеге асады. Онда Формалар конструкторы (Конструктор форм) тізімін таңдап, Баптау (Настройка) батырмасын басу керек. Экранның сол жағында орналасқан Конструктордың аспаптар тақтасындағы негізгі батырмаларын атап шығайық (солдан оңға жоғардан төменге):

• 
  Объект таңдау
  
• 
  Шеберлер
  
• 
  Жазба
  
• 
  Өріс
  
• 
  Топ
  
• 
  Өшіргіш
  
• 
  Ауыстырғыш
  
• 
  Жалауша
  
• 
  Тізімі бар өріс
  
• 
  Тізім
  
• 
  Батырма
  
• 
  Сурет
  
• 
  Объекттің бос шектеулер
  
• 
  Бетке бөлу
  
• 
  Тіркемелер жиынтығы
  
• 
  Бағынышты форма/ отчет
  
• 
  Сызық
  
• 
  Тікбұрыш
  
• 
  Қосымша элементтер
  

Сонымен қатар, негізгі аспаптар тақтасынан төмен форматтау тақтасы орналасқан. Тақтаның терезелері мен батырмаларын атап шығайық (солдан оңға). Бірінші терезе форматталатын объектілерді таңдауға мүмкіндік береді. Екінші терезеде қаріпті, үшіншіде – оның өлшемін таңдауға болады. Одан кейін мәтіннің келесі қасиеттерін тағайындайтын 3 батырма және туралау батырмалары орналасқан: Жартылай қарайтылған, Курсив, Асты сызылған, Сол жаққа, Ортаға, Оң жаққа. Келесі батырмалар – фонның түсі, Мәтін түсі, Сызық-шекара түсі, Сызық-шекара қалыңдығы және Кәдімгі көркемдеу батырмалары.

Жалпы форма сияқты оның әрбір элементінің де өзіндік қасиеттері бар. Оларды тышқанның оң жақ батырмасын басып жанама менюдің Қасиеттер командасын немесе Түр – Қасиеттер (Вид – Свойства) командасын орындап, қарауға, түзетулер енгізуге болады. Форманың жанама менюінен шығару үшін курсорды Конструктор терезесіндегі сызғыштардың қиылысуының сол жақ жоғарғы бұрышын орналастырып тышқанның оң жақ батырмасын шерту керек. Форманы Түзету – Форманы белгілеу (Правка – Выделить форму) командасымен белгілеуге болады. Ашық формадан Конструктор режиміне көшу үшін аспапдар тақтасында Форманы көрсету (Представление формы) батырмасын басып немесе Түр – Қалытар Конструкторы (Вид – Конструктор форм) командасын орындап жүзеге асыруға болады.

Тақырып мәтінін енгізу үшін элементтер тақтасындағы Жазба (Надпись) батырмасын қолданамыз. Жазбаны формаға орналастыру үшін тышқанды осы батырмаға бір шертіп, тышқан көрсеткішін формадағы керекті жерге орналастырып, тышқанның сол жақ батырмасын басып жібермей объектіні қажетті өлшемге дейін созамыз. Одан кейін жазба (надпись) мәтінін енгізіп, Enter батырмасын басамыз. Жазбаның (Надпись) өлшемін өзгерту немесе басқа жерге орналастыру керек болса, басқару элементіне шерту керек. Жазба (Надпись) шекаралары нүктелермен ерекшеленеді – 34 суретте «Нөмір» жазбасы солай ерекшеленген. Мәтінді көркейту кезінде форматтау тақтасында қажетті қаріп пен басқа параметрлерді таңдауға болады. Бұл жазба үшін 34 суретте қасиеттер терезесі көрсетілген, “Барлығы” парақшасында Қаріп - Arial Cyr, Қаріп өлшемі - 11, Қоюлығы – жартылай қарайтылған қасиеттері көрсетілген. Қасиеттердің басқа түрлерін таңдап, қажет параметрлерін орнатуға болады, мысалға Фон түсі, Көркейту, Шекара түрі, Шекара түсі, Мәтін түсі т.б.

Формада өріс жасау үшін Өріс, Тізімі бар өріс және Тізім сияқты элементтер тақтасының батырмаларын пайдаланамыз. “Зауыт” кестесі үшін Конструктор режимінде форманы жобалау мысалымен өрістерді қалай құру керек екендігін қарастырайық. Форманың бастапқы түрі 35-суретте көрсетілген.

Түр – Колонтитулдар (Вид – Колонтитулы) командасын орындап жоғарғы және төменгі колонтитулдарды формаға енгізейік. Жоғарғы колонтитулдың фон түсін жанама менюдің Бояу – фон түсі командалары арқылы өзгертеміз. Жоғарғы колонтитулға “Зауыттар жөнінде мағлұмат” деген мәтінді орналастырамыз. Осы әдіспен мәліметтер аймағының фоны түсін өзгертеміз. Мәліметтер аймағына жазбаның (надпись) көмегімен “Зауыт аты” мәтінін орналастырып, Қаріп өлшемі қасиетін 10-ға тең етіп тағайындаймыз. Бұдан кейін Өріс батырмасын шертіп, “Зауыт аты” деген өрісті жазба түсына орналастырамыз. “Мәліметтер” парақшасында Мәліметтер өрісі қасиеті үшін тізімнен керекті өріс атын таңдаймыз. Содан соң “Барлығы” парақшасында Қаріп өлшемі қасиетін 10-ға тең етіп орнатамыз. Аталған іс-әрекеттерден кейінгі форма түрі 36 суретте көрсетілген. Сонымен бірге суретте Өріс парақшасының қасиеттер терезесі көрсетілген.

35-сурет. Форманың бастапқы түрі

36-сурет. Өріс орналастырылғаннан кейінгі форма түрі

37-сурет. Тізімі бар өрісті орналастырғаннан кейін форма түрі

38-сурет. Батырма үшін дәреже мен іс-әрекет таңдау

39-сурет. Батырманың мәтінін немесе суретін таңдау

40-сурет.Батырманың атын беру

41-сурет. Шығу батырмасы процедурасының терезесі.

Қасиеттер терезесін ашу үшін горизонталь және вертикаль сызғыштардың қиылысына тұрып, жанама меню арқылы Қасиеттер басқару командасын орындаймыз. Макет тақырыпшасында Қол, Айналдыру сызықтары, Автоматты көлем, т.с.с. қасиеттерді редакциялауға болады, және де жабу батырмасын, терезенің көлемдері батырмасын, терезе менюі батырмасын орнатуға болады. Сондай-ақ Макет тақырыпшасындағы форманың тақырыбы, жоғарғы колонтитул, төменгі колонтитул, сияқты қаситтерді өзгертуге болады.

Форманы сақтау үшін Файл – Сақтау (Файл – Сохранить) командасы орындаймыз немесе аспапдар тақтасындағы Сақтау (Сохранить) батырмасы басамыз.
4.4 Көпкестелік форма құру

Көпкестелік форма бір-бірімен байланысқан бірнеше кестемен жұмыс істеу үшін құрылады. Мұндай форма бір негізгі бөліктен және бірнеше бағынышты формалардан тұрады. Олар сол формаға байланысты болады. Көпкестелік форманы жасаудың ең тиімді жолы Шебер (Мастер) көмегімен жасап, Конструкторда аяқтау. Көпкестелік форманы жасаудың бірнеше тәсілі бар. Олар:

1. 
   бағынышты форманың анық қосылуы – бағынышты форма бағынышты кестенің барлық жазуларын көрсетеді. Бағынышты форма/басылым (Подчиненная форма/отчет) батырмасы арқылы жасалады.
   
2. 
   байланысқан форманы батырма арқылы шақыру – батырма құрылады, оны басқанда байланысты форма шақырылады.
   
3. 
   бағынышты және байланысты формаларсыз форма – егер бағынышты кестенің жазуларын көрсету керек болған жағдайда.
   
4. 
   сұраныс негізіндегі форма – жазбалары негізгі кесте және онымен байланысқан бағынышты кестелер бойынша жасалған сұраныс үшін. Шебер (Мастер) форманы бастапқы кестелер берілгендей етіп құрады.
   

42-сурет. «ВладелецАвто» көпкестелік формасы

43-сурет. «ВладелецАвто» көпкестелік формасы

46-суретте мәліметтерді іріктеу үшін шарт жасауға негізделген Өрнек құрастырғыш (Построитель выражений) терезесі көрсетілген. Жасалған шарт өзара байланысқан «Завод» және «Авто» кестелерінің мәндері бойынша сәйкес (синхронды) қозғалуға мүмкіндік береді. ФормаАвто батырмасы үшін Форманы ашу (Открыть форму) макросы жасалған. Макрокоманданы аргументтері ретінде: форма аты – “Авто6”, режимі – “Форма”, іріктеу шарты – [авто]![КодЗавода]=[Forms}![завод1]![КодЗавода] берілген. “Авто6” формасы үшін “Завод1” формасындағы “КодЗавода” өрісінің сәйкес жазбалар ғана іріктеліп алынады. Бұл мысалда бірге қарастырылып отырған кестелердің “КодЗавода” өрісінің мәні 1-ге тең.

44-сурет. «Завод1» және шақырылған «Авто6» формалары

45-сурет. «Завод1» формасының өзгерген түрі

46-сурет. Макрос4 үшін іріктеу шартын жасау.

Көпкестелік форма жасаудың үшінші тәсілі – бағынышты кестенің жазбалары бір немесе бірнеше негізгі кестелердің өрістерімен толықтырылып көрсетіледі. Формада байланысқан кестелердің тек сәйкес келген (совпадающие) өрістері біріктіліледі. Жаңа форма Форма шебері (Мастер форм) режимінде жасалады. Негізі ретінде “Авто” кестесі алып, формаға оның «Номер», «Марка», «Стоимость» өрістерін, «Завод» кестесінің: «НаименЗавода», «Город» өрістерін енгіземіз. Форма жасаудың бұл қадамдары 47-суретте көрсетілген. Сонан кейін формаға «ВладелецАвто» кестесінің: «Фамилия», «Телефон» өрістерін енгіземіз. Форма шебері (Мастер форм) режимінде форма жасалып болғаннан кейін Конструктор режиміне ауысып оны редакциялаймыз. Барлық өрістер мен жазбалар үшін: Қаріп мөлшері (Размер шрифта) – 14, Қоюлығы (Насыщенность) – қарайтылған, мәтін түсі – қара. 48-суретте “Авто7” көпкестелі формасы көру режимінде көрсетілген.

47-сурет. «Авто7» көпкестелі формасы үшін өрістерді таңдау.

Көпкестелі формаларды редакциялау барысында жаңа өріс қосуға немесе өрістерді жоюға, бағынышты форма қосуға, алып тастауға, тізімді өрістер қосуға, сурет, диаграмма және т.б. OLE-объектілерін енгізуге болады.

Форманы сақтау үшін Файл – Сақтау (Файл – Сохранить) командасын орындау керек немесе саймандар тақтасындағы Сақта (Сохранить) батырмасына шерту керек. Сонымен бірге форманы Файл – Жабу (Файл – Закрыть) командасы арқылы немесе форма терезесіндегі Жабу (Закрыть) батырмасы арқылы жабу кезінде де сақтауға болады.

5. 
   Форма жасауға жаттығулар
   

Лабораториялық жұмысты орындау үшін:

1. 
   әртүрлі кестелер үшін біркестелік форманың бірнеше вариантын жасап, формаға кіретін өрістерді, тақырыптарын және басқа да элементтерді анықтау керек;
   
2. 
   формаларды форма жасаудың түрлі режимдерін пайдаланып жасау;
   
3. 
   Конструктор режимін пайдаланып жасаған формаларды редакциялау. Редакциялау кезінде саймандар тақтасының мүмкіндігін толығымен (максималды) қолдану;
   
4. 
   байланысқан кестелер үшін көпкестелі форманың бірнеше вариантын жасау;
   
5. 
   бұл формаларды Шебер (Мастер) және Конструктор режимдерінде жасау;
   
6. 
   барлық жасалған формаларға мәндер енгізіп, енгізілген мәндерді түзетіп жұмыс жасау.
   

Лабораториялық жұмыс 6-8 сабаққа есептелген. Access мүмкіндіктерін игеру барысында жоғарыда айтылған форма жасаудың барлық тәсілдерін жасап шығу керек.

1. 
   МБ терезесінің Форма парақшасына кіріңіз.
   
2. 
   Жасау (Создать) батырмасына шертіп Конструктор режимін таңдаңыз.
   
3. 
   Формаға аспаптар тақтасындағы Жазба (Надпись) батырмасының көмегімен мәтін орналастырыңыз (мысалы, «Бағдарлама кешенін жасаған 10-шы сынып оқушысы Ахметов К.»).
   
4. 
   Жанама меню көмегімен форманың фон түсін өзгертіңіз.
   
5. 
   Формаға орналастырған мәтін үшін оның қарпін, қаріп мөлшерін, қоюлығын, мәтін түсін, фон түсін қалауыңызша тағайындаңыз.
   
6. 
   Формаға форманы жабатын “Шығу”батырмасын орналастырыңыз (41-сурет).
   
7. 
   Жасаған форманы сақтаңыз.
   
8. 
   Формалармен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   

2 жаттығу.

1. 
   МБ терезесінің Форма парақшасына кіріңіз.
   
2. 
   Жасау (Создать) батырмасына шертіп Конструктор режимін таңдаңыз.
   
3. 
   Формаға бағдарламалық жабдық жайлы мәтін орналастырып, “Шығу” және “Автор жайлы” деген екі батырма жасаңыз. “Автор жайлы“ батырмасы жаңа форманы ашу керек.
   
4. 
   Форманы және формадағы объектілерді қалауыңызша редакциялаңыз.
   
5. 
   Форма жасаушы жайлы мәліметтері және “Шығу” батырмасы бар форма жасап, оны редакциялаңыз.
   
6. 
   Формалармен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   

3 жаттығу.

1. 
   МБ терезесінің Форма парақшасына кіріп, Жасау (Создать) батырмасына шертіп Форма шебері (Мастер форм) режимін таңдаңыз.
   
2. 
   Жасалған кестелердің бірінің негізінде 23-27-суреттерде берілген сұхбаттарды пайдаланып форма жасаңыз.
   
3. 
   Форманы сақтап, онымен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   
4. 
   Форманы Конструктор режимінде редакциялаңыз.
   
5. 
   Форманы сақтап, мәліметтер базасының жазбаларын қозғалу (навигация) батырмаларының көмегімен қарап шығыңыз.
   
6. 
   Форманың түрін өзгертіңіз. Сұхбат терезесінің 2-ші қадамында: Бір бағаналық, Таспалық, Кестелік, Тураланған түрлерінің барлығын кезекпен таңдап, оларды жеке форма түрінде сақтаңыз.
   
7. 
   Форманы Конструктор режимінде редакциялаңыз.
   
8. 
   Формаларды сақтап, мәліметтер базасының жазбаларын қозғалу (навигация) батырмаларының көмегімен қарап шығыңыз.
   

4 жаттығу.

1. 
   МБ терезесінің Форма парақшасына кіріп, Жасау (Создать) батырмасына шертіп Автоформа: бір бағаналық (в столбец) режимін таңдаңыз.
   
2. 
   Өзіңіздің бір кестеңіздің негізінде 4.2. тарауда (31-33-суреттер) жазылған тәсіл бойынша форма жасаңыз.
   
3. 
   Форманы сақтап, онымен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   
4. 
   Форманы Конструктора режимінде редакциялаңыз.
   
5. 
   Форманы сақтап, мәліметтер базасының жазбаларын қозғалу (навигация) батырмаларының көмегімен қарап шығыңыз.
   
6. 
   Осы тәсілмен Автоформа режимінде: таспалық және кестелік форма түрлерін жасаңыз.
   
7. 
   Форманы Конструктора режимінде редакциялаңыз.
   
8. 
   Формаларды сақтап, мәліметтер базасының жазбаларын қозғалу (навигация) батырмаларының көмегімен қарап шығыңыз.
   

5 жаттығу.

1. 
   МБ терезесінің Форма парақшасына кіріп, Жасау (Создать) батырмасына шертіп Конструктор режимін таңдаңыз.
   
2. 
   Өзіңіздің бір кестеңіздің негізінде 4.3. тарауда жазылған тәсіл бойынша бірнеше өрістерден тұратын форма жасаңыз.
   
3. 
   Әр өріс үшін жазба жасаңыз (надпись).
   
4. 
   Форманы және ондағы объектлердің қасиеттерін өзгертіп қалауыңызша редакциялаңыз.
   
5. 
   Формада 4.3. тарауда (38-40-суреттер) көрсетілгендей “Жазбалармен қозғалу” категориясынан: Бірінші жазба, Соңғы жазба, Келесі жазба, Алдыңғы жазба батырмаларын жасаңыз.
   
6. 
   Форманы сақтап, мәліметтер базасының жазбаларын қозғалу (навигация) батырмаларының көмегімен қарап шығыңыз.
   

6 жаттығу.

1. 
   МБ терезесінің Форма парақшасына кіріп, Жасау (Создать) батырмасына шертіп Конструктор режимін таңдаңыз.
   
2. 
   Өзіңіздің бір кестеңіздің негізінде 4.3. тарауда (37-сурет) жазылған тәсіл бойынша бірнеше өрістерден тұратын, арасында тізімді өрісі бар, форма жасаңыз.
   
3. 
   Әр өріс үшін жазба жасаңыз (надпись).
   
4. 
   Форманы және ондағы объектлердің қасиеттерін өзгертіп қалауыңызша редакциялаңыз.
   
5. 
   Формада “Жазбаларды өңдеу” категориясынан: Жазба қосу, Жазбны қайталау, Жазбны өшіру батырмаларын жасаңыз.
   
6. 
   Форманы сақтап, мәліметтер базасының жазбаларын қозғалу (навигация) батырмаларының көмегімен қарап шығыңыз.
   

7 жаттығу.

1. 
   МБ терезесінің Форма парақшасына кіріп, Жасау (Создать) батырмасына шертіп Конструктор режимін таңдаңыз.
   
2. 
   Сурет батырмасының көмегімен формада сурет аймағын жасап, онда C:\Program files\Microsoft Office97\Clipart\Popular бумасының ішінен кез келген суретті орналастырыңыз.
   
3. 
   Түр – Тақырып – Форма ескертпесі (Вид – Заголовок – Примечание формы) командаларын орындап, тақырып аймағын жасап, ол жерге жазба орналастырыңыз (34-сурет).
   
4. 
   Форманы және ондағы объектлердің қасиеттерін өзгертіп қалауыңызша редакциялаңыз.
   
5. 
   Форманы сақтап, онымен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   

8 жаттығу.

1. 
   МБ терезесінің Форма парақшасына кіріп, Жасау (Создать) батырмасына шертіп Конструктор режимін таңдаңыз.
   
2. 
   Түр – Тақырып – Форма ескертпесі (Вид – Заголовок – Примечание формы) командаларын орындап, тақырып аймағын жасап, ол жерге жазба орналастырыңыз (34-сурет).
   
3. 
   Формаға бірнеше батырма орналастырыңыз, мысалы, бірінші жазбаға ауысу, форма ашу, форманы жабу, жазба қосу.
   
4. 
   Форманы және ондағы объектлердің қасиеттерін өзгертіп қалауыңызша редакциялаңыз.
   
5. 
   Форманы сақтап, онымен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   

9 жаттығу.

1. 
   Бұрын жасалған кестелер ішінен 1:М байланысы бар кестелерді таңдап алыңыз.
   
2. 
   Кестелердің қайсысының негізгі, қайсы бағынышты екенін анықтаңыз.
   
3. 
   Бұрын жасалған формалардың қайсын көпкестелік форма жасау үшін пайдалануға болатынын анықтаңыз. Негізгі кесте үшін форманың бағаналық түрін таңдаңыз, бағынышты кесте үшін таспалық немесе кестелік түрді таңдаңыз (4.4 тарауды қараңыз).
   
4. 
   Негізгі кесте үшін форманы Конструктор режимінде ашыңыз.
   
5. 
   Бағынышты форма/басылым (Подчиненная форма/отчет) батырмасының көмегімен бағынышты форма орналастыратын аймақты жасап, бағынышты форма ретінде қай форманы алатындығыңызды көрсетіңіз (42-сурет).
   

6. 
   Форманы және ондағы объектлердің қасиеттерін өзгертіп қалауыңызша редакциялаңыз.
   
7. 
   Форманы сақтап, онымен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   

10 жаттығу.

1. 
   Бұрын жасалған кестелер ішінен 1:М байланысы бар кестелерді таңдап, кестелердің қайсысының негізгі, қайсы бағынышты екенін анықтаңыз.
   
2. 
   Бұрын жасалған формалардың қайсын көпкестелік форма жасау үшін пайдалануға болатынын анықтаңыз. Негізгі кесте үшін форманың бағаналық түрін таңдаңыз, бағынышты кесте үшін таспалық немесе кестелік түрді таңдаңыз (4.4 тарауды қараңыз).
   
3. 
   Негізгі кесте үшін форманы Конструктор режимінде ашыңыз.
   
4. 
   Формада бағынышты кесте үшін жасалған форманы шақыратын батырма жасаңыз (44-сурет).
   
5. 
   4.4. тарауда айтылғандай (45-46-суреттер) форманы шақыратын, негізгі және бағынышты кестелердегі жазбаларды көруді синхрондайтын макрос жасаңыз.
   
6. 
   Форманы және ондағы объектлердің қасиеттерін өзгертіп қалауыңызша редакциялаңыз.
   
7. 
   Форманы сақтап, онымен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   

11 жаттығу.

1. 
   Бұрын жасалған кестелер ішінен 1:М байланысы бар кестелерді таңдап, кестелердің қайсысының негізгі, қайсы бағынышты екенін анықтаңыз.
   
2. 
   Форма шебері (Мастера форм) режимінде, бір немесе бірнеше негізгі кестелердің өрістерімен толықтырлған бағынышты кестенің жазбаларын көрсететін көпкестелі форма жасаңыз (47-48-суреттер).
   
3. 
   Форманы және ондағы объектлердің қасиеттерін өзгертіп қалауыңызша редакциялаңыз.
   
4. 
   Форманы сақтап, онымен көру режимінде жұмыс жасаңыз.
   

1. 
   Форма не үшін керек?
   
2. 
   Форма жасаудың қандай режимдері бар?
   
3. 
   Форма шебері (Мастера форм) режимінде өрістерді таңдаудың қандай мүмкіндіктері бар?
   
4. 
   Формаға қандай элементтерді орналастыруға болады?
   
5. 
   Форма шебері (Мастера форм) режимінде форманың қандай түрлерін таңдауға болады?
   
6. 
   Форма үшін қасиеттер терезесін қалай шақыруға болады?
   
7. 
   Формада орналасқан кез келген элемент үшін қасиеттер терезесін қалай шақыруға болады?
   
8. 
   Қасиеттер терезесінде қандай парақшалар бар?
   
9. 
   Формада өріс үшін тізімнен мәндерді таңдауды қалай жасауға болады?
   
10. 
    Автоформа: бір бағаналық (в столбец) режимі форма жасаудың қандай мүмкіндіктерін береді?
    
11. 
    Автоформа: таспалық (ленточная) режимі форма жасаудың қандай мүмкіндіктерін береді?
    
12. 
    Автоформа: кестелік (табличная) режимі форма жасаудың қандай мүмкіндіктерін береді?
    
13. 
    Автоформа: кестелік (табличная), Автоформа: таспалық (ленточная), Автоформа: бір бағаналық режимдерінің айырмашылығы неде?
    
14. 
    Форма жасаудың Конструктор режимі не үшін керек?
    
15. 
    Форма жасауда Конструктор режиміне қалай кіреміз?
    
16. 
    Форманы редакциялауда Конструктор режимі қандай мүмкіндіктер береді?
    
17. 
    Формадағы жазбаның (надпись) фон түсі мен мәтін түсін қалай өзгертеміз?
    
18. 
    Өрістің қаріп, қаріп мөлшері, қоюлығы және т.б. қасиеттері үшін жаңа параметрлерді қалай таңдаймыз?
    
19. 
    Формаға суретті қалай ендіреміз?
    
20. 
    Формадағы батырма не үшін керек?
    

Басылым құру үшін «Басылымдар» («Отчеты») парағына көшіп, Жасау (Создать) батырмасын шерту керек немесе Жаңа объект (Новый объект) батырмалар тізімінде Автобасылым (Автоотчет) не Жаңа басылым (Новый отчет) элементтерін қолдану қажет. Бірінші тәсілде 107-суретте көрсетілген басылым құру режимін таңдау терезесі пайда болады.

107 сурет. Басылым құру режимін таңдау терезесі

Басылымды алдын ала көруді Басылым көрінісі (Представление отчета) батырмасын шертіп, немесе «Басылымдар» («Отчеты») парағында Қарап шығу (Просмотр) батырмасын басу арқылы, немесе Файл/Алдын ала көру (Файл/Предварительный просмотр) командасы арқылы жүзеге асыруға болады. Саймандар тақтасындағы Баспа (Печать) батырмасы басылымдарды қағазға басып шығаруды қамтамасыз етеді. Меню қатарындағы Файл/Бет жобасы (Файл/Макет страницы) командасы көмегімен принтер түрін таңдауға, қағаз форматын, өрістер мөлшерін, жолдар арасындағы аралықты, қағаздың берілу бағытын, т.б. өзгертуге болады. Ал меню қатарындағы Файл/Баспа (Файл / Печать) командасы баспаға басылымның жеке беттерін немесе белгіп алынған жазбаларды шығаруға, көшірмелердің санын беруге және басылымды файлға жазуға мүмкіндік береді. Басылымды сақтау үшін Файл /Сақтау (Файл /Сохранить) командасы орындалады.

Диаграмма режимі Мастер көмегімен диаграммасы бар жаңа басылым жасау үшін қолданылады. Пошталық жапсырмалар (Почтовые наклейки) режимі Мастер көмегімен жапсырмалар жасау үшін қажет. Сұхбаттасу режимінде жапсырманың форматы мен өрістерінің орналасуын анықтап, жапсырма мәтінінің қарпі, көлемі, қанықтылығы, стилі және жапсырма мәтінінің түсі сияқты параметрлерді таңдап алуға болады.
7.2 Басылымдар шебері режимінде басылымдар жасау
Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимі таңдап алынған өрістер негізінде шебер көмегімен жаңа басылымдар жасау үшін қолданылады, мұнда стиль таңдауға және байланысқан кестелердің өрістерін пайдалануға болады. Сондай-ақ, мәліметтерді топтастыру мүмкіндігі бар, мысалы, уақытқа байланысты ақпараттардағы күн-ай мерзімі өрісі үшін жылдар, тоқсандар, күндер, немесе басқа да уақыт аралықтары бойынша мәліметтерді топтастыра аламыз. Өрістердің сандық және қаржылық типтері үшін Толық мәні бойынша (По полному значению) немесе Аралық (Интервал) (10, 50 және т.б.) мәндер бойынша да топтастырылу жүргізіледі. Мәтіндік өрістерді толық мәні, бірінші символы немесе алғашқы бірнеше символдары бойынша топтастыруға болады. Сұрыптау жүргізіп (ең көп дегенде 4 өріс бойынша), әрбір топ үшін есептеліп шығарылатын қорытындылық нәтиже алуға (жалпы қосындысы, орташа, максимум, минимум мәндері) да мүмкіндік бар. Парақтарға альбомдық немесе кітаптық бағытта мәтіндер басып, өрістердің де қажетті енін тағайындауға болады.

«Авто» кестесі үшін Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимінде басылым жасау ісін қарастырып көрелік. Сұхбаттасудың бірінші қадамында керекті өрістер таңдалып алынады, мысалы: Нөмірі, Маркасы, Түсі, Шығарылу мерзімі, Қуаттылығы және Сатып алынған мерзімі өрістерін алайық (108 сурет). Екінші қадамда жазбаларды топтастыру өрісі, яғни Маркасы өрісі таңдалынады (109 сурет). Топтастыру (Группировка) батырмасын шертіп, жазбаларды топтастыру аралығын беруге болады. 110 суреттегі мысалда қарапайым аралық берілген. Сұхбаттасудың үшінші қадамында сұрыптау өрісін, яғни Түсі (Цвет) өрісін тағайындайық (111 сурет). Нәтижелер (Итоги) батырмасын шертіп, осы топ үшін қандай өріс бойынша қорытынды есептеулер жүргізілетінін және есептеулердің қай түрі жүргізілетінін көрсетуге болады. 112 суреттен бұл өрістің Қуаттылығы өрісі екенін және онда орташа мән есептелінетінін көреміз. Сондай-ақ, басылымда нәтиже де, мәліметтер де көрсетілетіні жайлы мағлұмат беретін жалауша белгіленген. Сұхбаттасудың келесі қадамында басылымның түрі – «1 құрылым» («структура 1») ретінде таңдалып алынғаны көрініп тұр (113 сурет). Бұдан ары басылымның стилі – «белгіленген» («выделенный») деген жол белгіленген (114 сурет). Соңғы қадамда басылымның аты енгізіледі (115 сурет). Сонымен, «Авто» кестесінің бастапқы көрінісі 55-суретте, ал одан жасалған басылым 116-суретте көрсетілген.

Сұхбаттасу кезінде басылымды басқаша етіп те құруға болады. Мысалы, басылымдарға бірнеше кестелер мен сұраныстардан алынған өрістер енгізуге, топтастыру ісін жүргізбеуге, топтастыру жүргізілгенде, оның әртүрлі аралықтарын таңдауға, топ ішінде сұрыптау жүргізу үшін бір немесе бірнеше өрістерді таңдап алуға мүмкіндіктер бар. Бұларға қосымша қорытынды нәтижелер есептеу үшін бір немесе бірнеше өрістер тағайындап, сондай-ақ, тек нәтижелерден ғана тұратын басылымдар да жасауға, яғни басылымдардың түрі мен стилін таңдауға болады.

108 сурет. Басылым үшін кестелер мен өрістер таңдау

109 сурет. Жазбаларды топтастыру үшін өрістер таңдау

7.3 Автобасылым режимінде басылым жасау

118 сурет. Автобасылым: ленталық (Автоотчет: ленточный)

режимінде жасалған басылым көрінісі

7.2 Конструктор режимінде басылымдар жасау

- басылым тақырыбы – тек басылымның бас жағына ғана шығарылады, мұнда басылым жобасының тақырыбындағы мәтін орналастырылады;

- жоғарғы колонтитул - әрбір беттің жоғарғы жағына шығарылып отырады, мұнда тақырып, күн-ай мерзімі және беттер нөмірі жазылады;

- мәліметтер аймағы – кестенің немесе сұраныстың жазбасы орналасып, мұнда қайталанбайтын мәндері бар өрістер де тұрады;

- төменгі колонтитул - әрбір бетің төменгі жағына шығарылады;

- басылымның ескертпесі – тек басылымның соңына жазылады.

Мұндай бөлімдердің болуы немесе оларды қосу мен алып тастау ісі меню қатарының Түр/Колонтитулдар (Вид/Колонтитулы) және Түр/Тақырып/Басылым ескертпесі (Вид/Заголовок/Примечание отчета) командалары арқылы жүзеге асырылады. Басылым құру кезінде терезелерді тұтынушыға керекті басылым жобасына сәйкес элементтермен толтыру қажет. Өрістер бойынша жазбаларды топтастыру қажет болғанда, топтар бойынша қорытынды нәтижелер мәндері орналастырылатын Топ тақырыбы (Заголовок группы) және Топ ескертпесі (Примечание группы) бөлімдері қосылуы мүмкін. Ол үшін Сұрыптау және топтастыру (Сортировка и группировка) батырмасын шертіп топтастырылатын өрісті таңдап алып, содан соң топтастырылу өрісін тағайындап, оның қасиеттеріндегі Топ тақырыбы қатарына Иә (Заголовок группы – Да) және Топ ескертпесі қатарына да Иә (Примечание группы – Да) деген белгілерді орнату қажет. Шығарылатын жазбаларды 10 деңгейге шейін топтастыруға болады. Басылымдар конструкторы терезесі 119-суретте көрсетілген.

119 сурет. Басылымдар конструкторы терезесі

Саймандар тақтасында Формалар конструкторындағы сияқты батырмалар бар. Басылым бөлімдері элементтері болып саймандар тақтасының тиісті батырмалары арқылы жасалатын жазулар мәтіндері, енгізілетін объектілер, сызықтар, тік төртбұрыштар және т.б. табылады. Өрістерді орналастыру үшін Өрістер тізімі (Список полей) батырмасы қолданылады. Жазулар жасау үшін Жазу (Надпись) батырмасын қолданады. Басылымға есептелінетін мәнді орналастыру үшін Өріс (Поле) батырмасын басып, басылымның керекті жеріне Бос (Свободный) элементін орналастырады да, осы элементтің қасиеттерінде есептеу өрнегі ( «Мәліметтер» парақшасы, Мәліметтер қатары) мен оның жазуы («Жоба» («Макет») парақшасы, Жазу (Подпись) қатары) анықталады. Құрылған бос элемент үшін күн-ай мерзімі NOW( ) ішкі функциясы, ал бет нөмірі [PAGE] өрнегі арқылы беріледі. Бұларды Енгізу/Күн-ай мерзімі мен уақыты (Вставка /Дата и время) және Енгізу/Беттің нөмірі (Вставка/Номер страницы) командалары арқылы да орындауға болады.

120-суретте бұдан бұрын жасалған басылым көрсетілген (117 суретті қ.). Онда Конструктор режимінде тақырып мәтіні мен оның орналасуы өзгертілген. Осы аймақта C:\ProgramFiles\Microsoft Office\Clipart\Popular\DARTS.WMF файлынан алынған сурет орналастырылып, күн-ай мерзімі енгізілген. Құжаттың бастапқы түрімен салыстырғанда мәліметтер аймағынан 1-ші өріс алынып тасталған (Иесі Коды), ал қалған басқа өрістер екі бағанаға орналастырылған. «Жоба» парағында барлық өрістер үшін қаріптің 11-ші көлемі орнатылған. Осындай басылым түрі 121-суретте көрсетілген. Осылайша басылымның басқа да элементтерін, сондай-ақ қасиеттерін де өзгертуге болады.

120 сурет. Конструктор режиміндегі басылым түрі

7.3 Көп кестелі басылым

- басты кесте негізінде басылымның негізгі бөлімі жасалады;

- бағынышты кесте көмегімен өз басылымыңды құруға болады және де мұнда Колонтитулдар батырмасын басып, екі колонтитулды да алып тастаған жөн;

- Конструктор режимінде негізгі басылымды ашып, бағынышты басылымды мәліметтер аймағына орын ауыстыруға болады немесе Бағынышты форма/басылым (Подчиненная форма/ отчет) батырмасын басып, көп кестелі форма үшін атқарылатын әрекеттерді орындауға болады;

- Конструктор мүмкіндіктерін қолдана отырып қажетті өзгерістер енгізіп, артынан басылымды сақтауға болады.

122-суретте Авто және Авто Иесі сияқты екі кесте негізінде жасалған «Иеcі және оның авто­мо­бильдері» көп кестелі басылымы көрсетілген. «Авто 1» бағынышты басылымы 120-суретте келтірілген. Бұл басылым Автобасылым: таспалық режимінде жасалып, артынан Конструктор режимінде толықтырылған: тек 4 өріс қалдырылған, тақырыбы өзгертілген, тақырып үшін қаріп көлемі – 14, өрістер үшін – 11 болып орнатылған. Конструктор режиміндегі көп кестелі басылым 124-суретте көрсетілген. Басылымның бастапқы түріне қарағанда (120, 121 суреттерді қ.) мұнда тақырып­тар аймағынан сурет алынған, басылым тақырыбы өзгертілген, «Иесі» тақырыбы енгізілген, Бағынышты форма/басылым (Подчиненная форма/отчет) батырмасы көмегімен бағынышты басылым аймағы құрылған.

1) әр түрлі кестелер үшін басылымдардың бірнеше нұсқаларын жасап шығару, олардың тақырыптарын және оған кіретін өрістер мен басқа да элементтерін анықтау;

2) басылымдар жасау кезінде басылымдар құрудың әр түрлі режимдерін пайдалану;

3) Конструктор режимін қолданып, осы басылымдарды түзету және осы кезде әр түрлі тақталар саймандары мүмкіндіктерін барынша толық пайдалануға тырысу;

4) байланысқан кестелер үшін күрделі басылымдардың бірнеше нұсқаларын құрастыру;

5) Шебер және Конструктор режимдерін пайдаланып, осы басылымдарды жасау;

6) құрастырылған барлық құжаттармен жұмыс жасап шығу.

Лабораториялық жұмыс 2-4 сабаққа есептелген. Access-тің мүмкіндіктерін зерртеу кезінде жоғарыда келтірілген басылымдарды жасау режимдерінің, оның ішінде көпкестелі режимді де толық игеру қажет.

5. 
   Мәліметтер базасы терезесіндегі Басылымдар (Отчеты) парағына кіріп, Жасау (Создать) батырмасын басу.
   
6. 
   Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимін таңдау.
   
7. 
   Бір кесте негізінде басылым жасау жолдарын 108 – 115-суреттерде көрсетілген қадамдарға сәйкес орындап шығу.
   
8. 
   Алынған басылымды қарап шығу (116 суретті қ.).
   

2 тапсырма

1. 
   Мәліметтер базасы терезесінде Басылымдар (Отчеты) парағына кіріп, Жасау (Создать) батырмасын басу және Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимін таңдау.
   
2. 
   Бір кесте негізінде басылым жасау жолдарын 108 – 115-суреттерде көрсетілген қадамдарға сәйкес орындап шығу, бірақ мәліметтерді топтастыруға көбірек көңіл бөлу (110 сурет). Алынған басылымды қарап шығу.
   
3. 
   Мәліметтерді сұрыптауға көңіл бөле отырып басылым жасау (111 сурет). Алынған басылымды қарап шығу.
   
4. 
   Сандық өрістер үшін нәтижелер шығаруға көңіл бөле отырып басылым жасау (112 сурет). Алынған басылымды қарап шығу.
   
5. 
   Басылымның түрін таңдауға (113 сурет) және басылымның стилін таңдауға (114 сурет) көңіл бөле отырып басылым жасау. Алынған басылымды қарап шығу.
   
6. 
   Барлық алынған басылымдарды талдап шығу.
   

3 тапсырма

1. 
   Мәліметтер базасы терезесінде Басылымдар (Отчеты) парағына кіріп, Жасау (Создать) батырмасын басу және Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимін таңдау.
   
2. 
   Бірнеше кестенің негізінде басылым жасау қадамдарын 1-тапсырмадағыдай етіп орындап шығу. Алынған басылымды қарап шығу.
   
3. 
   Басылымдар жасау кезіндегі және 2-тапсырмадағы мүмкіндіктерді зерттеп шығу, бірақ мұнда басылым бірнеше кестелер негізінде құрылатын болсын. Алынған басылымды қарап шығу.
   
4. 
   Барлық алынған басылымдарды талдап шығу.
   

5 тапсырма

1. 
   Мәліметтер базасы терезесінде Басылымдар (Отчеты) парағына кіріп, Жасау (Создать) батырмасын басу.
   
2. 
   Автобасылым: бағанаға (Автоотчет: в столбец) режимін таңдау.
   
3. 
   Бір кесте негізінде басылым жасау және алынған басылымды қарап шығу (117 сурет).
   

6 тапсырма

1. 
   Мәліметтер базасы терезесінде Басылымдар (Отчеты) парағына кіріп, Жасау (Создать) батырмасын басу.
   
2. 
   Автобасылым: таспалық (Автоотчет: ленточный) режиміне кіру.
   
3. 
   Бір кесте негізінде басылым жасау және алынған басылымды қарап шығу (118 сурет).
   

7 тапсырма

1. 
   Мәліметтер базасы терезесінде Басылымдар (Отчеты) парағына кіріп, бұрын жасалған басылымдардың бірін таңдап алып, Конструктор режиміне кіру.
   
2. 
   Басылымға керекті өзгерістер енгізу, мысалы, қаріптің көлемін, фонның және әріптердің түсін, тақырыптың түрін өзгерту, сурет енгізу және т.б..
   
3. 
   Алынған басылымды қарап шығу. Егер басылымның түрі қанағаттанарлықтай болмаса, тағы да өзгерістер енгізу.
   
4. 
   Осы әрекеттерді басқа басылымдарға да қолданып шығу.
   

8 тапсырма

1. 
   Көп кестелі басылым құрылатын кестелерді таңдап алу.
   
2. 
   Басты кесте үшін басылым жасау немесе бұрын құрылған басылымды қолдану (124 суретті қ.).
   
3. 
   Бағынышты кесте үшін басылым жасау немесе бұрын құрылған басылымды қолдану (123 суретті қ.).
   
4. 
   2-қадамда құрылған басылымда бағынышты басылым орналастырылатын аймақ құру және қандай басылым шығарылатынын көрсету.
   
5. 
   Алынған басылымды қарап шығу (122 сурет).
   
6. 
   Конструктор режиміне кіру және құрылған көп кестелі басылымға қажетті өзгерістер енгізу. Алынған басылымды қарап шығу.
   
7. 
   Көп кестелі басылым құруды басқа кестелер үшін де орындап шығу.
   

1. 
   Басылым не үшін қажет?
   
2. 
   Басылымдар жасаудың қандай режимдерін білесіздер?
   
3. 
   Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимі басылымдар үшін өрістер таңдаудың қандай мүмкіндіктерін береді?
   
4. 
   Басылымға қандай элементтерді енгізуге болады?
   
5. 
   Басылымдар шебері режимінде басылымдардың қандай сыртқы түрлері мен стильдерін құруға болады?
   
6. 
   Басылымда жазуларды топтастырудың қандай қажеттілігі бар?
   
7. 
   Топтастыру аралығын қалай беруге болады?
   
8. 
   Автобасылым: бағанаға (Автоотчет: в столбец) режимі басылым құруда қандай мүмкіндіктер береді?
   
9. 
   Автобасылым: таспалық (Автоотчет: ленточный) режимі басылым құруда қандай мүмкіндіктер береді?
   
10. 
    Конструктор режимінің басылым құруда қажеттілігі қандай?
    
11. 
    Басылым құру үшін Конструктор режиміне қалай кіруге болады?
    
12. 
    Басылымды түзету кезінде Конструктор режимі қандай мүмкіндіктер береді?
    
13. 
    Басылымда жазу (надпись) фоны мен мәтінінің түсін қалай өзгертуге болады?
    
14. 
    Өрістің қарпін, қаріптің көлемін, қанықтылығын және т.б. осылар сияқты параметрлерді қалай өзгертуге болады.?
    
15. 
    Басылымға суретті қалай енгізеді?
    
16. 
    Access-те көп кестелі басылымдар жасаудың қандай тәсілдері бар?
    
17. 
    Негізгі және бағынышты басылымдардан шығаратын көпкестелі басылымдарды қалай жасайды?
    
18. 
    Басылымды қарап шығу?
    
