Клетка биологиясы docx
Гистондардың функционалдық қасиеттері
жүктеу/скачать 329.02 Kb. Pdf көрінісі
|
| Гистондардың функционалдық қасиеттері.
Гистондардың кен таралауы, ете алшак түрлерде де ұқсас болуы, хромосома құрамына кіру міндеттілігі олардың клетка оміршенділігіндегі манызды рөлін көрсетеді. Нуклеосомалар ашылудан бұрын да гистондардың функционалдық рөлдері- реттеуші жəне құрылымдық рөлдері жайлы бір-бірін толықтыратын екі топ гипотезалар болған. Бөлініп алынған хроматин оан РНҚ-полимеразаны косқанда транскрипцияға матрица бола алады, алайда бөлініп алынған таза ДНҚ-ның активтілігімен сойкес келетін хроматиннің активтілігі тек 10 % құрайтыны анықталған Бұл активтілік гистон топтарын алып тастау нəтижесінде азайып отырады жəне гистондарды толығымен жойған кезде 100%-та жетуі мумкін. Будан жалпы гистондардың толытымен болуы транскрипция деңгейін реттей алатындығын керуге болады. Бұл байқалғандар мынандай фактормен сойкес келеді, гистондарды жою нəтижесінде əсіресе Н1 гистоның жойса деконденсациялау- ДНҚ фибриллаларының бұратылуы прогрессивті жүреді, бұл РНҚ-полимеразаның матрицалык ДНҚ- мен əсерлесуін женілдетуі мумкін. Сонымен қатар, гистондардың модификациясы транскрипцияның ұлғаюына жəне бір уакытта хроматиннің декомпактизациясына əкелетіндігі белгілі болған. Бұл гистондардың сандық жəне сапалык қасиеттері хроматиннің компактілігі мен активтілік дарежесіне əсер етеді деген қорытынды жасауға негіз болып отыр. Алайда, гистондардың реттегіш қасиеттерінің спецификалыры, ягни əртүрлі маманданған клеткаларда спецификалык иРНҚ-ның синтезінде гистондардың рөлі қандай деген сурак туады. Бұл сурактын қазіргі кунге дейін шешімі табылмай отыр, бірак бірнеше жалпылама болжамдар келтіруте болады: жоғарыда келтірілген рөлге гистондардың аз консервативті айтарлыктай өзгеріске ұшырай алатын жоне сол арқылы геномның белгілі бір аймарында өз қасиеттерін өзгертетін салыстырмалы топтары HI немесе Н2А жəне Н2B топтары таласады. Хроматиннің ұйымында гистондардың құрылымдык- тығыздау рөлі де анықталған. Гистондардың фракцияларын біртіндеп таза ДНҚ- ның ерітіндісіне қосу ДНҚ комплексінің тұнбаға түсуіне алып келеді жəне керісінше, хроматин препараттарынан гистондарды біртіндеп алып тастау оның еріген күйге ауысуына алып келеді. Сонымен қатар, құрлыкта тіршілік еетін организмдердің ооциттерінің немесе теніз кірпісінің жумыртқасының бос гистондағы болатын цитоплазмалык коспаларына ДНҚ- ның кез-келген түрін қосу, ұзындығы бастапкы ДНҚ-дан бірнеше есе кысқа хроматиндік фибриллалар (ДНҚ) түзілуіне алып келеді. Бұл мэліметтер гистондардың құрылымдық компактизациялау рөлін көрсетеді. ДНҚ- ның үлкен сантиметрлі молекулаларын ұзындығы бірнеше микрометр ғана болатын хромосома ұзындығына сыйдыру үшін ДНҚ молекуласы қапталу тығыздығы 1.10000 қатынасына тен болатындай шиыршыкталып, компактизациялануы қажет. ДНҚ-ны компактизациялау процессінде қаптаудың бірнеше деңгей; болатындығы байқалған, олардың біріншілері тікелей гистондардың ДНҚ-мен əсерлесумен анықталады. жүктеу/скачать 329.02 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|