Класс I модуль. Қазақ тілі туралы I модуль. О казахском языке



Дата16.06.2016
өлшемі100.24 Kb.
#138547
түріУрок


  1. Класс

I модуль. Қазақ тілі туралы.

I модуль. О казахском языке.

Қазақ тілі тарихындағы алфавиттердің ауысуы.



Смена алфавитов в истории казахского языка.

1 – сабақ. Ана тілі.

Урок 1. Родной язык.

1-тапсырма. Мәтінді түсініп оқып, мазмұнын айтып беріңдер. Зат есімдерді теріп жазып, септік жалғауларын анықтаңдар.

Задание 1. Прочитайте тест, перескажите содержание. Выберите и напишите имена существительные, определите их склонение и окончание.

Әрбір ұлт қалыптасқан соң, өзінің ұлт екенін дәлелдейтін, өзгеше айтқанда тілін, дінін, тарихын, жерін қалыптастырады. (Каждая нация, после окончания своего формирования, формирует доказательства своей национальности, другими словами, язык, вероисповедание, историю, территорию).

Ана тілі – әр халықтың түп тамыры, асыл қазынасы, ата-бабасы қалдырған мол тарих пен мәдениетінің айғағы әрі шежіресі, өзін де, өзгені де танып білетін рухани байлықтың асқар шыңы. (Корни любого народа заключаются в родном языке – драгоценном достоянии, оставленном предками в древних летописях, свидетельствах богатой истории и культуры, вершина выражения духовного богатства, познания себя и других).

Тілді құрметтеу әуелі өзіңді, содан соң еліңді құрметтеу болмақ. (Уважение к языку – это, прежде всего, проявление уважения к себе, и затем, уважения к своей стране). Ана тілі қазіргі ұрпақ өссе өсіп, дамып, өшсе өшіп, өлі тілге айналмақ. (Родной язык может расти и развиваться или угаснуть и превратиться в мертвый язык в зависимости от подрастающего поколения). Бірақ рухы асқақ халқымыз мәңгі өрлеп, ұлы қадам жасау үшін жаралған. (Однако наш народ с высоким духом создан для постоянного развития и великих свершений).



Мәтінде кездескен зат есімдер:

Имена существительные, встречающиеся в тексте:

Зат есім

Имя существительное

Сұрақ

вопрос

Септік

падеж

септік жалғау

падежное окончание

тәуелдік жалғау притяжательное окончание


ұлт

не қалыптасқан соң?

атау септік

именительный





тілін

нені қалыптастырады?

табыс септік

винительный



- ін (III жақ)

дінін

нені қалыптастырады?

табыс септік

винительный



- ін (III жақ)

тарихын

нені қалыптастырады?

табыс септік

винительный



- ын (III жақ)

жерін

нені қалыптастырады?

табыс септік

винительный



- ін (III жақ)

Ана тілі

не халықтың түп тамыры?

атау септік, күрделі зат есім

именительный





халықтың

ненің түп тамыры?

ілік септік

родительный

-тың



түп тамыры

халықтың несі?

атау септік

именительный



(III жақ)

қазынасы

халықтың несі?

атау септік

именительный



-сы (III жақ)

ата-бабасы

кім қалдырған?

атау септік

именительный



-сы (III жақ)

тарих пен мәдениетінің

ненің айғағы?

ілік септік

родительный

-нің

(мәдениет деген сөз ғана тәуелденіп, септелген. Тарих деген сөз түбір тұлғасында тұр, ортақ тәуелдену қолданылынған. Оңаша тәуелдену болса, онда тарихының болар еді)

айғағы

тарих пен мәдениетінің несі?

атау септік



(III жақ, түбір сөзайғақ, сөздердің үндестік заңы бойынша, қ дыбысы ғ дыбысына ауыстырылған)




шежіресі

тарих пен мәдениетінің несі?

атау септік



-сі (III жақ)




байлықтың

ненің асқар шыңы?

ілік септік

-тың






шыңы

рухани байлықтың несі?

атау септік



(III жақ)




Тілді

нені құрметтеу?

табыс септік

-ді






еліңді

нені құрметтеу?

табыс септік

-ді






Ана тілі

не істемек (қылмақ)?

атау септік








ұрпақ

не өссе?

атау септік








тілге

неге айналмақ?

барыс септік

-ге






халқымыз

кім жаралған?

атау септік



-ымыз (III жақ, көпше жалғау, түбір сөзхалық, тәуелденгенде ы дыбысы түсірілген)




қадам

не жасау үшін?

атау септік








2-тапсырма. Мәтінді оқып, сұрақ дайындаңдар.

Задание 2. Прочитайте тест, подготовьте по нему вопросы.

Тіл мәселесі – бұл күрделі саяси мәселе (Вопрос языка – это сложный политический вопрос). Осыған орай Қазақстанда тіл саясаты жүйелі түрде өткізілуде (В связи с этим в Казахстане проводится системная работа по языковой политике). Себебі Қазақстандағы тұрақтылықты сақтап қалуына тіл мәселесін жүйелі түрде, кезең-кезеңімен жүзеге асырудың үлкен әсері болып отыр (Потому что на сохранение стабильности в Казахстане сильно влияет постепенное претворение в жизнь языковой политики, системная работа по воросу языков).

Он бес жылдың ішінде тіл саласында да көп өзгерістер болды. (За пятнадцать лет и в сфере языка произошли большие изменения). Мысалы, Президенттің 2006 жылғы мамыр айындағы жарлығы 2009 жылға дейін барлық облыс әкімшіліктері мен министрліктерге қазақ тіліне көшудің нақты мерзімін көрсетіп берді (Например, конкретный срок перехода на казахский язык до 2009 года всем областным администрациям и министерствам указан в майском 2006 года постановлении Президента).

Пример выполнения упражнения:

Сұрақтар:

Вопросы:


  1. Қазақстанда тіл мәселесі қалай өткізіледі?

Как проводится языковой вопрос в Казахстане?

Жауабы: Қазақстанда тіл мәселесі жүйелі түрде өткізілуде.

Ответ: В Казахстане языковой вопрос проводится системно.

  1. Неге тіл мәселесі күрделі саяси мәселе болып табылады?

Почему языковой вопрос является сложным политическим вопросом?

Жауабы: Себебі Қазақстандағы тұрақтылықты сақтап қалуына тіл саясатын жүйелі түрде, кезең-кезеңімен жүзеге асыруы үлкен әсерін тигізеді.

Ответ: Потому что на сохранение стабильности в Казахстане большое влияние оказывает системное, постепенное осуществление языковой политики.

  1. Он бес жылдың ішінде тіл саласында қандай өзгерістер болды?

Какие изменения произошли за пятнадцать лет в сфере языка?

Жауабы: Көп өзгерістер болды. Мысалы, Президенттің 2006 жылғы мамыр айындағы жарлығында 2009 жылға дейін барлық облыс әкімшіліктері мен министрліктерге қазақ тіліне көшудің нақты мерзімі көрсетілген.

Ответ: Произошли большие изменения. Например, конкретные сроки перехода на казахский язык до 2009 года всем областным администрациям и министерствам были указаны в майском 2006 года постановлении Президента.

3-тапсырма. Төмендегі берілген сөздермен сөйлемдер құраңдар.

Задание 3. Составьте предложения, используя ниже приведенные слова.

Ана тілі (родной язык), үйренемін (научусь, выучу), жаттау (выучить наизусть), өлең (стихотворение), кездесу (встреча), білу (знать), дамыту (развивать).



Пример выполнения упражнения:

  1. Ана тілін білген адам өз ұлтын силайды.

Человек, знающий родной язык уважает свою нацию.

  1. Мен қазақ тілін үйренемін, ол үшін өлең жаттау, диалог құрастыру, мәтіндерді мазмұндау көп көмегін тигізеді.

Я выучу казахский язык, для этого очень помогает чтение наизусть стихотворений, составление диалогов, пересказ текстов.

  1. Біздің сынып жетекшіміз белгілі ақын Мұқтар Шахановпен кездесу ұйымдастырды.

Наш классный руководитель организовал встречу с известным поэтом Мухтаром Шахановым.

  1. Қазақ тілін білу әрбір Қазақстандағы азаматтың міндеті.

Знать казахский язык – долг каждого Казахстанского гражданина.

  1. Ана тілін дамыту үшін, оны әрбір салада қолдану керек.

Чтобы развивать родной язык, его надо использовать в каждой сфере деятельности.

Достарыңызбен бөлісу:




©dereksiz.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет