Курсы және оқу семестрі: 2 курс, 4 семестр

Студент білуге тиіс:

• 
  Ареометрдің жұмыс істеу принциптерін;
  
• 
  Ареометр түрлерін;
  
• 
  Тығыздық өлшемін;
  

• 
  Жұмысшы сұйықтың тығыздығын анықтай алу;
  

1. 
   Тығыздықты анықтау
   
2. 
   Тығыздық өлшемі.
   

Студенттер тығыздық өлшеуге арналған аспабтардың жұмыс істеу принциптерімен және түрлерімен танысуы керек. Судың, спирттің және глицериннің тығыздықтарын өлшеу керек және оларды салыстыр.

Құрал – жабдықтар: ареометр, су, спирт, глицерин

Теориялық мәліметтер.

Біртекті дененің тығыздығын немесе біртексіз дененің орташа тығыздығын мына теңдеумен анықтайды:

[ кг/м³]

Мұнда m — дененің массасы, V — дененің көлемі.

Заттың көлем бірлігінің массасын тығыздық деп атайды.

Температура өскенде тығыздық азаяды, алайда тығыздығы басқаша өзгеретін заттарда бар. Мысалы, су, бронза және шойын. Судың ең үлкен тығыздығы 4 °C температурада, температура осы мәннен өскенде де, кішірейгенде де судың тығыздығы азаяды.

Агрегаттық күй өзгергенде заттың тығыздығы секіре өзгереді: газ күйден сұйық күйге, сұйық қатқанда тығыздық өседі. Су, кремний, германий және кейбір заттар бұл ережеге бағынбайды. Олардың тығыздығы қатқанда кемиді.

• 
  Пикнометр — нақты тығыздықты өлшеуге арналған аспаб;
  
• 
  Ареометр (денсиметр) — сұйық тығыздығын өлшейді:
  
• 
  Качинский бұрғысы және Зайдельман бұрғысы — топырақтың тығыздығын өлшейді.
  
• 
  Вибрациялық әдіспен тығыздық өлшегіш — сұйықтың және газдың тығыздығын қысыммен өлшейді.
  

0. 
   Тұрақты массалы ареометрмен сұйық тығыздығын өлшеу үшін құрғақ және таза ареометрді осы сұйық құйылған ыдысқа салады. Бұл кезде ареометр еркін жүзіп жүруі керек. Тығыздық мәнін ареометр шкаласынан, менискінің төменгі шеті бойынша, өлшейді.
   
1. 
   Тұрақты көлемді ареометрмен өлшеу үшін оның массасын, ареометр белгіленген межеге дейін батырылғанша, өзгертеді. Тығыздық жүктің массасымен және ығыстырылған сұйық көлемімен анықталады.
   

• 
  Спиртомер — ішімдік күштілігін өлшеу үшін алкаголь пайызымен градуирленеді;
  
• 
  Лактометр — сүт сапасын анықтау үшін май пайызымен градуирленеді;
  
• 
  Солемер — ерітіндінің тұздылығын өлшеу үшін;
  
• 
  Сахаромер — ерітілген қант концентрациясын өлшеу үшін;
  

1. 
   Павлов К.Ф., Романков П.Г., Носков А.А. Примеры и задачи по курсу процессов и аппаратов химической технологии - Л.: Химия, 1987
   
2. 
   Промышленная технология лекарств, Том 1. Под ред. Чуешова В.И. – Х.: МТК-Книга, Издательства НФАУ, 2002 – 560 с.
   
3. 
   Касаткин А.Г. Основные процессы и аппараты химической технологии.9-е изд. - М.: Химия, 1973
   
4. 
   Плаксин Ю.М., Малахов Н.Н., Ларин В.А. Процессы и аппараты пищевых производств. – М.: КолосС, 2008. – 760 с.
   
5. 
   Ақбердиев Ә.С. Тамақ өндірісінің процестері және аппараттары, Алматы; 1998 ж.
   
6. 
   Кавецкий Г.Д. Процессы и аппараты пищевой технологии. - М.: Колос, 2000.
   

1. 
   Романков П.Г., Курочкина М.И. Гидромеханические процессы химической технологии.3-е изд. - Л.: Химия,.
   
2. 
   Фармацевтическая технология. Под ред. И.И. Краснюка и Г.В. Михайловой–Москва, Академия – 2006 г.
   
3. 
   Баскаков. Теплотехника – М.: Высшая школа 1986
   

1. 
   Тығыздық дегеніміз не?
   
2. 
   Ареометрдің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз.
   

1. 
   Әртүрлі сұйықтардың тығыздықтарын өлшеудің тәжірибелік нәтижелерін кестеге енгізіңіз, және оларды кестелік мәндерімен салыстырыңыз.
   

№	Сұйық	Сұйық тығыздығы, кг/м3
		Тәжірибеден	Кестеден

1. Сұйықтың тығыздығы.

а) ρ=V/M в) ρ=m/V

б) ρ =V/P г) ρ=M/G

2. Берілген жағдайдағы газдың тығыздығы.

а) ρ=ρ₀P₀T₀/(PT) в) ρ=ρ₀P₀T/(PT₀)

б) ρ= MPT₀/(22,4∙P₀ T) г) ρ= M/22,4 +PT₀/(P₀ T)

4-тақырып: Сұйықтың тұтқырлығын өлшеу.

Мақсаты:

• 
  Вискозиметрдің көмегімен әртүрлі сұйықтардың тұтқырлығын өлшеу.