Кипчаки евразии: история, язык и
жүктеу/скачать 4.03 Mb. Pdf көрінісі
|
| Anahtar Kelimeler: Kuman, Kıpçak, Çortan, Kubasar, Balta, Kongur, Ciğe,
Durut, Uzun Kıpçaklar Türk toplulukları içinde önemli bir yere sahiptir. Türk toplulukları genelde iki lehçede konuşurlar, bunlardan biri Oğuz Türkçesi diğeri de Kıpçak Türkçesidir. Kuzeyde ve Orta Asya’da yaşayan Türk topluluklarının büyük çoğunluğu Kıpçak Türkçesi konuşmaktadır. Türk halkları üzerinde bu kadar etkili olmalarına rağmen bugün belli bir cografyayı vatan edinmiş bir Kıpçak grubundan bahsedilemez. Tarihte de Mısır Memluk Devleti, Delhi Türk Sultanlığı, Gürcistan ve Doğu Anadolu’nun bir bölümünde kurulmuş Kıpçak Atabekler Hükümeti 65 dışında bir devlete sahip olamamışlardır. Fakat hemen hemen bütün Türk boyları içinde Kıpçakları görmek mümkündür. Kıpçakların eski dönemlere ait tarihleri karanlıktır. Çünkü onlardan ne Yenisey ne Orhun Yazıtları ne de Çin kaynakları bahseder. Kıpçaklarla ilgili malumatlar IX-XI. yüzyıllarda hâkimiyet kurmuş olan Kimekler hakkında verilen bilgilerde yer almaktadır(20;21). O bilgilerde Kimeklerin batıdaki bir kolu olarak zikredilirler. Kimekler de tıpkı Kıpçaklar gibi Çin kaynaklarında ve Yazıtlarda geçmez. Onlarla ilgili ilk somut kaynak İbn Hurdadbih’in eseridir(24, 268; 34, 365). Ancak Rus âlimi S.G. Klyaştorny Uygurlara ait Şine Usu Yazıtındaki bir ifadeden (17,79-80) yola çıkarak Göktürkler zamanındaki Sir Tarduşların Kıpçaklar olduğunu iddia eder. Bununla birlikte Sir Tarduşların yok olduklarına dair Çin kaynaklarında yer alan bilgi bu görüşü zayıflatmaktadır (27, 111,140-141). A.N. Berştam da onların Çin kaynaklarında Hunlar tarafından hâkimiyet altına alındıkları kaydedilen Kyueşeler 65 1118’de Gürcü Kralı II. David’in daveti üzerine Kafkaslara gelen Kıpçaklar kendi beyleri idaresinde İlhanlılara tabi ve Bagratlılar’dan ayrı bir Ortodoks Atabekler Hükümeti kurdular. Bu hükümet Bayburt, İspir, Tortum, Livana (Yusufeli-Artvin), Oltu, Ardanuç gibi Yukarı ve Orta Çoruk boyları ile Kür boyunun Göle, Ardahan, Ahıska ve Ahılkelek ile Azgur kesimlerini içine alıyordu. ( Gökbel A., Kıpçak Türkleri, İstanbul 2000, s.311. жүктеу/скачать 4.03 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|