Клетка биологиясы docx
жүктеу/скачать 329.02 Kb. Pdf көрінісі
|
| Клетка орталығы
Флеминг (1875 ж) Венеден (1876 ж.) жарық микроскопының көмегімен ұсақ тығыз денешік ретінде əр түрлі клеткалардан клетка орталығын ашты. Клетка орталығы ядроға тақау орналасады. Ол екі ұсақ тығыз денешіктен (центроли) жəне оларды қоршаған цитоплазма ақшыл аймағынан (центросфера) жəне олардан бөлінген жіңішке жіпшелерден тұрады. Клетка орталығы жануарлар клеткаларында, кейбір өсімдіктерде кездеседі, бірақ жоғарғы сатыдағы өсімдіктерде, төменгі сатыдағы саңырауқұлақтарда жəне қарапайымдыларда кездеспейді. Интерфазада центрольдер бір-біріне перпендикуляр орналасып дуплет немесе диплосома кұрады. 2 центрольдің біреуін «аналық», екіншісі одан пайда болған жас центроль деп анықтауға болады. Екінші центроль біріншіге перпендикуляр əрі проксимал жағы бірінші центрольдің үстіңгі бетіне қарай орналасады. Аналық центрольдің дистальды бетінде амофорты материалдар өсінді түрінде кездеседі, екінші центрольде ондай өсінділер болмайды. Диплосомада тек «аналық» центрольдердің, қосымша кұрылыстары болады. Аналық центрольдердің сыртында 9 шар тəрізді тығыз заттардан тұратын сателлиттер орналасады. Центрольдер сателлиттерімен «аяқшалары» арқылы жалғасады. Əр центрольдердің сыртында құрылымсыз немесе жұқа талшықты матрикс жəне центросфера құратын қосымша микротүтікшелер болады. Жарық микроскопымен көрінетін клетка. орталығындағы сəуле тəрізді аймақты (центросфера) электронды микроскоппен тексергенде оның микротүтікшелерден тұратыны анықталды. Интерфазада микротүтікшелердің пайда болуына осы қосымша кұрылыстардың (центросфера, матрикс, сателлиттер) маңызы зор. Осы қосымша құрылыстардың көмегімен тубулиннен микротүтікшелер пайда болады. Центрольдердің химиялық кұрылысы толық анықталған жоқ, өйткені олардан таза фракция алатын əдістер əлі де жеткіліксіз. Бірақ та тубулиннің микротүтікшелердің құрамына кіретіні белгілі. Егер де колхицинді клеткаға жіберсек, «аналық» центрольдердің сыртындағы микротүтікшелердің өсуі кенет тоқтайды. Талшықтардың құрылыстары да осы центрольдің құрылыстарына жəне химиялық құрамына ұқсас келеді. Клетка орталығы бөлінетін клеткаларда ұршық жіпшелерін құруда үлкен қызмет атқарады. Центрольдердің көмегімен интерфазада клеткалардың полюстерін анықтауға болады. Негізінде клетка орталығы Гольджи аппаратына тақау орналасады жəне клетка ядросымен тығыз байланыста болады. Егер ядро фракциясыи центрифуга əдісімен бөліп алатын болсақ, оның құрамында центрольдердің болатынына бірден көз жеткізуге болады. жүктеу/скачать 329.02 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|