19. 
    Беттің параметрлері қалай өзгертіледі?
    
20. 
    Басылымды қалай сақтайды?
    

• 
  Конструктор
  
• 
  Форма шебері (Мастер форм)
  
• 
  Автоформа (баған бойынша, ленталық, кестелік, қиылысқан (сводная) кесте, қиылысқан диаграмма)
  
• 
  Диаграмма
  

Келесі терезеде көрсетілген (Сурет 20).

1. 
   Форма шебері арқылы тСТУДЕНТЫ кестесіне форма құрайық. Ол үшін ашылған терезеден форма шеберін және кесте атын таңдаймыз. ОК батырмасын басамыз.
   
2. 
   Келесі ашылған терезеде форма құруда керек өрістерді таңдаймыз (Сурет 21).
   

3. 
   Суретте көрсетілген 3 өрісте таңдаңыз. Ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 22).
   

4. 
   Ленталық түрін таңдап ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 23)
   

5. 
   Стиль түрі «Международный». Ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 24).
   

6. 
   Бұл терезеде форманы ашуға болады немесе оны конструктор режимінде өзгерту үшін ашуға және формға ат беруге болады. Біз Форма макетін өзгерту деген жерге белгі қойып (Изменить макет формы) форма атын фСТУДЕНТЫ деп өзгертейік те, дайын батырмасын басайық. Сонда форма конструктор режимінде ашылады (Сурет 25).
   

7. 
   Бұл терезеде тСТУДЕНТЫ кестесінің өрістер тізімі, форма шебері арқылы құрған формамыз және Элементтер тақтасы (Панель элементов) көріп тұрмыз. Элементтер тақтасында басқару элементтері орналасқан.
   
8. 
   Аталған тақтадан Батырма (Кнопка) элементін таңдап алып, форма Форма ескертулерінен (Примечание формы) төмен орналастырыңыз. Келесі терезе ашылады (Сурет 26).
   

9. 
   Батырманың қызметін анықтау үшін, біз Категориялар өрісінен қажет категорияны таңдаймыз. Ол - формалармен жұмыс (работа с формой). Категорияны таңдағанда сәйкес әрекеттері ашылады.
   
10. 
    Ол жерден Форманы жабу (Закрыть форму) әрекетін таңдаймыз. Ары қарай батырмасын басыңыз (Сурет 27)
    

11. 
    Ашылған терезеден сурет түрін таңдаңыз. Сурет орнына Леп белгісін (!) таңдаңыз. Ары қарай батырмасын басамыз (Сурет 28).
    

12. 
    Батырмаға ат береміз. Дайын батырмасын басамыз.
    
13. 
    Формадағы өзгерістерді сақтап, форманы ашыңыз (Сурет 28).
    

14. 
    Батырманы басқанда форма жабылады.
    
15. 
    ПРЕДМЕТ кестесіне Автоформа режимдерінің бірінде ПРЕДМЕТ формасын құрыңыз.
    
16. 
    Диаграмма құру кестелерде сандық мәліметтер болса, солардың арасындағы қатынастарды көрсетуге өте қолайлы (Сурет 29).
    

17. 
    ПРЕДМЕТ кестесіндегі студенттердің бағаларын көрсететін конустық диаграмманы құрыңыз.
    
18. 
    Макрос құруды қарастырайық. Ол үшін қабаттамадан макросты таңдап, Құру батырмасын шертіңіз (Сурет 30).
    

19. 
    Макрокоманда өрісінен керек команданы таңдаймыз. Мысалы, Кестені ашу (Открыть таблицу) командасын таңдайық. Онда төмен жақта орналасқан жерде макрокоманда аргументін көрсетуіміз керек. Қай кестені жабамыз, соның атын тізімнен таңдаймыз. Мысалы, бізге тСТУДЕНТЫ кестесін ашу керек (Сурет 31).
    

20. 
    Макросты СТУДЕНТЫ атымен сақтап жабамыз. Содан кейін Қосу (Запуск) батырмасын басамыз. Нәтижесінде бізге тСТУДЕНТЫ кестесін ашып береді.
    
21. 
    Өз беттеріңізбен ПРЕДМЕТ құрыңыз. Ол макросты қосқанда ПРЕДМЕТ формасы ашылсын.
    
22. 
    Енді макрос пен басқару элементтерінің арасында байланыс орнатайық. Ол үшін жоғарыда құрған СТУДЕНТЫ формасының конструктор режиміне өтіңіз. Элементтер тақтасынан батырманы алып формаға орнатыңыз. Батырма құру терезесін жауып тастаңыз.
    
23. 
    Формаға орнатқан батырманың оң жағын басып Қасиеттер терезсін (Свойства) ашыңыз (Сурет 31).
    

24. 
    Келесі параметрлерді орнатыңыз:
    
    • 
      МАКЕТ қабаттамасы: Жазу (Подпись) – ВЫХОД, Ені (Ширина) – 2см, Биіктігі (Высота) – 2см, Шрифт өлшемі – 12, Көлдеу (Курсив) – да.
      
    • 
      Оқиғалар (События): Батырманы екі рет шерту (Двойное нажатие кнопки) – Макрос таңдаймыз.
      

1. 
   Форма құрудың неше тәсілі бар?
   
2. 
   Форма және макрос не үшін қажет?
   
3. 
   Форманы конструктор режимінде не үшін ашамыз?
   
4. 
   Басқару элементі дегеніміз не?
   

1. 
   ДАННЫЕ МҚ КЛАСС кестесіне форманы Автоформа: кестелік түрімен құрыңыз.
   
2. 
   Алдыңғы зертханалық жұмыста құрған 2,3,4,5,6 сұраныстарына әр түрлі тәсілдермен форма құрыңыз.
   
3. 
   Конструктор көмегімен бос форма құрып оған 3 батырма орнатыңыз. Формаға» «БАС ФОРМА» деген атты Жазу (Надпись) компоненті көмегімен беріңіз. 1-ші батырма басқанда ПРЕДМЕТ кестесі ашылсын. 2-ші батырма басқанда – ПРЕДМЕТ формасы ашылсын. 3-ші батырмасын басқанда ДАННЫЕ МҚ жабылсын. Форманың түсін, өлшемдерін қасиеттер терезесі арқылы өңдеңіз.
   
4. 
   Қосымша 1 формаларын құрыңыз.