Кафедра меңгерушісі: с.ғ. к., доцент Бердібаев Р. Ш

10 
сервистерін түпкілікті және сөзсіз игере бастағанын көрсетеді. Мысалы, Amazon 
бұлтының пайдаланушылары АҚШ-тың 2000-нан астам мемлекеттік органдары 
болып табылады, және мұндай консервативті құрылымдар осындай қадамға 
барлық артышылықтар мен кемшіліктерді ескере отырып шешкені мәлім. 
Қазақстанда бағдарламалық қамтамасыз етуді жалға алу (SaaS), виртуальді 
дата-орталық (IaaS) қызметтері және физикалық жабдықтарды жалға алу сияқты 
қызметтер сенімді сұранысқа ие. Жалпы, бүгінгі күні IaaS-қа қазақстандық 
бұлтты нарықтың басым үлесі тиесілі, бірақ сұраныс құрылымы SaaS жағына 
қарай өзгеруі мүмкін. Бұл жалпы әлемдік тренд. Қазір нарықтың 36% таза 
бұлтты қызметтерге тиесілі, салыстыру үшін 2015 жылы бұл көрсеткіш 29% – ды 
құрады. Өсім бар, бірақ бұл сегментте қазақстандық нарық жалпы әлемдік 
көрсеткіштен біршама артта қалып отыр: Gartner деректері бойынша, 2019 жылы 
SaaS-та әлемдік бұлтты сервистер нарығының 44% - ға жуығы келді. 
Қазақстандық нарықтың әлеуеті мұнда әлі іске асырылмаған деп болжауға 
болады. 
Бәрі алда екендігіне мынадай сандар да айтылады: Қазақстандық нарық 
өсуге өте үлкен мүмкіндіктер бар себебі, отандық қызмет берушілер бұлтты 
қызметтерге деген сұраныстың тек 27% - ын ғана қанағаттандырады. Сонымен 
қатар, дата-орталықтар – бұл сандық экономиканың ең кең түсінігіндегі база ғана 
емес – 5G, IoT, Big Data, VR, AI және Smart City. 2022 жылға қарай, Gartner 
бағалауы бойынша, әлемдік бұлтты нарық екі есе өседі – $331 млрд. 
Мамандар IT-инфрақұрылымды өрістету жеделдігін бұлтты шешімдердің 
пайдасына басты дәлелдердің бірі деп санайды. Кіші және орта бизнес 
сегментінде жұмыс істейтін компаниялар үшін ІТ-инфрақұрылымын іске 
қосудың орташа мерзімі үш айдан жарты жылға дейін. Бизнестің даму қарқынын 
ескере отырып, бұл өте ұзақ уақыт алатыны айқын, сонымен қатар үлкен 
шығындарды талап етеді. Және де, өндірістік процеске жасанды интеллект пен 
машиналық оқытуды енгізу перспективалары IT мамандардан кәсіби даярлаудың 
жоғары деңгейін талап етеді. Егер бұлтты провайдерлер мамандануына 
байланысты өз қызметкерлерінің құзыретін арттыру үшін үнемі жұмыс істейтін 
болса, онда басқа компанияларда оған үлкен шығындар орынсыз деп есептеледі. 
Қазақстандағы KPMG және "Зерде" ұлттық инфокоммуникация холдингі 
зерттеу деректеріне сәйкес бұлтқа жұмсалатын шығындардың орташа үлесі IT-ға 
арналған бюджеттің 15% - ға жуығын құрайды. KPMG-дағы IT саласындағы 
мамандар екі-үш жыл ішінде компаниялардың бұлтты технологияларды 
енгізуден қауіптенетін себептерінің өзгергенін айтады. Бұрын 75% жағдайда 
олар деректерді жоғалтумен байланысты реттеу мен қауіптердің шешілмеген 
мәселелері туралы айтты ал, 25% бұлтты енгізу қиындықтарына байлансты 
екендігін жеткізді. Бүгінгі таңда 54% - да бизнес компанияның ландшафтындағы 
интеграция проблемаларынан қауіптенеді, 53% – ы деректерді жоғалту мен 

