Студент істей алуға тиіс:
-
Жұмысшы сұйықтың тұтқырлығын анықтай алу;
Тақырыптың негізгі сұрақтары:
-
Размерность вязкости.
-
Тұтқырлықты анықтау
-
Тұтқырлық өлшемі.
Білім берудің және оқытудың әдістері:
Студенттер тұтқырлық өлшеуге арналған аспабтардың жұмыс істеу принциптерімен және түрлерімен танысуы керек. Әртүрлі сұйықтардың тұтқырлығын өлшеу керек, және оларды кестелік мәндерімен салыстыр.
Құрал – жабдықтар: вискозиметр, штатив, су, глицерин, спирт.
Теориялық мәліметтер.
Тұтқырлық (ішкі үйкеліс) — тасымалданудың бір құбылысы, ағатын денелердің (сұйықтар мен газдар) олардың бір бөлігінің екінші бөлігімен салыстырғанда қозғалуына кедергі туындату қасиеті свойство. Нәтижесінде қозғалуға шығындалған жұмыс жылу түрінде шашылады.
Сұйықтар мен газдардағы ішкі үйкеліс сұйықтың қозғалу бағытына перпендикуляр бағытта импульстің тасымалдануы нәтижесінде туындайды.Ішкі үйкелістің жалпы заңы – Ньютон заңы:
Мұнда - тұтқырлықтың динамикалық коэффициенті. Инженерлік есептеулерде тұтқырлықтың кинематикалық коэффициенті жиі қолданылады
Мұнда — тығыздық; — тұтқырлықтың динамикалық коэффициенті, Па∙с.
Тұтқырлықтың кинематикалық коэффициенті кейде сантистокста (сСт) көрсетілуі мүмкін. СИ жүйесіне бұл шама былай ауыстырылуы мүмкін:
1 сСт = 1 мм21 c = 10−6 м2c
Вискозиметрдің құрылысы және жұмыс істеу принципі
Капиллярлы вискозиметр ВПЖ (суретке қара.) U-тәрізді түтікше түрінде жасалған. образной трубки. (1) иін (7) капиллярмен дәнекерленген. Вискозиметрмен тұтқырлықты өлшеу капилляр арқылы сұйықтың белгілі көлемі өтетін уақытты анықтауға негізделген.
Ағу уақытын анықтау үшін бұру түтікшесіне (3) резина түтікше кигіземіз. Сонан кейін, (2) иінді басып тұрып вискозиметрді төңкереміз және (1) иінді ыдыстағы сұйыққа батырамыз. Сұйықты М2 белгіге дейін соғызамыз (грушаның немесе сораптың көмегімен), бұл кезде сұйықта ауа көпіршігі болмауы керек.
Сұйық М2 белгіге жеткен сәтте, вискозиметрді ыдыстан шығарып, жоғары қаратамыз. (1) иіннен артық сұйықты алып тастаймыз және оған резина түтікше кигіземіз. Сонан кейін вискозиметр термостатқа қойылады. Термостатта (5) кеңейген бөлік термостат сұйығы деңгейінен сәл төмен тұруы керек. Термостатта 15 минут ұстаймыз. Сонан кейін иіндегі сұйық деңгейін кеңейген бөліктің үштен бір бөлігіне дейін жеткізіп, (1) иінді атмосферамен жалғаймыз. М1 белгіден М2 белгіге дейін сұйық деңгейінің төмендеу уақытын өлшейміз.
Тұтқырлықты сұйық ағуының орташа уақыты бойынша (бірнеше өлщеулердің орташасы) мына теңдеумен анықтайды.
μ = К*t*d,
Мұнда K=0,2964 – вискозиметр тұрақтысы, мм2/с; t – сұйықтың ағу уақыты, с; d=0,53 мм – капиллярдың диаметрі; μ – сұйықтың тұтқырлығы Па•с.
Әдебиет:
негізгі:
-
Павлов К.Ф., Романков П.Г., Носков А.А. Примеры и задачи по курсу процессов и аппаратов химической технологии - Л.: Химия, 1987
-
Промышленная технология лекарств, Том 1. Под ред. Чуешова В.И. – Х.: МТК-Книга, Издательства НФАУ, 2002 – 560 с.
-
Касаткин А.Г. Основные процессы и аппараты химической технологии.9-е изд. - М.: Химия, 1973
-
Плаксин Ю.М., Малахов Н.Н., Ларин В.А. Процессы и аппараты пищевых производств. – М.: КолосС, 2008. – 760 с.
-
Ақбердиев Ә.С. Тамақ өндірісінің процестері және аппараттары, Алматы; 1998 ж.
-
Кавецкий Г.Д. Процессы и аппараты пищевой технологии. - М.: Колос, 2000.
қосымша:
-
Романков П.Г., Курочкина М.И. Гидромеханические процессы химической технологии.3-е изд. - Л.: Химия,.
-
Фармацевтическая технология. Под ред. И.И. Краснюка и Г.В. Михайловой–Москва, Академия – 2006 г.
-
Баскаков. Теплотехника – М.: Высшая школа 1986
Бақылау (сұрақтар, тестілер, есептер және т.б.)
-
Тұтқырлық дегеніміз не?
-
Вискозиметрдің жұмыс істеу принципін түсіндіріңіз.
Тапсырма:
-
Сұйықтардың тұтқырлықтарын өлшеудің тәжірибелік нәтижелерін кестеге енгізіңіз, және оларды кесиелік мәндерімен салыстырыңыз.
-
№
|
Сұйық
|
Сұйық тұтқырлығы, Па∙с
|
Тәжірибеден
|
Кестеден
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тестік тапсырмалар
1. Тұтқырлықтың динамикалық коэффициентінің өлшем бірлігі:
A) Па.с B) м2/с C) Па D) кг/м3 E) м3/кг
2. Тұтқырлықтың кинематикалық коэффициенті:
A) B) C) D) E)
5-тақырып: Гидравликалық престегі сығу күшін анықтау.
Мақсаты: Гидравликалық престің құрылысымен және жұмысымен танысу.
Оқыту мақсаты:
Достарыңызбен бөлісу: |