Тақырып 7. Өнімді өндіру және өткізу шығындары

З
ауыт 500 дана А өнімін және 1000 дана Б өнімін өндірді. Өндірістік
шығындарды бағалау қажет, сонымен қатар әр өнімге арналған өндірістік
шығын сметасын, өнім калькуляциясын құру қажет.
Мәселені шешуге арналған деректер ( млн. тенге) кестеде келтірілген:
Кесте1.Кәсіпорын бойынша өнім өндіру шығындары
Берілген көрсеткіштер
Барлығы
Өнім түріне
А
Б
1. 
Негізгі өндіріс қызметкерлерінің жалақысы
400
320
80
2. 
Негізгі материалдардың бағасы
200
120
80
3. Ә
кімшілік-басқару қызметкерлердің жалақысы
70
-
-
4. 
Көмекші қызметкерлер жалақысы
90
-
-
5. Ғимараттың амортизациясы
50
-
-
6. Технологиялық мақсаттарға электр энергиясы
200
140
60
7. Цехты 
жарықтандыру үшін электр энергиясы
30
-
-
8. Қондырғының амортизациясы
150
-
-
9. Басқалай шығындар
510
-
-
Есепті шешудің әдістемелік нұсқауы:
1.Өндіріс шығындары сметасын дайындау үшін қол жетімді шығындарға
сәйкес бірдей экономикалық мазмұндағы шығындарды анықтау керек.
2. «Материалдық шығындар» бабында негізгі материалдардың құны және
электр қуатының құны көрсетілуі тиіс. MШ = 200 + 200 + 30 = 430 млн.
тенге.
2. «Еңбекке ақы төлеу бойынша шығындар» бабында жалақы көрсетілуі
тиіс, өндіріс қызметкерлері және т.б. басшылық құрамы:
ЖШ = 400 + 70 + 90 = 560 млн. тенге.
3. « Амортизация» деген бапта жабдық пен ғимараттың құнының жалпы
тозуы көрсетілуі тиіс:
A = 50 + 150 = 200 млн. тенге.
4. Басқа да шығыстар:
БШ = 510 млн.тенге.
Бағалаудың жалпы құны мыналарға тең болады: 430 + 560 + 200 + 510 = 1
700 млн. тенге.
Алайда, шығындардың бағалары өндірістің жалпы шығындарын анықтауға
мүмкіндік берді. Кәсіпорынның әр өнім түрі, өнім A және өнім B үшін
шығындарын анықтау және әрбір өнімнің толық өзіндік құнын анықтау
үшін өнім калькуляциясы құылады . Бастапқы кестеде жанама шығындар
3,4,5,7,9-жолдарда көрсетілген, тікелей шығындар 1,2,6-жолдарда
көрсетілген. Біз тікелей шығындарға пропорционалды өнімдердің жанама
шығындарын бөлеміз.
189

Біріншіден, әрбір өнімге жанама шығындарды аударуға мүмкіндік беретін
коэффициенттерді табамыз.
а) өнім A
KA = (320 + 120 + 140) / (400 + 200 + 200) = 0.725;
б) өнім B
KB = 1- 0.725 = 0.275.
Осы факторларды пайдалана отырып, кестені әр элементке арналған шығын
элементтерімен толтырамыз.
Кесте2. Өнімнің өзіндік құны 
калькуляциясы
Калькуляция баптары
Шығындар, млн. тенге
Барлығы ӨнімА Өнім Б
1.
Өндіріс қызметкерлері жалақысы
400
320
80
2.
Негізгі материалдардың құны
200
120
80
3. Технологиялық мақсаттарға электр энергиясы 200
140
60
4.Жалпыөндірістік шығындар құны
(кестедегі 3,4,5,7,8,9 жолдары )
900
652,5
247,5
Барлық шығындар
1700
1232,5 467,5
Бір өнімге кеткен шығындар
-
2,465
0,468
Есеп 2.
Компания жылына 20 000 өнім шығарады. Өнімдерді шығаруға жылдық
шығындар 180 млн.тенгені құрайды. Кәсіпорынның мамандану деңгейін
көтеру туралы шешім қабылданды, бұл өндірістің өзіндік құнын 19% -ға
төмендетуге алып келді. Дегенмен, компания материалдарды жеткізушілері
ауыстырылды, бұл өнімнің бірлігіне 10-нан 20 тенгеге дейін көлік
шығындарын арттыруға әкелді.
Өндіру көлемін ұлғайту үшін жүргізілген мамандану процестерін көтеруге
байланысты туындаған ағымдағы шығындарды үнемдеудің шамасын есептеу
керек, өндіріс көлемі ағымдағы құннан 15% артық.
Есеп 3.
Келесі жылы машина жасау кәсіпорнында аутсорсингті пайдалануға
байланысты, әрқайсысы 1450 тенге тұратын 1500 дайын бөлшекті сатып
алу жоспарлануда. Сондай-ақ, бір тауарды жеткізу үшін 500 тенге төлеуге
тура келеді.
Осы бөлшектер кәсіпорынның өзінде өндірілгенге бір бөлшектің өзіндік
құны 3000 тенге болды. Аутсорсингті пайдалану есебінен кәсіпорынның
жылдық үнемделген жинақтарын есептеңіз.
Есеп 4.
Механикалық цехта бір айда 2000 дана тетік дайындалды. 
190

Оның шығындары :
1. Негізгі материалдар- 52000 мың тенге,
2. Әлеуметтік шығындар негізгі материалдың 38,5 % құрайды;
3. Шикізат шығындары -8800 мың тенге,
4. Қосалқы материалға кеткен шығындар-8000 мың тенге
5. Жылдық амортизациялық төлем-240000мың тенге ,
6. Негізгі жұмысшылар еңбек төлемі-26000мың тенге
7. Қосалқы еңбек төлемі оның 10 пайызы,
8. Отын және энергия шығындары-2000мың тенге,
9. Басқалай шығындар -1800мың тенге
10.Цехтық және жалпыөндірістік шығындар негізгі еңбек төлемінің
50пайызын құрайды
Өнім калькуляциясын құру және бір өнімнің өзіндік құнын анықтау қажет.
Есеп 5.
Кәсіпорын 5000 дана өнім өндірді, оның 4000-н сатты, ал өндірістің
өзіндік құны 5 000 000 тенге, ал сатуға кеткен шығындар құны 120 мың
тенге болды. Қарапайым екі жағдай бойынша өнімнің өзіндік құнын анықтау
қажет.

жүктеу/скачать 1.45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: