Материалдың пайдалы (таза) шығысы – конструкторлық және технологиялық құжаттама
негізінде алғашқы материалдың көлеміне,
оның пайдалығына, массасына, бұйымның
ауданы мен ұзындығына және т.б. қарай анықталады.
Технологиялық қалдықтар
ұсынылған бұйымның қолданыстағы өндіріс технологиясына
байланысты және
пайдаланылатын материалға тәуелді. Материалдық ресурстарды тұтыну барысында
басқадай ысыраптар пайда болу мүмкін, олар өнімнің өндіріс технологиясына тікелей
байланысты емес, бірақ қалыптасқан өндіріс шартында белгілі
минимумде техникалық
жағынан әрқашан болатын. Материалдар шығыс нормасын әзірлегенде қалдықтар мен
ысыраптардың қолданылатын және қолданылмайтын түрлеріне бөлінетінін ескеру қажет.
Шығыс нормасына әдетте олардың қолданылмайтын бөлігі ғана қосылады.
Жалпы түрде материал шығыс нормасы келесі формуламен көрсетіледі:
,
êæ
êîëä
r
q
q
q
q
P
Hø
мұнда:
Р
r
— бұйымның таза салмағы;
q' — технологиялық қалдықтар;
q'
қолд
— қолданылатын қалдықтар;
q" —техникалық жағынан әрқашан болатын басқадай ысыраптар;
q"
кж
— кәдеге жаратылатын қалдықтар.
ӨАҚ
құрамына енген өндірістік запастар, аяқталмаған
өндіріс және болашақ
кезеңдерге жатқызылатын шығыстар нормаланады, ал дайын өнімнің запастары айналыс
қорлары арқылы қаржыландырылса да, өндірістік айналым қорлары сияқты нормаланады.
ӨАҚ-ның 45%-н
өндірістік запастар құрайды – шикізат, негізгі материалдар,
сатып
алынатын шала фабрикаттар, құраушы бұйымдар, қосалқы материалдар, жөндеу үшін
және аспаптар мен құрал-сайманның босалқы бөлшектерін орауға арналған ыдыс.
Достарыңызбен бөлісу: