Пө
і
= КБ
і
– ӨҚ
і
,
мұнда: і – өнім түрі;
КБ – өнімнің көтерме сауда бағасы;
ӨҚ – өнімнің өзіндік құны.
Жалпы (баланстық) пайда өнімді өткізуден түскен пайда мен басқадай (қосалқы
ауыл шаруашылықтың өнімін, нормативтік запастарды, өнеркәсіптік емес қызметтерді)
өткізуден түскен пайданың және өткізуден тыс операциялардың (айыппұл, апаттан болған
залал және т.б.) пайдасы (+) немесе залалының (–) қосындысына тең:
Пж = Пө + Пбө ± Пөт,
мұнда: Пбө – басқадай өткізуден түскен пайда;
±Пөт – өткізуден тыс операциялардың пайдасы/залалы.
Таза есептік (баланстық) пайда жалпы пайдадан келесілерді шегергенде
анықталады:
- нақты еңбек ақының нормативтіктен артығы (∆ЕА);
- пайдаға салынған салық (Cп);
- мүлікке салынған салық (Cм);
- қысқа мерзімді несие үшін төленген пайыз (%нес).
Пт = Пж – ∆ЕА – Cп – Cм – %нес.
Егер пайда абсолюттік шама болса, өнімнің пайдалылығы салыстырмалы шама
болады, ол тиімділіктің көрсеткіші ретінде табыстылық деңгейін көрсетеді:
П
і
= Пө
і
/(ӨҚ
і
– M
і
),
мұнда: Пі – і өнімнің пайдалылығы;
Мі – і өніміне кеткен тікелей материалдық шығындардың сомасы (материалдар, отын,
қуат, құрастырғыш бұйымдар, сатып алынатын шала фабрикаттар).
Тиімділік көрсеткіші ретінде өндірістік қорлардың пайдалылығын ажыратады:
Пөқ = Пж /(НӨҚ + АӨҚн),
мұнда: Пөқ – өндірістік қорлардың пайдалылығы;
АӨҚн – нормаланатын АӨҚ,
2. Баға жасалудың әдістемесі
Бағалардың мәні, түрлері мен құрылымы
Баға – құнның ақшалай көрінісі. Оның мөлшері көптеген факторларға тәуелді:
- нарықтық сұраныс пен ұсыныс;
- өнімнің нарықтағы бәсекеге қабілеттігі;
- өнімнің сапасы;
- өнімнің өзіндік құны.
Нарықтық баға өнімнің өзіндік құны мен пайданың қосындысынан құрылады, ал
өзіндік құн кәсіпорынның өндіріске жұмсаған жеке шығындарынан құрылады –
материалдық ресурстар, амортизация және еңбек ақы.
Достарыңызбен бөлісу: |
