Коммерциялық емес акционерлік қоғам Еңбек қауіпсіздігі және инженерлік экология кафедрасы экологиялық ЖӘне техногендік қауіпсіздік
жүктеу/скачать 0.59 Mb. Pdf көрінісі
|
| Атмосферадағы қоспалардың (шаң) концентрациясын бақылау әдістері.
Ауадағы зиянды заттардың шекті рұқсат ету концентрациясын (ШРК) сақтап тұру үшін атмосфера ауасындағы олардың құрамын үздіксіз бақылаудан өткізіп тұру керек. Шаң концентрациясын бақылау әдістерін гравитациялық, радиоизотоптық және оптикалық әдістер жатады. Гравитациялық әдіс – қоспа ағынынан шаң бөліктерін ажыратып және олардың массасын анықтау болып табылады. Шаң концентрациясы келесі формуламен анықталады: Q m C / , (10) мұнда m – шаң массасы (пробаға алған), мг; Q – ауаның көлемдік шығыны, с м / 3 ; – проба алу уақыты. Гравитациялық әдіс көп елдерде стандартты түрде қолданылады. Бұл әдістің негізгі мүмкіндігі - шаңның массалық концентрациясын алу болып табылады. Бірақ бұл әдістің кемшілігі - өлшеу процесінің күрделілігі (үлкен еңбек сыйымдылығы) және шаңның химиялық және дисперстік құрамы ескерілмейді. Радиоизотоптық әдіс бойынша шаңның концентрациясын өлшеу радиоактивті сәулелену (негізінен, -сәулелері) нәтижесінде шаң бөліктерінің сәулені қабылдауына (өзіне сіңіруіне) негізделген. Ауланған (алынған) шаңдар массасын жиналған шаң қабатынан өткен радиоактивті сәулеленудің әлсіреу дәрежесі бойынша анықтайды. Шаң концентрациясының радиоизотопты әдіспен өлшеу шаңның жеке дисперстік құрамына тәуелді болады. Қателігі 15 % болады. Бұл әдіс қарапайым және сезімталдығы мен дәлдігі бойынша гравитациялық әдістен қалыспайды. 31 Оптикалық әдісте шаңданған газ ағынының шаң концентрациясына тәуелдігі немесе физикалық қасиетінің (оптикалық тығыздығы, жарық сәулесі немесе таралу дәрежесі) шаң қалдығына тәуелділігі қолданылады. Шаңды газды ортадан өтіп жарықтың жұтылу құбылысына негізделген әдіс абсорбциондық әдіс деп аталады. Бұл әдіс зат бөліктерін атмосфералық ауада өлшеуге мүмкіндік береді. Олар: индукциялық, түйіспелі – электрлік, сыйымдылықтық және т. б. болып бөлінеді. Өндірістік шығатын қалдық заттардан тазалау әдістері. Технологиялық және вентиляциялық түрде таралатын қалдық заттардан газ және бу тәріздес қоспаларды тазалау процестері кәсіпорындарда алдын-ала дайындауды талап етеді, өйткені қоспа жоғары температурада және көп санды шаң бөліктерінен тұрады, ол өз кезегінде газды тазалау процесін қиындатады. Өндірістік қалдық заттардан тазалау әдістерін физикалық және химиялық процестер сипаттамасы бойынша 4 топқа бөлуге болады: асорбция әдісі, хемосорбция әдісі. адсорбция әдісі, каталиттік әдісі. Абсорбция әдісі. Бұл әдіс газды-ауалық қоспаны, сол қоспадағы бір немесе бірнеше газдың компоненттерін ертіп жұту жолы мен құрамдық бөліктерге бөлу арқылы жүреді. Хемосорбция әдісі. Газ және буларды қатты және сұйық жұтқыштармен аз ұшатын және аз еритін химиялық қосылысын пайда етіп жұтуға негізделген. Каталиттік әдіс. Бұл әдіспен өндірістік тастанды заттардың улы компоненттерін, тазалау жүйесіне қосымша катализатор деп аталатын затты қосып, қоршаған ортаға зиянсыз немесе зияны аз заттарға айналдырады. Қоспалардың концентрациясын бақылау. Атмосфера ауасындғы газ құрамын талдау газанализаторлар көмегімен жүргізіледі. Улы заттарды анықтау үшін қарапайым түрдегі УГ-2, ГХ-2 газ анализаторлары қолданылады. Қатты затпен толықтырылған индикатор трубкасы арқылы ауа сорылғанда индикатор ұнтағындағы бояу өзгереді. Боялған қабаттың ұзындығы (шкала бойынша) зерттелетін заттың концентрациясына тең (мг/л). УГ-2 газдың анализатор 16 түрдегі газ бен будың концентрациясын анықтауға мүмкіндік береді. Қателігі 10 % аспайды. Адсорбция әдісі. Кейбір ультрамикроскоптық құрылыстағы қатты дененің өз бетінде газ қоспасының кейбір компоненттерін шығарып тастау және бір қалыпты деңгейде ұстау бойынша физикалық қасиетіне негізделген. 3.6 суретте абсорбер сызбасы көрсетілген. Абсорберге Р' г зиянды заттың парциалды қысымы бар тазартылатын газ келеді, сұйықтық қабаты арқылы барботаждалады және Р" зиянды заттың минималды парциалды қысымымен аппараттан шығарылады. 32 1 - сұйықтықты үлестіруші; 2 - қондырма; 3 - тіреу торы; 4- сұйықтық шығысы; 5 - тазартылатын газдың шығысы. 6.1 сурет - Абсорбер Сіңіруші сұйықтық аппаратқа шашыратқыш арқылы токқа қарсы түседі / және жағалама құбыр 4 арқылы шығады. Абсорбция үдерісі газ – сұйықтық шегінде жүретін гетерогенді болып табылады, сондықтан оны жылдамдату үшін газдың сұйықтықпен қатынас аумағын ұлғайту үшін түрлі құралдар пайдаланылады. Газды тазарту тиімділігін жоғарылату үшін сұйылтқыштың орнына зиянды газды химиялық сіңіргіштер, әдетте, электролиттердің (қышқылдардың, тұздар- дың, сілтілердің) су ерітінділері пайдаланылады. Осылай, газды күкірт, күкірт- сутек және метилмеркаптан диоксидінен тазарту үшін олар сілті ерітіндісімен бетараптандырады, нәтижесінде тұз алады: S0 2 + 2NaOH = Na 2 SO 2 + H 2 0. Сіңірудің адсорбциялық әдісі жоғары тиімді адсорбент өнеркәсіптік өндірісін игерумен байланысты дами бастады: белсенді көмір, селикагель, синтетикалық цеолит. Адсорбциялық әдіс түрлі зиянды заттардан тұратын технологиялық және шығарылған өндірістік газдарды терең тазарту мәселелерін шешу мүмкіндігін береді. Егер үдерістің технологиялық регламенті, сызбасы мен аппаратурасы дұрыс таңдалған болса, бұл әдіспен толық тазартуға қол жеткізуге болады. 33 Одан бөлек, шығарылған өндірістік газдарды тазартумен қатар, адсорбциялық әдіс еріткіш сияқты кейбір құнды заттарды технологиялық үдеріске қайтару мүмкіндігін береді. жүктеу/скачать 0.59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|