Кудушева нургайша ахметжановна

• 
  Жалпы өзіндік тиімділіктің жоғары деңгейі реттеушілік процестерінің жоғары деңгейінің дамуымен байланысты.
  
• 
  Өзін-өзі қадағалаудың, мақсаттылық пен табандылықтың жоғары деңгейі, бір жағынан, адамның өз іс-әрекетінің тиімділігіне және оларды жүзеге асырудан табыс күтуге деген сенімін нығайтады, ал екінші жағынан, оны заттық іс-әрекет аумағында да және тұлғааралық қатынастар аумағында да жоюға дейін жеткізеді. Бұл қайшылықты нақтылау қажет.
  
• 
  Заттық іс-әрекет аумағындағы және тұлғааралық қатынастар аумағындағы өзіндік тиімділікке табандылық сияқты реттеушілік механизмінің дамуы оң әсер етеді.
  

2.4.3 Студенттердің тұлғалық тиімділігі дамуына әсер ететін аффективтік процестерді талдау

• 
  өзіне және өзінің өткен өміріне оң көзқарас (өзін-өзі қабылдау);
  
• 
  қамқорлық пен сенімге толы басқалармен қарым-қатынас (позитивті қарым-қатынас);
  
• 
  күнделікті өмір талаптарын орындай білу (құзыреттілік);
  
• 
  өмірге мән беретін мақсаттар мен әрекеттердің болуы (өмірлік мақсаттар);
  
• 
  үздіксіз даму және өзін-өзі жүзеге асыру сезімі (тұлғалық өсу);
  
• 
  өз сенімін ұстану қабілеті (автономия) [250].
  

Сурет 17 - Студенттер арасындағы аффективтік процестердің көрсеткіштерінің орташа арифметикалық мәндері

Психологиялық әл - ауқат деңгейі бойынша орташа балл - 37,5-бұл нормаға сәйкес келеді. Айта кету керек, студенттердің тек 37,8% - ы аффективтік процестердің осы көрсеткіші бойынша норманы көрсетеді, студенттердің 56,7% - ы төмен баллға ие.

• 
  студенттердің 57% - ы оң қатынастың орташа көрсеткішін көрсетеді (ор.ариф.=56,3), бұл студенттердің басқалармен жеткілікті қанағаттанарлық, сенімді қарым-қатынаста екенін білдіреді; дегенмен, студенттердің 37,1% - ы бұл көрсеткіш бойынша төмен балл көрсетеді, яғни олар басқалармен сенімді қарым-қатынастың шектеулі санына ие: оларға ашық болу, жылылық таныту және басқаларға қамқорлық жасау қиын; тұлғааралық қарым-қатынаста олар оқшауланған және көңілсіз.
  
• 
  студенттердің 53,5%-ы автономия бойынша орташа ұпайды көрсетеді (ор. ариф. = 49,5), яғни студенттер жағдайға байланысты өз бетінше де, басқа адамдардың пікірін ескере отырып әрекет ете алады; студенттердің 43,4%-ы автономия бойынша төмен балл көрсетті, бұл олардың басқалардың пікірі мен бағасына тәуелді екенін көрсетеді; маңызды шешімдер қабылдауда олар өз бетінше емес, басқа адамдардың пікіріне сүйенеді; қоғамның оларды белгілі бір жолмен ойлауға және әрекет етуге мәжбүрлеу әрекеттеріне көндігеді.
  
• 
  студенттердің 53,4% - ы ортаны басқарушылықтың орташа көрсеткіштерін көрсетеді (ор. ариф.=53,6), бұл өздерінің коммуникативтік әлеуетін ашуға деген ұмтылысын, олардың алдында өтіп жататын мән-жайларды басқаруды үйренуді білдіреді; сондай-ақ осы көрсеткіш бойынша 42,7% - да төмен нәтижелер алынды, бұл студенттердің күнделікті іс-әрекетті ұйымдастыруда елеулі қиындықтарды бастан өткеріп жататындықтарын, қалыптасқан мән-жайларды өзгертуге немесе жақсартуға қабілетсіз сезінетінін, айналасында болып жатқан оқиғаларды бақылауда сезімдерінің төмендігін көрсетеді .
  
• 
  студенттердің 47,9% - ы тұлғалық өсу бойынша орташа көрсеткішті көрсетеді (ор. ариф.=58,3), бұл олардың орындаушылығын, міндеттілігін, өмірлік тәжірибеге салыстырмалы түрде ашықтықты және өз мүмкіндіктеріне күмәндануға қарамастан, өз әлеуетін іске асыруға деген ұмтылысын көрсетеді. Студенттердің 39,1%-ының көрсеткіштері төмен, олар өздерінде өзіндік дамудың жоқтығын түсінеді, өзін-өзі жүзеге асыру сезімін бастан кешірмейді, зерігушілік пен мінез-құлқын өзгертуге қабілетсіздігін сезінеді.
  
• 
  студенттердің 69,7% - ы өмірдегі мақсаттары бойынша төмен нәтижелер көрсетеді, бұл олардың мақсаттары мен ниеттері аз екенін білдіреді; студенттерде бағдар сезімі жоқ, олар өткен өмірлерінде мақсат таба алмайды және өмірдің мағынасын анықтайтын перспективалары жоқ екендігін байқатады. Студенттердің 20,3% - ы өмірдегі мақсаттары бойынша орташа балды көрсетеді (ор. ариф.=48,0); ұқсас нәтижелер мақсаттылығы бойынша да алынды (10-кестені қараңыз)
  
• 
  студенттердің 48%-ы өзін-өзі қабылдауда төмен балл жинады, бұл өз-өздеріне қанағаттанбаушылық сезімдерінің бар екендігін, өткенге көңілдері толмайтындығын, кейбір жеке қасиеттерге алаңдайтынын, өзінің кім болғысы келетіндіктерін түсінбейтіндіктерін көрсетеді. Студенттер осы қаралымда 46,2%-ы орташа балл жинады (ор. ариф. = 51,8).
  

Кесте 16 - Аффективтік процестердің интеркорреляциялы матрицасы

16- кестенің жалғасы

16 - кестеден барлық аффективтік процестер бір-бірімен күшті оң корреляциялармен байланысты екендігі, олардың біреуінің өсу бағытында да, төмендеу бағытында да өзгеруі студенттердің субъективті әл-ауқатының барлық саласына әсер ететіні байқалады. Аффективтік процестердің көрсеткіштері бойынша төмен баллдардың көп болуы студенттердің бұл аумақтың қысымға ұшырағанын көрсетеді.