полярлық координаталарына көшу
(5)
формуласымен жүзеге асады. Мұндағы
болады.
Егер интегралдау аймағы және сәулелерімен, және ( жатқанда болса) қисық сызықтарымен шектелсе, онда екі еселі интеграл
формуласымен есептелінеді (8-сурет).
сурет
Егер екі еселі интегралдағы айнымалыларды алмастыру
формулаларының көмегімен жасалса, онда мұндағы мен жалпы
полярлық координаталар деп аталады да якобиян
8-мысал. Полярлық координаталар
|
жүйесіне
|
.
көшу
|
арқылы
|
интегралын есептеу
|
|
керек, мұндағы
|
аймағы
|
шеңберімен шектелген
|
.
|
|
|
Шешуі.
|
аймағы радиусы тең, центрі
|
болатын
|
дөңгелек
|
болғандықтан полярлық
|
координаталарға
|
көшеміз.
|
шеңбері
|
полярлық координаталар
|
жүйесінде
|
формуласы
|
арқылы
|
анықталады. болғандықтан (5) – формуланы қолдансақ
мысал. интегралын есептеу керек, мұндағы аймағы , шеңберлерімен шектелген.
Шешуі. аймағы радиустары -ке және -ге тең, ал центрлері координаталар жүйесінің бас нүктесі болатын екі шеңбердің арасындағы
сақина болғандықтан полярлық координаталарға көшеміз. Бұл шеңберлер
полярлық координаталар жүйесінде және формулалры арқылы
анықталады. Сондықтан болғандықтан, (5)-формуланы қолдансақ
.
мысал. интегралын есептеу керек, мұндағы аймағы эллипсімен шектелген.
Шешуі. деп алсақ, онда эллипсінің
полярлық координаталар жүйесіндегі теңдеуі . Якобиян
, ал болғандықтан
мысал. интегралын есептеу керек, мұндағы аймағы
түзулерімен шектелген.
Шешуі. немесе деп алсақ, онда , ал якобиян
болады. Сонымен
Полярлық координаталарға көшу арқылы келесі екі еселі интегралдарды есептеу керек:
, мұндағы аймағы шеңберімен шектелген.
, мұндағы аймағы дөңгелегінің бірінші ширегі.
, мұндағы аймағы және шеңберлерімен шектелген.
29.
|
,
|
мұндағы
|
аймағы
|
жарты
|
шеңберімен,
|
осімен шектелген
|
.
|
|
|
30. интегралын есептеу керек, мұндағы аймағы пен және мен гиперболасымен шектелген.
Ескерту. .
Жазық фигуралардың (пішіндердің) аудандарын есептеу
аймағымен шектелген жазық фигураның ауданы
(6)
формуласымен анықталады.
Егер аймағы теңсіздіктерімен шектелсе, онда
.
Егер аймағы полярлық координаталар жүйесінде
, теңсіздіктерімен шектелсе, онда
.
мысал. және сызықтарымен шектелген жазық фигураның ауданын табу керек.
Шешуі. Берілген сызықтардың қиылысу нүктелерін табамыз:
олар және нүктелері (9-сурет). Сонымен , болғандықтан
9-сурет
мысал. Полярлық координаталар жүйесіне көшу арқылы қисық сызығымен шектелген жазық фигураның
ауданын табу керек .
Шешуі
Достарыңызбен бөлісу: |