11 
жекелену мүмкіндігі туралы алаңдатады, 52% - ы реттеушілермен қиындықтарға, 
40% - ы басқару күрделілігіне сілтеме жасайды. 
Сауалнама нәтижелері реттеу мәселелері әлі де ІТ нарығына қатысушылар 
мен бизнес өкілдерін алаңдататынын көрсетті. ҚР заңнамасында "бұлт" немесе 
"бұлтты технологиялар" заңды терминдері жоқ, бірақ бұл қызметтің осы саласы 
реттелмейтіндігін білдірмейді. Керісінше, нақты регламенттеудің болмауы 
тәсілдердің алуан түрлілігін тудырды. Бұлт қызмет ретінде де, байланыс құралы 
ретінде де, ақпараттық жүйе ретінде де қарайды – әрбір тәсілде банк жүйесі, 
сақтандыру нарығы немесе мысалы, өнеркәсіптік өндіріс туралы әңгіме болып 
отырғанына байланысты өзінің салалық реттеуі бар. 
Провайдер бұлтқа өтудің пайдасына басты дәлелдердің бірі шығындарды 
қысқарту мүмкіндігін тек шын мәнінде қажетті шешімдер үшін ғана төлеуге 
болады деп атайды. Сарапшылардың айтуынша, компанияларда өз жабдықтарын 
орташа кәдеге жарату 30% - ды құрайды, яғни сатып алынған қымбат бағалы 
"темір" және шешімдер тек өз мүмкіндіктерінің үштен бір бөлігіне ғана жұмыс 
істейді, ал деректерді өңдеу орталықтарында көрсеткіш 90% - ға жетеді.
Деректерді жоғалту қаупі бар. Бұлт арқылы бизнес өз процестерін 
неғұрлым тиімді етуге ұмтылады, бірақ бұлт, ашық немесе жеке, қақтығыстардан 
сақтандырылмаған – бұл Dropbox, және Bitrix, және Tesla тап екенін сарапшылар 
ескертеді. Мүмкін тәуекелдердің қатарында-бағытталған және DDoS-шабуылдар, 
деректердің ағып кетуі. 
Егер инциденттер тәуекелін бизнес деректер ретінде қабылдауы керек 
болса, онда пайдаланушылармен қарым-қатынасты ойластыру қажет. Деректер 
ағынының өзі бірнеше клиенттердің кетуінің себебі болуы мүмкін, бірақ егер 
компания болған оқиға туралы жоққа шығаруға тырысса және бұл туралы белгілі 
болса, беделді және қаржылық шығындар әлдеқайда үлкен болуы мүмкін. 
Кез келген бастамамен бірге жүретін тәуекелдерге қарамастан, ірі ұлттық 
компаниялар мен кіші және орта бизнес кәсіпорындарының активінде 
қызметтердің бір бөлігін бұлтқа аударудың табысты істер пайда болды. Мәселен, 
Air Astana бұлтқа бортсеріктер, техникалық және қызмет көрсетуші 
жұмысшылар үшін қосымшалар енгізілді. "Қазпочта" АҚ-да үш жыл бұрын жеке 
байланыс орталығын құруды шешті, бірақ оны жабдықтау және қызметкерлерді 
оқыту шығындары өте жоғары болды, бұл сервисті аутсорсингке беру туралы 
шешім қабылданды. Осындай модельді деректерді өңдеу орталығы мен баспа 
құрылғылары паркі үшін қолдану жоспарланып отыр. Өз ЦОД-ын құру Mykhat-
да, сандық курьерлік компания үшін шығын деп саналды. Кейінен, 
"Қазтелепорт" провайдерімен ынтымақтастықтың арқасында мәліметтерді сақтау 
мәселесін шешуге, құжат айналымын ішінара автоматтандыруға қол жеткізілді. 
Сандық бәсекеге қабілеттіліктің әлемдік рейтингісінде (IMD World Digital 
Competitiveness Ranking 2019) Қазақстан Ресейді (38-ші орын) және Украинаны 
(60-шы орын) басып озып, 35-ші орынды иеленді. Алайда, Қазақстанда әзірге 

12 
мынадай көрсеткіштер бойынша төмен бағалар бар: үлкен деректер мен 
талдауларды 
пайдалану, 
компаниялар 
мен 
мемлекеттік-жеке 
меншік 
әріптестіктің икемділігі. Естеріңізге сала кетейік, рейтингте елдердің бизнесті, 
мемлекеттік басқару мен қоғамды трансформациялаудың негізгі бағыттаушы 
ретінде сандық технологияларды зерттеу және енгізу қабілеті мен дайындығы 
бағаланады. 

жүктеу/скачать 2.43 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: